Kapitalizm i kultura. David S. Landes

– zgadza się z Weberem co do pierwszorzędnej roli kultury w rozwoju gospodarczym

– ale nie może być ona traktowana jako czynnik jedyny

– rewolucja handlowa- redukcja kosztów transakcyjnych, poszerzenie rynków, specjalizacja i podział pracy

2) Maria Ossowska – „Socjologia moralności”

Zmierzch etosu purytańskiego w Stanach Zjednoczonych. Bardzo dużą rolę w ukształtowaniu Ameryki miała etyka protestancka, ściśle- jej odłam, czyli etyka purytańska.

Czym się charakteryzowała:

· ufność w rozum człowieka, możliwość racjonalnego urządzenia świata

· człowiek może wszystko osiągnąć dzięki inicjatywie, ciężkiej pracy, oszczędności itd. Jeśli mu się to nie udawało, to znaczy, że nie dość się starał

· każdy sukces był boską oznaką błogosławieństwa

· nacisk na zarabianie i inwestowanie pieniędzy, na niezależność

Dlaczego nie przystawała już do nowoczesnego społeczeństwa:

· sukces ekonomiczny nie jest już najważniejszym celem działań, ważne jest zdrowie psychiczne (psychoanaliza!). Strach przed porażką, konfliktem

· cnota radarowa - typ bez kantów, konformizm

Człowiek ma potrzebę przynależenia do jakiejś wspólnoty. Człowiek bez kantów - ma łatwe kontakty z ludźmi, nie wyróżnia się, w niczym nie przesadny, dobrze się z nim pracuje. Egzystencja człowieka nie ma sensu poza zbiorowością. Niezależność, którą cenili purytanie nie jest już cnotą, jest nią przystosowanie się.

3 typy ludzi według Riesmana w "The Lonely Crowd"

- t radition directed - typ kierowany przez tradycję (w społeczeństwach statycznych, dużo dzieci umiera, rodzice uczą dzieci tych czynności, które sami pełnią)

- inner directed - typ, który otrzymuje od rodziców tylko "wewnętrzny pion", jak pracowitość, wytrwałość, samodyscyplina (w społeczeństwach dynamicznych)

- other directed - typ kierowany przez innych, ma orientację jak się zachować dzięki tej cnocie radarowej, wie jak jego zachowanie wpłynie na innych (w społeczeństwach konsumpcyjnych)

· w postawie konsumpcyjnej dużą rolę odgrywa zabawa. Między pracą a zabawą nie ma już ostrej granicy. Według Riesmana współczesny konsument kolekcjonuje nie rzeczy, ale przeżycia!

· Życie teraźniejszością, nie przyszłością. Zbędność wyrzeczeń (kredyt i kupno na raty, a nie oszczędzanie).

· Wzrost kultury estetycznej, konieczność wypełnienia czymś wolnego czasu.

· wzmożona turystyka i podróżowanie- większa tolerancja dla innych. Purytanin karcił za zachowanie niezgodne z jego etyką, teraz oburzenie moralne jest niemodne.

· Nie oszczędność, a luksus! Uleganie reklamom, chęć dorównania sąsiadom. Amerykanie od razu wydają co zarobili.

· Także zanika cnota pracowitości. Nie jest ona celem samym w sobie, ale środkiem do czegoś.

· szczęśliwe życie seksualne jest bardzo ważne.

· odejście od religii

Dlaczego te przemiany wartości następują:

· czynnik demograficzny (a) wstrzymanie gwałtowanego wzrostu ludności, b) zmiecenie drobnych przedsiębiorców, c) rozrost biurokracji, d) akcent z produkcji przechodzi na konsumpcję, e) wysoki podatek dochodowy hamujący ochotę bogacenia się, f) stały pośpiech)

· rola psychoanalizy (La Piere uważa, że moralne konsekwencje psychoanalizy można porównać z wpływem purytanizmu na kapitalizm.)(Psychoanaliza- freudyzm jest w Ameryce wręcz religią. Purytanizm widział człowieka twardego i racjonalnego, a Freud jako irracjonalnego, szarpanego konfliktami miłości i agresji- zdrowie psychiczne i dostosowanie się zapewniają bezpieczeństwo. Wyrasta z tego człowiek miękki, niezdolny do wysiłku i ryzyka.

· Erich Fromm "społeczeństwo urabia sobie ludzi tak, by pragnęli tego co robić muszą"

Skrót:

Etyka protestancka:

· człowiek jest rozumny, racjonalny

· człowiek może wszystko osiągnąć

· sukces oznaką błogosławieństwa

· zarabianie i inwestowanie pieniędzy, niezależność

Odejście od etyki protestanckiej:

· Sukces ekonomiczny nie jest najważniejszy, ważne jest zdrowie psychiczne

· Cnota radarowa. - typ bez kantów, konformizm, przystosowanie się.

· Zabawa. Kolekcjonowanie przeżyć

· Życie teraźniejszością, nie przyszłością.

· Wzrost kultury estetycznej

· Większa tolerancja dla innych.

· Nie oszczędność, a luksus!

· Zanika cnota pracowitości.

· Szczęśliwe życie seksualne jest ważne.

· Odejście od religii

Dlaczego te przemiany wartości następują:

a) wstrzymanie gwałtowanego wzrostu ludności,

b) zmiecenie drobnych przedsiębiorców,

c) rozrost biurokracji,

d) akcent z produkcji przechodzi na konsumpcję,

e) wysoki podatek dochodowy hamujący ochotę bogacenia się,

f) stały pośpiech

g) rola psychoanalizy

3) Max Weber – „Etyka protestancka a duch kapitalizmu”

Asceza a duch kapitalizmu

· Kalwinizm > Protestantyzm > Purytanizm

Cechy purytanizmu:

· Asceza. Bogactwo jest zagrożeniem, jego pokusy są niebezpieczne. Dążenie do niego jest bezsensowne i moralnie wątpliwe. Naganne jest konsumowanie bogactwa, gnuśność i rozpusta. Posiadanie jest potępianie. Działanie jest już zgodne z wolą boską. Ale chcieć być biedakiem to jak chcieć być chorym. Człowiek powinien pomnażać bogactwo, ale nie dla niego samego.

· Marnowanie czasu to grzech. Każda godzina powinna być poświęcona służbie Bogu. Tak więc zabawa, długi sen, spotkania towarzyskie są niedopuszczalne. Bezczynna kontemplacja to także grzech, gdyż Bogu bardziej podoba się działanie, ciężka praca- na to czas jest tylko w niedzielę.

· Praca, praca, praca- największa wartość. "Niechęć do pracy jest oznaką braku łaski". Obowiązuje to wszystkich, nawet tych co nie muszą pracować i są bogaci.

· Asceza seksualna. Seks jest tylko środkiem rozmnażania się.

· Powołanie do zawodu. Człowiek jest z rozkazu boskiego przeznaczony do jakiegoś zawodu i powinien tę rolę wypełniać, nie rozpraszać się czym innym. Rozpoznaje, że to właśnie ten przeznaczony zawód dzięki owocom swojej pracy. Zmienić zawód można- na milszy Bogu, bardziej pożyteczny, przynoszący też więcej zysków.

· Zabawa to grzech, tak jak niefrasobliwe korzystanie z życia i jego radości. Niechęć do sportu.

· Szacunek do nauki, ale stosunek purytanizmu do dóbr kulturalnych nie mających wartości religijnej jest nieufny lub wrogi. Teatr to grzech.

· Gniewna nienawiść do przesądów, mała tolerancja dla innych.

· Tendencja do uniformizacji stylu życia

Dlaczego purytanizm wpłynął na kapitalizm:

Asceza protestancka, działała przeciw niefrasobliwemu korzystaniu z majątku, ograniczała konsumpcję, ale pozbawiała fakt nabywania dóbr zahamowań, legalizowała dążenie do zysku, czyniąc je miłym Bogu. Purytanie zdobywali majątek, ale nie mogli go trwonić, zużywać na rzeczy niekonieczne. Asceza, surowo uregulowany tryb życia, ciągła praca, ograniczenie konsumpcji, dążenie do zysków => tworzenie kapitału, inwestycje = duch kapitalizmu!

· oczywiście nie wszyscy purytanie uważali bogactwo tylko za środek, wielu w dążeniu do zysku zapominało się.

Дата добавления: 2013-12-12