Temat 23: rynek I jego spoŁeczne konsekwencje

Powstanie nowego mieszczańskiego etosu zawodowego

· mieszczański przedsiębiorca ma świadomość boskiej łaski, jeśli trzyma się w granicach formalnej poprawności, ma czyste sumienie Może rozwijać swoje interesy i nawet powinien.

· dzięki sile ascezy religijnej ma sumiennych, pracowitych robotników

· przekonanie, że nierówny podział dóbr jest dziełem boskiej opatrzności

· ludzie pracują nie tylko wtedy gdy muszą!

· żebracy byli uznawani za 'stan społeczny' i gloryfikowani, dawali okazję do dobrego uczynku

· obowiązek pracy jako powołanie

· purytanie byli dumni ze swojej "lepszej" moralności

· etos ten ginie już w Stanach Zjednoczonych, dążenie do zysku staje się sportem.

1) Milton i Rose Friedman – „Wolny wybór”

Aby się pożywić, ubrać, ochronić przed kaprysami natury lub po prostu zabawić, korzystamy codziennie z niezliczonych dóbr i usług. Uznajemy za oczywiste, że będą one dostępne, gdy tylko zechcemy je nabyć. Nie interesujemy się tym ile ludzi było zaangażowanych w ich dostarczenie. Nie zastanawiamy jak to się dzieje, że sklep, do którego mamy zwyczaj chodzić ma na półkach artykuły, które chcemy kupić, a większość z nas zarabia tyle pieniędzy, że może sobie na to pozwolić.

Okazuje się, że naturalną sprawą jest wydawanie poleceń, po to, aby zapewnić produkcję konkretnych towarów, we właściwej ilości oraz dostarczenie ich we właściwe miejsce. Jest to jedna z metod koordynacji działań dużej grupy ludzi — metoda wojskowa. Metoda nakazowa może być jednak głównym lub wyłącznym sposobem organizacji tylko w bardzo nielicznych grupach. W rzeczywistości żadna spora armia, duża grupa ludzi, nie może być dowodzona wyłącznie przy pomocy rozkazów. Rozkazy musza być uzupełniane dobrowolna współpraca, która jest technika koordynowania działań dużej grupy ludzi, mniej rzucająca się w oczy i bardziej subtelna, ale też o wiele bardziej zasadnicza.

Rosja jest uważana za klasyczny przykład wielkiej gospodarki zorganizowanej w oparciu o nakazy – tzw. gospodarki centralnie planowanej. Ale jest to bardziej fikcja aniżeli rzeczywistość. Na każdym szczeblu panuje tam współpraca, legalna czy tez nie. Uzupełnia ona centralne planowanie i zmniejsza skutki jego „sztywności”.

W rolnictwie etatowi pracownicy państwowych gospodarstw mogą, uprawiać w czasie wolnym od pracy ziemie i hodować zwierzęta na małych prywatnych działkach. Stanowiła one mniej niż 1 procent użytków rolnych, podobno jednak dostarczają prawie jednej trzeciej globalnej produkcji rolnej w ZSRR.

W Związku Radzieckim atrakcyjność rożnych zajęć zależy często od tego, czy można je wykorzystać do robienia fuch i lewych zarobków. Np., jeśli mieszkaniec Moskwy zgłosi się do Państwowego punktu napraw, może miesiącami czekać na naprawę popsutego sprzętu domowego. Ale zamiast tego może się dogadać prywatnie. W efekcie będzie miał szybko naprawiony sprzęt, a wynajęty na lewo pracownik otrzyma ekstra zarobek. Obaj będą zadowoleni.

Te elementy wolnego rynku, mimo że są sprzeczne z oficjalna ideologia marksistowska. Obecna gospodarkę radziecka trudno uznać za przykład wysokiej efektywności. Jednakże bez elementów wolnego rynku byłaby ona jeszcze mniej efektywna.

W każdej społeczności spotykamy elementy nakazu. Przybierają one wiele form.

WSPÓŁPRACA POPRZEZ SWOBODNA WYMIANĘ

Autor przedstawia tu historie ołówka, sposób jego wytwarzania. Autorem tego opowiadania jest Leonard E. Read. Jest to czarujące opowiadanie, które barwnie opisuje, jak swobodna wymiana umożliwia współprace milionów ludzi. Read mówi, że „nie ma takiej osoby (...)„ która wie, jak mnie zrobi ć ”. Następnie przystępuje do opisu tych wszystkich rzeczy, które biorą udział w jegoprodukcji. W ich produkcje zaangażowanych jest mnóstwo ludzi i nieprzebrana liczba profesji.Spośród tysięcy ludzi biorących udział w produkcji ołówka nikt nie wykonuje swojejpracy, dlatego, że chce go posiadać. Każdy traktuje swoja prace jako sposób na otrzymanie potrzebnych mu dóbr i usług, które inni z kolei produkują po to, aby móc właśnie dostać ołówek. Ilekroć idziemydo sklepu, aby kupić ołówek, wymieniamy trochę własnych usług na nieskończenie małaczęść usługi każdego z tysięcy ludzi, którzy przyczynili sie do jego wytworzenia.

Zadziwiające jest to, ze ołówek w ogóle powstał. Nie było nikogo siedzącego w centralnym urzędzie i wydającego rozkazy tym tysiącom ludzi. Wszyscy ci ludzie mieszkają w różnych miejscach świata, współpracują ze sobą nad wytworzeniem ołówka. Jak to się stało? Odpowiedzi na to pytanie udzielił dwieście lat temu Adam Smith.

Дата добавления: 2013-12-12