Новая эканамічная палітыка ў БССР 3 страница

[1095] Прп. Марк Подвижник, Слово о Крещении; Святые Каллист и Игнатий Ксанфопулы, главы 1-6. // Добротолюбие, ч. 2.

[1096] Ioanni Chrisotomi in Epistola 11 ad Cor. Homila VII, cap. 5.

[1097] Деян. 8, 39.

[1098] Деян. 10, 44-46.

[1099] Скобель - плотничный инструмент, которым скоблят дерево.

[1100] Церковная История Флери, книга 8, гл. 49. Подобная этой повести помещена в Четьих-Минеях, сентября в 15 день. Комедиант Порфирий, погрузясь в воду для насмешки над крещением, был претворен святым Таинством в христианина. Это произошло перед взорами императора Юлиана Отступника. Порфирий исповедал Христа, обличил царя в нечестии, за что был жестоко мучен и потом казнен.

[1101] Св. Григорий Бог Св. Григорий Богослов, Слово 18. // Творения Св. Отцов.

[1102] Св. Григорий Бог Св. Григорий Богослов, Слово 40-е. // Творения Св. Отцов.

[1103] Четьи Минеи, 1 января.

[1104] Ин. 7, 38.

[1105] Пс. 50, 20, 21.

[1106] Слово 4 о послушании.

[1107] Мф. 3, 2.

[1108] Мф. 3, 11.

[1109] Мф. 4, 17.

[1110] Мк. 1, 15.

[1111] Мф. 10, 7.

[1112] Деян. 20, 21.

[1113] Деян. 2, 37, 38.

[1114] См. сочинения св. Григория Богослова, св. Кирилла Иерусалимского, св. Иоанна Златоуста и других.

[1115] Мф. 25, 30.

[1116] "Закон свободы, - сказал преподобный Марк, - разумением истинным чтется; деланием же заповедей (евангельских) разумеется", глава 32, О Законе Духовном.

[1117] Еф. 4, 13.

[1118] 3аключение слова о Крещении.

[1119] Песнь Песней 1, 5, 7.

[1120] Слово 21.

[1121] Слово 7.

[1122] Пс. 50, 18, 19.

[1123] Слово 5. Советы ума душе.

[1124] Слово 1.

[1125] Слово к иноку Николаю.

[1126] Пс. 118.

[1127] Евр. 12, 6.

[1128] Пс. 39, 2.

[1129] В славянском последнее предложение читается так: якоже предприятию обрестися таковой памяти (гл. 152). Предприятием называют деятельные Отцы приятие (обновление) в мысли и ощущении греха, совершенного некогда на самом деле. Предприятия более или менее продолжительно мучат кающегося подвижника по оставлении им греховных дел. Это ясно можно видеть из житий прп. Моисея Мурина, прп. Марии Египетской и других.

[1130] Слово "О думающих оправдаться делами". Главы 193, 197, 150-156.

[1131] Слово 36.

[1132] 2 Кор. 12, 9.

[1133] Мф. 21, 4.

[1134] Апок. 18, 19.

[1135] Житие преподобной Марии Египетской. Четьи Минеи, 1 апреля. Преподобная Мария сказала о себе святому Зосиме, между прочим, и следующее: "Я - жена грешная, но огражденная святым Крещением"

[1136] Апок. 3, 20, 21.

[1137] Мф. 11, 29.

[1138] Лк. 6, 36.

[1139] Ин. 14, 15.

[1140] Мф. 11, 12.

[1141] Лк. 13, 24.

[1142] Ин. 14, 23.

[1143] Слово 1-е, гл. 13.

[1144] Прп. Исаак Сирин, Слово 1.

[1145] Притч. 27, 1.

[1146] Пс. 118, 96.

[1147] Св. Петр Дамаскин. Доброт., ч. 3, книга 1, статья 1.

[1148] Иов. 15, 15.

[1149] Флп. 3, 20.

[1150] 1 Кор. 4, 4 - по русскому переводу 1822 г.

[1151] 1 Тим. 1, 15.

[1152] 2 Пет. 1, 4.

[1153] Мф. 13, 31, 32.

[1154] Прп. Исаия отшельник, Слово 11 о зерне горчичном.

[1155] Флп. 2, 7.

[1156] Ис. 53, 3.

[1157] Ис. 53, 12.

[1158] Мф. 5, 19.

[1159] По объяснению блаженного Феофилакта Болгарского.

[1160] Доброт., ч. 2. Св. Каллист и Игнатий, гл. 92.

[1161] В первые времена христианства язычники, видя в таинстве Крещения только наружную сторону его и не понимая сущности, насмехались над ничтожностью, по их мнению, наружности. Св. Кирилл Иерусалимский.

[1162] Мф. 13, 33.

[1163] 1 Сол. 5. 23.

[1164] Деян. 19, 12.

[1165] Деян. 28, 5.

[1166] Четьи Минеи, 7 апреля.

[1167] Там же, 5 апреля.

[1168] Там же.

[1169] Алфавитный Патерик.

[1170] Гал. 3, 27.

[1171] Мф. 5, 8.

[1172] "Тщательное блюдение (евангельских заповедей) научает человека "немощи его". Св. Симеон Новый Богослов, 4 глава Деятельная и Богословская, Доброт., ч. 1. Это значит: Тщательное блюдение заповедей вводит в первое блаженство, именуемое духовной нищетой, от которой рождается духовный плач, рождающий из себя кротость. Последовательность Блаженств изложена с особенной ясностью священномучеником Петром, митрополитом Дамаска. Доброт., ч. 3, книга 1.

[1173] Мф. 5, 44-48.

[1174] Слово 48.

[1175] Слово 89; Рим. 5, 6-8.

[1176] Там же.

[1177] Кол. 3, 12, 13.

[1178] Беседа 9.

[1179] Слово 55 к прп. Симеону.

[1180] 1 Ин. 5, 18.

[1181] Флп. 4, 7.

[1182] Слово 26.

[1183] Деян. 8, 23.

[1184] Слово 27.

[1185] Доброт., ч. 3, о семи телесных деяниях.

[1186] Там же о восьми видениях ума.

[1187] Молитва прп. Ефрема Сирина, употребляемая в св. Четыредесятницу.

[1188] Мф. 22, 13.

[1189] Св. Феолипт, митрополит филадельфийский, Слово о сокровенном делании. // Доброт.. ч. 2.

[1190] Начатком состава, то есть залогом завета с Богом здесь разумеется благодать Крещения, насаждаемая в нас при вступлении в сочетание со Христом подобно зерну горчичному. Сохранение дара благодати есть развитие его: иже не собирает со Мною, расточает (Лк. 11, 23), сказал Господь.

[1191] Евр. 3, 7-14.

[1192] Евр. 4, 14-16.

Асаблівасці пасляваеннай сітуацыі ў рэспубліцы. Вынікі першай сусветнай і грамадзянскай войнаў, замежнай інтэрвенцыі і акупацыі, а таксама ўмовы Рыжскага дагавора выклікалі палітычны і гаспадарчы крызіс у БССР і патрабавалі вырашэння шэрага буйных палітычных задач. Адной з іх стала вялікая колькасць бежанцаў і былых ваеннапалонных, якія з’явіліся тут яшчэ ў гады першай сусветнай вайны. Другой задачай была неабходнасць барацьбы з нелегальнымі (кантрабанднымі) гандлёвымі зносінамі з заграніцай, выкліканымі эканамічнай разрухай і абмежаванымі матэрыяльнымі рэсурсамі краіны.

Прамысловая вытворчасць у 1920 г., у параўнанні з даваеннай, скарацілася ў сем разоў. Колькасць рабочых зменшылася амаль на 30 %, а іх заработная плата складала 10 – 20% ад даваеннага ўзроўню. Гэтай зарплаты не хапала нават на харчаванне. Ад голаду і холаду гарадскія жыхары ўцякалі ў навакольныя вёскі, дзе былі згодны наймацца на любую працу, толькі б выжыць у той час. Зімой 1920 – 1921 гг. у Мінску не было паліва і не працаваў транспарт: адступаўшыя польскія войскі спалілі чыгуначны вакзал, гарадскую электрастанцыю, больш за адну трэць магазінаў. У 1920 г. колькасць насельніцтва ў горадзе была ўдвая меншай, чым у 1914 г. Абставіны жыцця на беларускай вёсцы здаваліся лепшымі толькі на першы погляд. Прадукцыя сельскай гаспадаркі складала менш чым 50 % даваеннай. Пасяўныя плошчы зменшыліся больш чым на адну трэць. Тысячы сялян засталіся без жылля, зведалі што такое голад. Тым не менш яны ўзялі на выхаванне сотні дзяцей з галадаючых раёнаў РСФСР і накіравалі ў гэтыя раёны тысячы пудоў харчавання.

Становішча пагаршалася палітыкай «ваеннага камунізму». Сяляне патрабавалі адмены харчразвёрсткі і дазволу свабоднага гандлю. На глебе матэрыяльных цяжкасцей узніклі забастоўкі рабочых, а таксама паўстанні сялян, якія ліквідаваліся з дапамогай Чырвонай Арміі.

Увядзенне новай эканамічнай палітыкі (нэпа). 3 заканчэннем грамадзянскай вайны на парадак дня было пастаўлена пытанне аб аднаўленні разбуранай вайной гаспадаркі. Але палітыка “ваеннага камумізму» гэтаму ўжо не спрыяла. Сяляне выказвалі ўсё большае незадавальненне харчразвёрсткай ва ўмовах пераходу да мірнага будаўніцтва, не разумелі, чаму цяпер, пасля заканчэння вайны, трэба амаль усе свае прадукты аддаваць Чырвонай Арміі. Незадаволеныя харчразвёрсткай сяляне браліся за зброю. Савецкія органы улады вымушаны былі да 1922 г. уключна захоўваць у БССР надзвычайнае становішча.

Незадаволенасць сялян вылілася ў Кранштацкі мяцеж, які пачаўся ў лютым 1921.

Бальшавіцкае кіраўніцтва на чале з У. I. Леніным ужо праз тры дні пасля падпісання Рыжскага дагавора, на Х з’ездзе РКП(б) 21 сакавіка 1921 г., прыняло рашэнне аб замене харчразвёрсткі натуральным харчпадаткам, распачаўшы такім чынам палітыку, якая атрымала назву новай эканамічнай (нэп). Што ж было новага ў гэтай палітыцы ў параўнанні з “ваенным камунізмам»? Па-першае, уводзіўся харчпадатак, які быў меншы за харчразвёрстку і аб’яўляўся загадзя, напярэдадні сяўбы. У выніку ў селяніна паявіліся лішкі прадуктаў, якія заставаліся пасля выплаты харчпадатку. Ён мог прадаць іх на рынку, атрымаўшы за гэта грошы ва ўласную кішэню, бо ў краіне ўводзілася свабода гандлю, немагчымая раней ва ўмовах вайны.

І сам харчпадатак, а таксама іншыя элементы нэпа (кааперацыя, свабодны выбар формы землекарыстання, дазвол прыватнага гандлю і г. д.) аказалі дабратворны ўплыў на стан сельскай гаспадаркі, якая да 1927 г. была поўнасцю адноўлена.

Кааперацыя – форма арганізацыі працы, пры якой адбываецца добраахвотнае аб’яднанне людзей для сумеснай арганізацыі працы, напрыклад, таварыства па сумеснай апрацоўцы зямлі, гандлёвы кааператыў і г. д.

Формы землекарыстання – калектыўныя ў сельскагаспадарчых кааператывах альбо індывідуальныя пры існаванні хутарской сістэмы гаспадарання.

У сакавіку 1921 г. быў зроблены “першы практычны крок”, да якога ён заклікаў: харчовая развёрстка была заменена харчовым падаткам (гэта значыць лішкам, што заставаўся пасля выканання харчпадатку, селянін распараджаўся сам). Аднак адзначны крок у значнай ступені з’яўляўся прапагандысцкім. Па-першае, харчпадатак 1921 г, для БССР вызначаўся ў большых памерах, чым развёрстка папярэдняга года. Па-другое, хлеб прадаваць напачатку забаранялася, а абмен яго на прамысловыя тавары па істотна завышаных цэнах быў нявыгадны. К канцу 1921 г. стала зразумела, што непасрэднага тавараабмену горада з вёскай не атрымалася, і У.І.Ленін, карысгаючыся тэрміналогіяй таго часу, заявіў аб чарговым “адступленні”.

Пераважнае эканамічнае значэнне для Беларусі напачатку нэпу захоўвала сельская гаспадарка. Аднак НЭП, пачаўшыся з сельскагаспадарчай палітыкі, развіўся ў палітыку фінансавай стабілізацыі і урэшце вызначыўся і як палітыка прамысловая. Паколькі буйная прамысловасць не магла быць адноўлена без вялікіх капіталаўкладанняў, пачаць гэты працэс можна было, стымулюючы спачатку развіццё дробнай і сярэдняй прамысловасці. Пры гэтым неабходна ўлічваць, што на Беларусі гістарычна пераважалі менавіта дробныя і сярэднія прадпрыемствы.

У сферы прамысловасці БССР новая эканамічная палітыка выявілася ў наступным:

Скасоўвалася празмерная цэнтралізацыя. Прамысловасць БССР атрымоўвала магчымасць лепш выкарыстоўваць мясцовыя рэсурсы. Былі створаны ўпраўленні, якія падпарадкоўваліся непасрэдна Саўнаргасу рэспублікі. У паветах дзейнічалі эканамічныя аддзелы, у кампетэнцыю якіх уваходзілі пытанні аднаўлення прамысловасці мясцовага значэння (кустарная вытворчасць, мясцовае будаўніцтва). Усе прамысловыя прадпрыемствы былі падзелены на чатыры групы. У першую ўваходзілі найбольш буйныя дзяржаўныя прадпрыемствы, якія павінны былі працаваць на аснове гаспадарчага разліку (за кошт прыбытку пакрываць страты). Да другой адносіліся тыя, што падлягалі часовай кансервацыі. У трэцяй знаходзіліся прадпрыемствы, якія не мелі дзяржаўнага значэння; яны аддаваліся ў арэнду кааператыўным арганізацыям і прыватным асобам. Да чацвёртай групы належалі прадпрыемствы, якія падлягалі закрыццю, іх рабочыя і служачыя пераводзіліся на працуючыя фабрыкі і заводы. Аднак значная частка рабочых (пераважна нізкай кваліфікацыі) не змагла знайсціработу і трапіла ў лік беспрацоўных. Існаванне рынку працоўнай сілы было характэрным для грамадства часоўновай эканамічнай палітыкі.

Ліквідавалася ўраўнілаўка ў аплаце працы рабочых. Формы аплаты ўлічвалі кваліфікацыю рабочага, прадукцыйнасць яго працы. Уводзілася калектыўнае забеспячэнне рабочых і служачых у непасрэднай залежнасці ад вынікаў работы прадпрыемства. У першыя гады новай эканамічнай палітыкі разам з грашовай захоўвалася і натуральная аплата за кошт мясцовых харчовых рэсурсаў. 3 пачатку 20-х гг. адбываўся пераход да рыначных адносін на вёсцы. Услед за заменай харчовай развёрсткі харчовым падаткам (1921) з 1922 г. быў дазволены свабодны выбар формаў землекарыстання, зменшылася і без таго нешматлікая колькасць калектыўных гаспадарак, павялічыўся рост хутароў. Адначасова сялянства атрымала права свабодна прадаваць лішкі сваёй прадукцыі.

Наступным крокам на шляху фарміравання гаспадарчай сістэмы новай эканамічнай палітыкі на вёсцы стаў пераход з 1923/24 гаспадарчага года ад сістэмы натуральнага падаткаабкладання да грашовага. Сяляне атрымалі магчымасць лепш прыстасоўвацца да рынку, сеяць больш выгадныя культуры, займацца дробным промыслам.

Ужо напачатку 20-х гг. развеяліся ілюзіі аб тым, што ўраўняльнасць у размеркаванні гарантуе сацыяльную роўнасць. Дыферэнцыяцыя на вёсцы працягвалася, дзе-нідзе нават загаварылі аб неабходнасці “другой рэвалюцыі”. У гэты час адна частка сялянства не магла забяспечыць эфектыўнага выкарыстання рабочых рук і інвентару з-за недахопу зямлі, а другая не здольна была яе апрацаваць. У кастрычніку 1924 г. намеснік наркама земляробства БССР (з 1925 г. – наркам) З.Прышчэпаў падкрэсліваў, што “зараз трэба даць магчымасць развівацца нэпу на вёсцы”. У 1925 г. было пацверджана права сялян на свабодны выбар формаў землекарыстання, зямельным кодэксам БССР замацавана арэнда зямлі, інвентару і наём рабочай сілы. Гэта дазваляла эканамічнымі метадамі зменшыць верагоднасць сутыкненняў паміж рознымі па ўзроўні сацыяльна-эканамічнага развіцця гаспадаркамі.

У снежні 1920 г. у мэтах аднаўлення разбуранай вайной гаспадаркі быў распрацаваны план дзяржаўнай электрыфікацыі Расіі (ГОЭЛРО), названы У. I. Леніным «другой праграмай партыі». У БССР быў распрацаваны свой план, таму што яе тэрыторыя была доўгі час акупіравана. Згодна гэтаму плану на тэрыторыі Беларусі к сярэдзіне 20-х гг. было пабудавана звыш 20 электрастанцый. Яе будаўнікі ганарыліся тым, што паставілі беларускія балоты на службу індустрыялізацыі. Індустрыялізацыя – пераход ад ручной працы да машыннай тэхнікі, развіццё ў першую чаргу прамысловасці як галіны гаспадаркі, якая вызначае эканамічны патэнцыял краіны.

Развіццё эканомікі Беларусі ва ўмовах новай эканамічнай палітыкі мела істотныя вынікі. Аб’ём валавой прадукцыі індустрыі, па-ранейшыму ў значнай ступені дробнай, у 1927 г. перавысіў даваенны ўзровень, хоць і пры большай колькасці рабочых, занятых на вытворчасці. Аднаўленне сельскай гаспадаркі, электрыфікацыя прывялі да ўздыму прамысловасці. У лістападзе 1926 г. пачаўся выпуск першых станкоў на заводзе “Энергія”. У ліпені 1927 г. пачалося будаўніцтва Асінаўскай раённай электрастанцыі (БелДРЭС) у Аршанскім раёне, якая выкарыстоўвала ў якасці паліва торф. Яе будаўнікі ганарыліся тым, што паставілі беларускія балоты на службу індустрыялізацыі. Індустрыялізацыя – пераход ад ручной працы да машыннай тэхнікі, развіццё ў першую чаргу прамысловасці як галіны гаспадаркі, якая вызначае эканамічны патэнцыял краіны.

Пачалі працаваць мінскія чыгуналіцейны і машынабудаўнічы заводы, крыштальны завод «Барысаў», фабрыка запалак «Бярэзіна», лесапільныя і гарбарныя заводы. У 1927 г. прамысловасць, будучы дробнай, усё ж перавысіла даваенны ўзровень развіцця.

Але пры правядзенні нэпа краіна сутыкнулася і з цяжкасцямі. Забяспечанасць зямлёй беларускага сялянства была на 41 % меншай, чым у сярэднім па ўсёй савецкай краіне. 74 % сялянскіх двароў былі цераспалоснымі. Таму асноўная маса сялянскіх гаспадарак (95 %) не магла не тое што прадаваць прадукты, а нават забяспечыць саміх сябе, асабліва ва ўмовах так званых «нажніц цэн», калі цэны на прамысловыя тавары былі значна даражэйшымі, чым на сельскагаспадарчыя прадукты.

Вольны выбар форм землекарыстання прывёў да павелічэння колькасці хутароў, якія ствараліся на былых памешчыцкіх землях. Гэта забяспечыла галоўным чынам хуткія тэмпы пасляваеннага аднаўлення вёскі, а таксама з’явілася асаблівасцю ў развіцці сельскай гаспадаркі Беларусі.

Рост сельскагаспадарчай прадукцыі дасягаўся цяжкай працай сялян, якія атрымалі свабоду карыстання зямлёй ва ўмовах нэпа і добраахвотна абмяжоўвалі асабістае спажыванне, спадзеючыся ўмацаваць сваю гаспадарку. Такім чынам, поспехі нэпа былі толькі ілюзіяй працвітання сялянства.

Яшчэ адной асаблівасцю ў правядзенні нэпа на Беларусі стала ліквідацыя ў 1922 – 1924 гг. розных грашовых адзінак і ўвядзенне ў абарот савецкага чырвонца (грашовая адзінка наміналам 10 рублёў, якая выраблялася з золата ці магла замяняцца папяровымі грашамі і раўнялася больш чым 5 доларам ЗША).

Да канца 1922 г., калі быў здзейснены пераход ад палітыкі «ваеннага камунізму» да нэпа, У. I. Ленін ставіць пытанне аб неабходнасці перагляду «ўсяго пункта погляду на сацыялізм».

Адбываўся хуткі рост арэндных і прыватных прамысловых аб'ектаў, асабліва рамесных і саматужных майстэрняў. Гэта павінна было ў кароткі тэрмін ліквідаваць таварны голад і пашырыць тавараабарот паміж горадам і вёскай.

Дата добавления: 2015-06-28