Страница БИЛЕТ №

1. Қазіргі ақпараттық жүйелердің ерекшеліктері.

2. Массивтерді енгізу және шығару.

3. CASE-құралдарының мәліметтер қорын инфологиялық жобалаудағы рөлі.

4. Есеп. А саны және массиві берілген. Тізбектің А санына тең X(i) элементі рет бойынша нешінші орында орналасқанын анықтаңдар. Егер мұндай сан болмаса, онда жауабы 0 болуы керек.

1 Қазіргі ақпараттық жүйелердің ерекшеліктері.

Жаңа ақпараттық жүйелерге көшу тек қана ой еңбегінің қиындаған операцияларын автоматтандырып қоймай, сонымен қатар толықтай шығармашылық процесті кешенді автоматтандыруға әкелді. Білімдерді өңдеудің компьютерлік жүйелері мәліметтерді логикалық өңдеуді жүзеге асырады, қолданушыға қорытындылар жасауға, ақпаратты ойлап түсінуге, нақты мақсаттар мен олардың қолданылу аясына қатысты фактілер арасындағы логикалық байланыстар орнатуға көмектеседі. Қазіргі ақпараттық жүйелердің ерекшелігіне келесілер жатады:

· Бұл қағазсыз технология, ол бойынша ақпаратты негізгі тасушы компьютер жадында немесе дискіде құрылатын және монитор экранында көрсетілетін электронды документ болып табылады.

· Жоғарғы мүмкіндікті интерактивті (диалогты) режим арқылы колданушы кез келген жұмыс шешілуінің барысын оперативті басқара алады.

· Қолданушының компьютермен сұхбаттасу әдісі (достық интерфейс) дайындығы әр түрлі деңгейдегі қолданушыға жүйелік меню, көмектесулерді және анықтамаларды пайдалана отырып, ақпаратпен жұмыс істеуге мүмкіндік береді.

· Ақпарат беру формаларының сәйкестілігі оның өңделуінің барлық кезеңдерінде ақпараттық көмек беруді жүзеге асыруға көмектеседі.

· Барлық қолданушыларға жүйенің кез келген техникалық, программалық және ақпараттық ресурстарына оперативті кіруді қамтамасыз ететін ақпараттық желілер мен коммуникациялық желілер негізінде есептерді ұжымдық шешу әдістерін пайдалану.

Ақпараттық жүйелердің мақсаты тек деректерді өңдеудің эффективтілігін арттыру мен басқарушыға көмектесу ғана емес. Сәйкесінше ақпараттық технологиялар ұйымға бәсекелестік қүреске шыдай алып, артықшылықты иемденуге көмектесу керек.

5. Массивтерді енгізу және шығару.

Массив деп жалпы бір аты бар біртипті элементтердің тізбектелген жиыны. Массив элементі болып құрылымдықпен қоса әр түрлі типтердің деректері болуы мүмкін.Массивтің әр элементі массив атымен және индекспен(массивтегі элемент номері) немесе егер массив көпөлшемді болса, онда индекстермен анықталады.массивтің бөлек элементіне 111 үшін осы массивтің аты және квадрат жақшаға алынған элемент номері, мысалы arr[1,35] немесе arr[7].

Индексті позициялар саны массив өлшемділігін анықтайды. Сонымен қатар массив өлшемділігі шектелмейді.Математикада бірөлшемді массив аналогі болып вектор, ал екіөлшемді массив аналогі болып матрица саналады.Массив элементтерінің индекстері қатарланған типке жатуы тиіс.Бір массивтің әр түрлі индекстерінің әр түрлі типтері болуы мүмкін.Ең жиі кездесетін индекс типі бүтін тип болып табылады.

Массивтер динамикалық және статикалық болып бөлінеді.Статикалық массив индекс шекаралары және сәйкес оның өлшемдері хабарлаған кезде, яғни программа компиляциясынан бұрын белгілі болады.Сатикалық массивтің типінің жазылу форматы:

Array[индекстер типі] of <Элементтер типі>;

Мысал. Статикалық массивтерді хабарлау.

Type tm=Array[1..10,1..100] of real;

Var arr1,arr2:tm;

Arr3:Array[20..100] of char;

Arr4:Array[‘a’..’z’] of integer;

arr1 және arr2 айнымалылары 1000 элементтен - 10 жол және 100 бағаннан тұратын екіөлшемді массив болып табылады. Осы массивтердің әр элементі real типті санды сипаттайды. arr1 және arr2 массивтерін хабарлау үшін tm арнайы типі енгізілген. arr3 және arr4 айнымалылары сәйкес 81 символ және 26 бүтін сан бірөлшемді массиві болып табылады.

Динамикалық массив тек оның элементтерінің типі көрсетілетін, ал массив өлшемі программаның орындалу барысында белгілі болатын массив болып табылады. Динамикалық массив қолдану кезінде динамикалық массивтің типін суреттеу форматы 4 версиясынан бастап мүмкін болды:

Array of<Элементтер типтері>;

Программаның орындалу барысында динамикалық массивтің өлшемін беру SetLength (var S; NewLength:Integer) процедурасы арқылы жүзеге асады.Бұл процедура s динамикалық массивіне NewLength-ке тең жаңа өлшем орнатады.Динамикалық массив және оның элементтерімен операцияларды тек массив өлшемін енгізгеннен соң орындауға болады.

Динамикалық массивтің өлшемін берген соң оның ұзындығын,минимал және максимал элементінің номерін анықтау үшін сәйкесінше Length(), Low(), High() функциялары қолданылады. Динамикалық массивтің номірленуі нолден басталады, сондықтан Low() функциясына ноль мәні қайтарылады.

3 CASE-құралдарының мәліметтер қорын инфологиялық жобалаудағы рөлі.

CASE құралдарының мәліметтер қорын инфологиялық жобалаудағы рөлі

. CASE-құралдарының мәліметтер қорын инфологиялық жобалаудың рөлі

Инфологиялық үлгі мәліметтер базасын жобалаудың екінші сатысында, яғни пәндік облыстарын сөздік сипаттаудан кейін қолданылады. Мәліметтердің реляциондық үлгісі қарапайым болғандықтан семантиканы, яғни пәндік облыстың мәнін көрсетуге мүмкіндік бермейді. Ерте теоретико-кестелік үлгілер пәндік облыстың семеантикасын жоғары дәрежеде сипаттады: олар пәндік облыстың объектілерінің арасындағы иерархиялық байланыстарды айқын көрсетті. Семантиканы бейнелеу мәселесі жасап шығарушыларды қатты қызықтырды, сондықтан 70-жж. семантикалық үлгі атты бірнеше мәліметтер үлгісі ұсынылды. Жекелеп айтсақ, мұндай үлгілерді Хаммер және Мак-Леон (1981 ж.), Шипман (1981 ж.), Чен (1976ж.) ұсынды. Қазіргі кезде Ченнің «түсінік-байланыс» («сущность-связь») үлгісі мәліметтер базасын инфологиялық үлгілеудің стандарты болды. Жалпы қабылданған қысқартылған атауы ER-үлгі (Essence-түсінік және Relation-байланыс сөздерінен қысқартылған аббревиатура).

CASE технологиялар күрделі программалық жүйелерді талдау, жобалау, жасау және сүйемелдеу методологиялардың жиынтығы болып табылады. Олар өзара біріктірілген автоматттандыру құралдар кешені көмегімен құрылымдық және обьектілік тұрғыларға негізделеді. Кез-келген CASE технологиясы негізінен методология/әдіс/натация/құрал/парадигмасы алынады. Методология қандай да бір тұрғының негізінде жасалып, жұмыстың қадамдарын, қадамдардың орналасу тәртібін, сонымен қатар әдістер міндеттері мен үйлестірілу ережелерін анықтайды. Әдіс қандай да бір мақсатқа жету, яғни жұмыстың белгілі бір қадамын орындау тәсілін анықтайды. Натация деп модельдердің қандай да бір класын сипаттау үшін қолданылатын таңбалар жүйесін айтады. Натацияның графикалық және текстілік түрлері болады. Графикалық натациялар графтар, диаграммалар, кестелер, схемалар түрінде сипаттайды, ал текстілік натациялар модельдерді формальді және кәдімгі тілде сипаттайды. CASE технологияда натациялар жобаланатын жүйенің деректер элементтерінің жасау кезеңдерінің құрылымын сипаттау үшін қолданылады. Құралдар әдістерді жүзеге асыру үшін қажетті құрал - жабдықтарды құрайды. Олар: графикалық жобаны жасау және жөндеу құралдары, жобаны абстракция деңгейі иерархиясы түрінде ұйымдастыру құралдары. Сонымен қатар түрлі деңгейлер компьютердің сәйкестігін тексеру құралдары. CASE құралдардың мынадай түрлерін бөліп қарауға болады. - талаптарды талдау, спецификациялармен құрылымдарды жобалау, интерфейстерді жөндеудің CASE құралдары (CASE1 - бірінші ұрпағы). - программалық қамсыздандыруды жасаудың толық өмірлік циклін қарастыратын біріктірілген орталардың жүзеге асыру және бастапқы текстерді генерациялаудың CASE құралдары (CASE2 - екінші ұрпағы). CASE1 негізінен графикалық модельдерді спецификацияларды жобалаудың экрандық редакторлар мен берілгендер сөздігін қолдау құралдарынан тұрады. CASE2 айталықтай үлкен мүмкіндіктерімен ерекшеленеді. Мұнда жүйелік ақпарат пен жобалық процесін басқару бойынша ақпаратты бақылау, талдау және байланыстыру, жүйенің модельдері мен прототиптерін жасау, генерацияланған программаларды тестілеу, мақұлдау және талдау қамсыздандырылады. 2. Көп еңбекті қажет ететін операцияларды автоматтандыра отырып, қазіргі заманғы CASE технологиялар программалаушы мамандардың еңбек өнімділігін айтарлықтай өсіріп, жасалатын программалық қамсыздандырудың сапасын көтерді. Олар: жоба спецификацияларының сәйкестігінің автоматты түрде бақылануын қамсыздандырады. жүйе прототипін жасау уақытын қысқартады. жобалау және жасау процесін жеделдетеді. өмірлік циклдің барлық кезеңдері үшін арналған жобалық құжаттаманың қазіргі заманғы стандарттарға сәйкес жасалуын автоматтандырады. кейбір программалық кодтарды түрлі жасау платформалары үшін генерациялайды. жүйе компонентін қайтара қолдану технологиясын қолдайды. жобалық құжаттарды бастапқы кодтар бойынша қалпына келтіру мүмкіндігін қамсыздандырады. CASE технологиясының қолданылуы. Программалық қамсыздандырудың өмірлік циклінің барлық кезеңдеріне өзгерістер әкелді. Мұнда жасалатын программалық қамсыздандырудың қатаң әрі көрнекі сипатталуын орындайтын талдау және жобалау кезеңдеріне көп өзгерістер енгізді. CASE технологияда қолдануға көшу кезінде программалық қамсыздандыруды жасау процесіне енгізілетін сапалық өзгерістерді атап өтейік. CASE құралдарын қолдану күрделі программаларды қамсыздандыруды жасауға кеткен еңбек шығынын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік берді. Ол негізінен жаттау және бақылау процестерінен автоматтандыру нәтижесінде қамтамасыз етеді.

4Есеп. А саны және массиві берілген. Тізбектің А санына тең X(i) элементі рет бойынша нешінші орында орналасқанын анықтаңдар. Егер мұндай сан болмаса, онда жауабы 0 болуы керек.

#include<stdio.h>
#include<conio.h>
#definen 10
voidmain(){
intx[n];

int i;

int a;
clrscr();

printf("Input a->");

scanf("%d",&a);

printf("\nInput X[10]:\n");

for (i=0;i<nmax;i++){
printf("x[%d]=",i);

scanf("%d",&x[i]); }
printf("\nOndelgen massiv \n");

for (i=0;i<nmax;i++)

{
if (x[i]==a)

{ printf("X[%d]=%d ",i,x[i]); }

else { printf("0 "); } }

getch();
}

БИЛЕТ №

1. Ақпаратты қарастырудың семантикалық, синтаксистік, прагматикалық тәсілі

2. Символдық жолдарға қолданылатын функциялар.

3. Деректер қорының үлестірілуі. Деректер қорының үлестірудің сыныптамасы.

4. Есеп. Массивте ең кем дегенде бір теріс элемент бар дей отырып X(10) массивінің теріс элементтерін және оның реттік номерлерін жауапқа шығарыңдар.

1 Ақпаратты қарастырудың семантикалық, синтаксистік, прагматикалық тәсілі

ақпараттың мәнін сипаттау тәсілін анықтайтын, оның сипаттау тілдерін зерттейтін – семантикалық;

- ақпаратты кодтау әдістерін сипаттайтын – прагматикалық;

- ғылыми-ақпараттық іс-әрекеттің кейбір түрлерін, оның ішінде
индекстеуді, автоматты реферлеуді, машиналық аударманы формальдау
және автоматтандыру мәселелерін шешумен байланысты
синтактикалық мәселелер топтарын зерттейді.

Синтаксистік фильтр – тасымалдаушыда сақталынатын немесе жіберілетін таңбалар тізбегінде олардың мағыналық мәні жоқ бөліктері болуы мүмкін. Осы бөліктер синтаксистік шуды құрайды және оларды синтаксистік фильтр анықтайды. Фильтр дұрыс (мағыналы) және дұрыс емес (мағынасыз) таңбалар тізбектерін айыра алатын шешуші ережелердің жиынынан құралады. 2. Семантикалық фильтр – семантикалық шудың алғашқы аспектісі қабылданатын хабарламада жаңа мәліметтердің болмауымен байланысты, яғни хабарлама тұтынушының білімін кеңейтеді. Семантикалық шудың 2-ші аспектісі синтаксистік фильтрден жалған хабарламаның өтуімен байланысты. 3. Прагматикалық фильтр – ақпараттың тұтынушы үшін құндылық деңгейін анықтайды. Прагматикалық бағалау элементтері әдетте ақпараттың толықтығын (құбылысты толық сипаттайтын) оның уақытқа сәйкестілігін, ықшамдылығын,қолданымдылығы және қол жетімділігін қамтиды.

2.Символдық жолдарға қолданылатын функциялар

Символдық қатарларды бірнеше әдістер арқылы анықтауға болады. Келесі әдістер негізгі әдістерге жатады: қатарлық константаларды қолдану және символдық қатарлардан тұратын массивтерді және char типті массивтерді қолдану.

Қатарлық константалар тырнақшаларға алынады. Тырнақшаларға алынған символдар және қатарлардың ең соңғы ‘/0’ символы жадының тізбектелген ұяшықтарында жазылады. Компилятор қатарды жадыға орналастырғанда жадының қажетті өлшемін анықтау үшін символдардың санын есептейді. қатарлық константаларды #define директивасының көмегімен анықтауға болады. Егер қатарда тырнақша символын қолдану керек болса, онда бұл символдың алдына кері бөлшек сызығы жазылады.

Символдарды өңдеу библиотекасы символдық мәліметтермен бір қатар пайдалы тексерістер мен операцияларды орындайтын бірнеше функциялардан тұрады. Әрбір функция аргумент ретінде int типін немесе EOF (файл соңы) индикаторын ұсынатын символды қабылдайды. Символдарды өңдеу библиотекасының функцияларымен жұмыс істеу үшін <ctype.h> тақырыптық файлды қосамыз.

Прототип	Функциялардың баяндалуы
int isdijit (int c)	Егерссанболыптабылса, онда True мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0 (false)
int isdijit (int c)	Егерссанболыптабылса, онда True мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0 (false)
int isalpha (int c)	Егерсәріпболыптабылса, онда True мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0
int isalnum (int c)	Егерссаннемесеәріпболыптабылса, онда True мәнінқайтарады, жәнебасқажағдайларда 0.
int isxdijit (int c)	Егерсоналтылықформаттағысимволдардыңбіріболса, true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int islower (int c)	Егерстөмеңгірегистрдіңәрпіболса, true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int isupper (int c)	Егерсжоғарғырегистрдіңәрпіболса, true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int tolower (int c)	Егерсжоғарғырегистрдіңәрпіболса,онда tolower с-нытөмеңгірегистрдіңәрпіретіндеқайтарады. Басқа жағдайларда tolower аргументті өзгеріссіз қайтарады.
int toupper (int c)	Егерстөмеңгірегистрдіңәрпіболса,онда toupper с-ныжоғарғырегистрдіңәрпіретіндеқайтарады. Басқа жағдайларда toupper аргументті өзгеріссіз қайтарады.
int isspace (int c)	Егерсбосорын (пробел) символы (' '), жаңабет (‘\f’), жаңажол (‘\n’), каретканықайтару (‘\r’), горизонтальдітабуляция (‘\t’) невертикальдітабуляция (‘\v’) болыптабылса, онда true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int iscntrl (int c)	Егерсбасқарушысимволболса, онда true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int ispunct (int c)	Егерсбаспағашығарылғандағыбейнеленетінсимволболыптабылса, true мәнінқайтарады, бірақбосорынсимволдарына, сандарғанемесеәріптергеқатынасыжоқжәнебасқажағдайларда 0.
int isprint (int c)	Егерсбаспағашығарылғандағыбейнеленетінсимволболыптабылса, true мәнінқайтарады, мұнда (' ') босорынсимволынқосқандажәнебасқажағдайларда 0.
int isgraph (int c)	Егерсбаспағашығарылғандағыбейнеленетінсимволболыптабылса, true мәнінқайтарады, мұнда (' ') босорынсимволынқосқпағандажәнебасқажағдайларда 0.

3.Деректер қорының үлестірілуі. Деректер қорының үлестірудің сыныптамасы.

Ақпараттарды сақтау әдісі бойынша ДБ-ның екі түрі бар:

Орталықтандырылған

Орталықтандырылған ДБ-да бар ақпарат бір компьютерде сақталады

үлестірілген

Үлестірілген ДБ жергілікті және ауқымды компьютерлік желілерде қолданылады және ақпараттың әр түрлі бөліктері бөлек компьютерлерде сақталуы мүмкін. Мысалы, Internet жүйесіндегі ақпарат.

Деректерді өңдеу технологиясы бойынша деректер базасы орталықтандырылған және бөлшектелінген болып бөлінеді.

Орталықтандырылған деректер базасы бір есептеу жүйесінің жадысында сақталады. Егер бұл есептеу жүйесі ЭЕМ желісінің компоненті болып табылса, онда осы қорға кіру мүмкін. Деректер базасын пайдаланудың мұндай әдісі ДК жергілікті желілерінде жиі пайдаланылады.

Бөлшектелінген деректер базасы қиылысатын немесе бірінің бөлігін бірі қайталайтын, әр түрлі ЭЕМ-де сақталатын есептеу желісінің бірнешеуінен тұрады. Мұндай қормен жұмыс істеу бөлшектелінген деректер базасын басқару жүйесі көмегімен жүзеге асады.

Деректерге кіру әдісі бойынша деректер базасы деректер базасына жергілікті кірумен және деректер базасына желілік кірумен анықталады.

Желілік кірумен орталықтандырылған деректер базасының жүйесі мынадай жүйелердің әр түрлі архитектураларын қамтамасыз етеді:

· файл-сервер;

· клиент-сервер.

Файл-сервер. Желілік кіру кезінде ДБ жүйесінің архитектурасы желі машинасынан біреуін орталық (файлдар сервері) ретінде алуды жоспарлайды. Ондай машинада бірге пайдаланылатын орталықтандырылған ДБ сақталады. Желінің барлық басқа машиналары жұмыс станциялары функциясын орындайды. Деректер базасының файлдары сұраныстарын жұмыс станцияларына жібереді, онда негізінен өңдеу жұмыстары жүргізіледі. Файл-сервер концепциясын 1-суретте шартты түрде суреттелген.

Клиент-сервер. Бұл концепцияда орталықтандырылған деректер базасын сақтаудан басқа орталық машина (деректер базасының сервері) деректерді өңдеудің негізгі көлемін орындауды қамтамасыз ету керек. Деректерге сұраныс беру іздеуді және серверден деректерді алуды тудырады. Табылған деректер (файлдар емес) желі бойынша серверден клиентке жіберіледі. Клиент-сервер архитектурасының спецификасы SQL сұраныстар тілін пайдалану болып табылады.

4 Есеп. Массивте ең кем дегенде бір теріс элемент бар дей отырып X(10) массивінің теріс элементтерін және оның реттік номерлерін жауапқа шығарыңдар.

#include <stdio.h>

#include <conio.h>

#define n 10

void main(){

int x[n];

int i;

int s=0;

clrscr();

printf("Input X[10]:\n");

for (i=0;i<n;i++){

printf("x[%d]=",i);

scanf("%d",&x[i]);

}

printf("\nOndelgen massiv \n");

for (i=0;i<n;i++){

if (x[i]<0){

printf("X[%d]=%d ",i,x[i]);

}

}

getch();

}

БИЛЕТ №

1. Ақпараттық өнім, ақпараттық тауар, ақпараттық ресурс. Анықтамасы,мысалдар.

2. Символдық жолдарға қолданылатын функциялар.

3. Реляциялық алгебра мен реляциялық есептеу.

4. Есеп.Элементтері нақты X(3,4) матрицасының аралығындағы элементтерінің қосындысын табыңдар

1Ақпараттық өнім, ақпараттық тауар, ақпараттық ресурс. Анықтамасы,мысалдар.

Ақпараттық 34өнім,ақпараттық тауар,ақпараттық ресурсАнықтамасы,мысалдар.

Ақпарат өнімі – бұл әдеттегідей жолмен немесе электронды техника көмегімен алынған өндірістік шаруашылық әрекеттер, өнер туындысы және көңіл көтеру мен ақпараттың басқа да түрлері туралы әр түрлі мәлімдемелер, мәліметтер, білім жайлары.

өнімі ретінде алгоритмдерді, қолданбалы программалар пакетін, мәліметтер қоймасын, ақпаратпен қызмет көрсетуді және тағы басқаларды Ақпарат қарастыруға болады. Сондықтан ақпарат өнімі мен оны соңғы қолданушыға елеулі мөлшерде жеткізетін жабдық ақпарат технологиясы индустриясының нәтижесі болып табылады.

ақпараттық ресурс деп кітапхана, мұрағат, қор, дерекқор мен білім қоры ретінде ұйымдастырылған, автоматтандырылған ақпараттық технологиялармен бірге немесе оларға қажетті икемділік беретін сервистермен қарастырылатын ақпараттық жүйелердегі жекелеген құжаттар, құжаттар мен файлдардың массивтері аталады. Ақпараттық ресурстар қалыптастыру көздері мен нақты ұйымға қатысты ішкі және сыртқы ресурсқа бөлінеді

Ақпараттық ресурстар (Информационные ресурсы; information resources) — 1) ғылыми теорияларымен, процестер мен құбылыстарды зерттеулерімен, өнер табыстарымен, машина жобаларымен, ғимараттарымен, зауыттарымен, табиғат пен қоғам туралы мағлұматтарымен сипатталатын мемлекеттің рухани пәрмені (күш-қуаты); мекеме үшін құнды болып есептелетін және материалдық ресурс ретінде қабылданатын мәліметтер жиынтығы. Оған сыртқы жадта сақталатын негізгі және қосалқы мәліметтер жиымы мен кірістік құжаттар жатады

ақпараттық ресурстар, олардың мәні, өмір сұру заңдары, қоғамның басқа ресурстарымен әсерлесу механизмдері, әлеуметтік прогресске көрсететін әсері. Ақпараттық ресурс білім мен ақпараттың симбиозы түрінде алынады. Информатика АР-ды қоғамда алу, беру және қолданудың заңдарын зерттейтін ғылым тұрғысынан ақпараттық үрдістерді нығайтуға, АР қолдануға негізделген ЭЕМ-ді және автоматтандырылған ақпараттық жүйелерді (АЖ) қолданудың теориялық негіздерін құрайды.

Ақпараттық тауар жасау

- текст, таблица өңдеу

- компьютерлік графика жасау

- аудио, видео

2.Символдық жолдарға қолданылатын функциялар.

Символдық қатарларды бірнеше әдістер арқылы анықтауға болады. Келесі әдістер негізгі әдістерге жатады: қатарлық константаларды қолдану және символдық қатарлардан тұратын массивтерді және char типті массивтерді қолдану.

Қатарлық константалар тырнақшаларға алынады. Тырнақшаларға алынған символдар және қатарлардың ең соңғы ‘/0’ символы жадының тізбектелген ұяшықтарында жазылады. Компилятор қатарды жадыға орналастырғанда жадының қажетті өлшемін анықтау үшін символдардың санын есептейді. қатарлық константаларды #define директивасының көмегімен анықтауға болады. Егер қатарда тырнақша символын қолдану керек болса, онда бұл символдың алдына кері бөлшек сызығы жазылады.

Символдарды өңдеу библиотекасы символдық мәліметтермен бір қатар пайдалы тексерістер мен операцияларды орындайтын бірнеше функциялардан тұрады. Әрбір функция аргумент ретінде int типін немесе EOF (файл соңы) индикаторын ұсынатын символды қабылдайды. Символдарды өңдеу библиотекасының функцияларымен жұмыс істеу үшін <ctype.h> тақырыптық файлды қосамыз.

Прототип	Функциялардың баяндалуы
int isdijit (int c)	Егерссанболыптабылса, онда True мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0 (false)
int isdijit (int c)	Егерссанболыптабылса, онда True мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0 (false)
int isalpha (int c)	Егерсәріпболыптабылса, онда True мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0
int isalnum (int c)	Егерссаннемесеәріпболыптабылса, онда True мәнінқайтарады, жәнебасқажағдайларда 0.
int isxdijit (int c)	Егерсоналтылықформаттағысимволдардыңбіріболса, true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int islower (int c)	Егерстөмеңгірегистрдіңәрпіболса, true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int isupper (int c)	Егерсжоғарғырегистрдіңәрпіболса, true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int tolower (int c)	Егерсжоғарғырегистрдіңәрпіболса,онда tolower с-нытөмеңгірегистрдіңәрпіретіндеқайтарады. Басқа жағдайларда tolower аргументті өзгеріссіз қайтарады.
int toupper (int c)	Егерстөмеңгірегистрдіңәрпіболса,онда toupper с-ныжоғарғырегистрдіңәрпіретіндеқайтарады. Басқа жағдайларда toupper аргументті өзгеріссіз қайтарады.
int isspace (int c)	Егерсбосорын (пробел) символы (' '), жаңабет (‘\f’), жаңажол (‘\n’), каретканықайтару (‘\r’), горизонтальдітабуляция (‘\t’) невертикальдітабуляция (‘\v’) болыптабылса, онда true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int iscntrl (int c)	Егерсбасқарушысимволболса, онда true мәнінқайтарадыжәнебасқажағдайларда 0.
int ispunct (int c)	Егерсбаспағашығарылғандағыбейнеленетінсимволболыптабылса, true мәнінқайтарады, бірақбосорынсимволдарына, сандарғанемесеәріптергеқатынасыжоқжәнебасқажағдайларда 0.
int isprint (int c)	Егерсбаспағашығарылғандағыбейнеленетінсимволболыптабылса, true мәнінқайтарады, мұнда (' ') босорынсимволынқосқандажәнебасқажағдайларда 0.
int isgraph (int c)	Егерсбаспағашығарылғандағыбейнеленетінсимволболыптабылса, true мәнінқайтарады, мұнда (' ') босорынсимволынқосқпағандажәнебасқажағдайларда 0.

3.Реляциялық алгебра мен реляциялық есептеу

Реляциялық деректер қорын басқару жүйесінде қатынастарға амалдар орындау үшін екі топ пайдаланылады:

1)Реляциялық алгебра

2)Реляциялық есептеу

Қатынастарға орындалатын амалдарды топқа бөледі:

1)Жиындарға қолданылатын амалдар,олар біріктіру, қиылыстыру, бөлу, декарттық көбейту;

2) Қолданатын арнайы амалдар, олар жобалау, біріктіру және таңдау. Осы амалдардың жиынтығы толық қатынастардың алгебрасын береді.

Реляциялық алгебра барлық әрекеттердің нәтижелерінің қатынастары болып табылады. Реляциялық алгебра тілі процедуралық болып табылады, ал реляциялық есептердің негізі матеметиклық логикалық бөлігі болып табылады. Реляциялық алгебрада процедуралық емес тіл болып табылады. Реляциялық алгебрада процедуралық емес тіл болып табылады.

Берілген деректер қорымен моделінің реляциялық базисі: реляциялық алгебра, реляциялық операциялардың интерпретациясы, теориялық-көбейткіштік операциялардың семантикасының ерекшеліктеріРеляциялық модельдің үшінші бөлігі, манипуляциялық бөлік реляциялық деректер қорымен жиынына қатынау реляциялық алгебра немесе оған эквивалентті реляциялық есептеулер арқылы іске асырылатынын тұжырымдайды.Нақты реляциялық МҚБЖ-да шындығында қазір реляциялық алгебра да реляциялық есептеулер де таза күйінде қолданылмайды. Реляциялық деректер қорымен жиынына стандартты қатынау SQL(Structured Query Language). SQL тілі реляциялық алгебраның операторлар қоспасынан және синтаксис қолданатын, ағылшын тілінің фразасына жақын реляциялық алгебра мен реляциялық есептеуде кездеспейтін реляциялық есептеу өрнектерінен тұрады.Берілген деректер қорыменге қатынау тілі, егер ол сипаттау күші жағынан реляциялық алгебрадан кем болмаса реляциялық толы деп аталады, яғни реляциялық алгебраның кез келген операторы осы тілдің құралдарымен сипатталуы мүмкін. SQL тілі осындай тіл болып саналады. Берілген бөлімде реляциялық алгебраның негізі қарастырылады.

Реляциялық алгебраның тұйықтылығы. Реляциялық алгебра қатынастарды аргумент ретінде және қайтаратын қатынастарды нәтиже ретінде көрсететін операторлар жиынынан тұрады. Осылайша, реляциялық оператор f қатынастармен аргумент ретінде функция түрінде беріледі. R=f (r1,r2,…,rn).

Реляциялық алгебра тұйық болып табылады, яғни аргумент ретінде реляциялық операторға типі бойынша сәйкес келетін басқа реляциялық операторларды қоюға болады. R=f(f1,(R11,R12,…),f2(R21,R22)

Осылайша, реляциялық өрнектерде күрделі құрылымда енгізілген өрнектерді қолдануға болады. Деректер қорымен жиыны шегінде әр қатынас бірегей атқа ие болуы тиіс.Реляциялық операцияны орындау нәтижесінде алынған қатынас аты теңдіктің сол жағында анықталады.

4.Есеп.Элементтері нақты X(3,4) матрицасының аралығындағы элементтерінің қосындысын табыңдар

#include <stdio.h>

#include <conio.h>

#define n 3

#define n 4

void main(){

int X[n][m];

int i;

int j;

float s=1;

clrscr();

printf("Input X[3][4]:\n");

for (i=0;i<n;i++)

for (j=0;j<m;j++){

printf("X[%d%d]=",i, j);

scanf("%d",&X[i][j]);

}

for (i=0;i<n;i++)

for (j=0;j<m;j++){

if ((X[i][j]>=3)&&(X[i][j])<=7)){

s=s*X[i][j];

}

}

printf("\nOndelgen massiv \n");

printf("\nElementer kosindisi = %d\n",s);

getch();

Дата добавления: 2015-08-31