МЧС России 36 страница

НЕУСИДЧИВЫЙ яргъалди санал ацукьна кIвалах тийир.

НЕУСПЕВАЕМОСТЬ ж агалкь тавун, агалкьунар тахьун (кIелунин къене).

НЕУСПЕВАЮЩИЙ агалкь тийизвай, агалкьун авачир.

НЕУСПЕХ агалкь тавун; кьиле тефин.

НЕУСТАННЫЙ гьамишан, яваш тежер; галатун тийижир.

НЕУСТОЙКА пашманлух (шартI хьайи кар бегьем тавурла, я къачур затIунал пашман хьайила муькуьдаз гудай пул).

НЕУСТОЙЧИВЫЙ 1. мягькем тушир, мягькемсуз, дурумсуз. 2. дегиш жедай.

НЕУСТРАШИМЫЙ кичIевал тийижир, жуьрэтлу.

НЕУСТРОЕННЫЙ туькIуьр тавунвай, дуьзмиш тавунвай.

НЕУСТРОЙСТВО туькIуьн тавунвайвал; къайдасузвал, къайдада авачирвал.

НЕУСТУПЧИВЫЙ рекьив къвен тийир, вичи лагъайдалай элячI тийир.

НЕУСЫПНЫЙ дикъетлу; вил алуд тийир.

НЕУТЕШИТЕЛЬНЫЙ рикIиз теселли гун тийир, рикI регьятар тийир; хъсан тушир.

НЕУТЕШНЫЙ рикIиз теселли авачир; дерт рикIяй акъат тийир (кас); секин тежер, яваш тежер (дерт, гьал).

НЕУТОЛИМЫЙ къанихвал рекьин тийир; секин тежер; зайиф тежер, кIеви.

НЕУТОМИМЫЙ галатун тийижир, галат тийир.

НЕУЧ разг. авам.

НЕУЧТИВЫЙ гьуьрметсуз, гьуьрмет тийир, эдебсуз.

НЕУЮТНЫЙ къулайвал авачир (кIвал ва мсб).

НЕУЯЗВИМЫЙ 1. хкIан тийир; хкIуриз тежер (яни хъел къвен тийир). 2. кар гуз тежер, эсер ийиз тежер; кIеви, мягькем.

НЕФРИТ¹ мед. нефрит, дуркIунрин тIал.

НЕФРИТ² мин. нефрит (цлар ва мсб гуьрчегрун патам ишлемишдай лацу ва я къацувал алай минерал, къван).

НЕФТЕ-НАЛИВНОЙ нафт цана чIугвадай (гими).

НЕФТЕНОСНЫЙ нафт квай, нафт гудай (ччил).

НЕФТЕПЕРЕГОННЫЙ чIулав нафтIадикай затIар (бензин, лацу нафт в мсб) хкуддай.

НЕФТЕПРОВОД нефтепровод, нафт тухудай турбаяр (са чкадай масаниз нафт ва мсб ракъурун патал ччиликай тухванвай турбаяр).

НЕФТЕПРОМЫШЛЕННОСТЬ ж мн. нет нафтадин промышленность.

НЕФТЕХРАНИЛИЩЕ нафт хуьдай гьамбархана.

НЕФТЬ ж чIулав нафт.

НЕФТЯНИК нефтяник (нафтадин промышленностда кIвалахзавай кас).

НЕФТЯНОЙ 1. нафтадин. 2. нафтадал кIвалахдай.

НЕХВАТКА разг. бес туширди, кимиди, эксикди.

НЕХИТРЫЙ 1. амалдарвал авачир, рикI дуьз. 2. регьят, четин тушир, акьван устIарвал кIан тийир.

НЕХОРОШИЙ пис, иагьакьан.

НЕХОТЯ нареч. кIанивал авачиз. кIанз-такIанз, рикI гвачиз; жуваз кIан тийиз.

НЕЦЕЛЕСООБРАЗНЫЙ метлебдив кьан тийир, менфятлу тушир.

НЕЦЕНЗУРНЫЙ пер. эдебсуз, айиб; нецензурное слово айиб гаф.

НЕЧАЯННО нареч. 1. кьасухдай тушиз, хатадай. 2. гуьзлемиш тийизваз; бейхабардиз.

НЕЧАЯННЫЙ 1. кьасухдай тушир, хатадай тир. 2. бейхабардиз хьайи.

НЕЧЕГО¹ местоим. затI авач; кар авач; мне нечего читать заз кIелдай затI авач; нечему удивляться тажубвал ийидай кар авач. ♦ от нечего делать кар авачирвиляй; нечего сказать! гаф авач! (ягьанатдалди); нечего делать маса кар авач, чара авач.

НЕЧЕГО² в. знач. сказ. герек туш; кар авач; с ним нечего разговаривать адав рахун герек туш, рахадай кар авач.

НЕЧЕЛОВЕЧЕСКИЙ 1. инсандивай эхиз тежер; инсандин гуж акакь тийир, кьадардилай артух. 2. инсанди тавур.

НЕЧЕМ см. нечего; нечем платить къимет (гьакъи) гудай затI авач, гудай къимет авач.

НЕЧЕМУ см. нечего ¹.

НЁЧЕСТНЫЙ дуьз тушир; дуьзвал тийир, чалкечир, гьарамзада,

НЕЧЕТ тек (жуьт туширди).

НЕЧЁТКИЙ; ачух тушир, дуьм-дуьз тушир.

НЕЧЁТНЫЙ тек (тир), жуьт тушир.

НЕЧИСТОПЛОТНЫЙ 1. михьи тушир, михьивал авачир, чиркин, кьацIай. 2. пер. нагьакьан, чиркин крарикай менфят къачудай (кас).

НЕЧИСТОТА чиркинвал, кьацIайвал, михьи туширвал.

НЕЧИСТОТЫ мн. нет чирк ер, нежесар.

НЕЧИСТЫЙ 1. михьи тушир, чиркин, кьацIай. 2. халисди тушир, михьи тушир, къалп акахьнавяй. 3. чиркин; чIуру; нагьакьан (фикир, ният). 4. михьивилелди тавунвай (кIвалах). 5. гъил михьи тушир; гъил квай; алдатмишдай; он на руку нечист ам гъил квай (гъил михьи тушир, угъривал квай) кас я. ♦ нечистый ва я нечистая сила шейтIан, иблис.

НЕЧЛЕНОРАЗДЕЛЬНЫЙ акахьай, гъавурда гьат тийир, ачух тушир (рахун, сесер).

НЕЧТО местоим: са затI, вуч хьайитIани са затI, са кар.

НЕЧУВСТВИТЕЛЬНЫЙ хабар кьан тийир, гьисс тийир; вичиз хабарни тежер.

НЕШУТОЧНЫЙ зарафатдинди тушир, бегьем еке, рикIивай тир.

НЕЩАДНО нареч. инсафсуздаказ, инсаф тийиз.

НЕЩАДНЫЙ инсафсуз.

НЕЯВКА мн. нет татун, гьазур тахьун.

НЕЯСНОСТЬ ж мн нет ачухсузвал, ачух туширвал.

НЕЯСНЫЙ ачух тушир.

НИ частица 1. -ни; нет ни капли воды са стIални яд авач; кто бы ни был вуж хьайитIани. 2. союз я; ни рыба, ни мясо я балугъ туш, я як. ♦ ни за что, ни про что са карни авачиз; ни с того, ни с сего сад лагьана, са себебни авачиз; как бы там ни было гьар гьикI хьайитIани; во что бы то ни стало гьар куьн хьайитIани, гьар гьикI хьайитIани; ни-ни гьич гъич, ваъ-. ваъ; ни с места! чIарни юзамир; ни слова! са гафни хълагьмир.

НИВА 1. ник, къаз, къаз авай ник. 2. пер. кIвалахдин, къуллугъдин майдан, къуллугъ, кар; на ниве народного просвещения халкьдин просвещениедин (маарифдин) кардал.

НИВЕЛИР геог. нивелир (ччилин ччинин кьве ва я са шумуд чкадии кьакьанвилерин арада авай тафават чирдай алат).

НИВЕЛИРОВАТЬ сов. и несов. 1. геод. нивелировка авун (кьве ва я са шумуд чкадин кьакьанвилин арада авай тафават чирун). 2. пер. вири сад хьиз авун, арада авай тафаватвилер акъудна сад хьиз авун, барабар авун.

НИВЕЛИРОВКА мн. нет, см. нивелировать.

НИГДЕ нареч. санани.

НИГИЛИЗМ мн. нет нигилизм (1. 19 лагьай виш йисан 60-йисара урус халкьдин, прогрессив, вилик фенвай демократвилин фикирдал алайбрун са рехъ тир; и ксари дворянрин культурадин вири принципар ва традицияр инкар ийизвай. 2. пер. гъар гьихьтин хьайитIани традицияр, адетар ва я принципар кьуруз инкар авун).

НИГИЛИСТ нигилист (нигилизмдин терефдар, нигилизмдиз табий кас).

НИЖЕ 1. агъуз; агъуз я; агъадхъай. 2. аскIан я; он ростом ниже меня ам буйдиз залай аскIан я.

НИЖЕИЗЛОЖЕННЫЙ агъадихъ (агъадхъай) кхьенвай.

НИЖЕПОДПИСАВШИЙСЯ агъадихъ къул чIугунвайди.

НИЖЕПОИМЕНОВАННЫЙ агъадихъ тIвар кьунвай; агъадхъай эзбернавай.

НИЖЕСТОЯЩИЙ агъуз тир, агъада авай.

НИЖЕСЛЕДУЮЩИЙ агъадхъай къвезвай, агъадихъ галай.

НИЖЕУПОМЯНУТЫЙ агъадхъай лагьанвай, агъадхъай тIвар кьунвай.

НИЖНИЙ 1. агъуз тир, агъада авай, агъа; в нижнем этаже агъада авай мертебеда. 2. кIаникай алукIдай; нижняя рубашка кIаникайалукIдай перем. ♦ нижний чин (революциядилай вилик) солдат.

НИЗ 1. агъа кьил; агъа пай; агъуз тир пай; кIан. 2. мн. уст. халкьдин гегьенш массаяр, агъуз тир гегьенш къатар.

НИЗАТЬ несов. акалун (мес. гъалунихъ хтар; сад-садахъ гафар); акална дуьзмишун. 2. пер:, сад садахъ гилигун, гилигна дуьзмишун (мес. гафар).

НИЗВЕДЕНИЕ см. низвести.

НИЗВЕРГАТЬ несов., см. низвергнуть.

НИЗВЕРГАТЬСЯ. несов., см. 1) низвергнуться; 2) низвергнуть.

НИЗВЕРГНУТЬ уст. 1. вигьин, гадрун. 2. алудна гадрун (мес. гьукумат).

НИЗВЕРГНУТЬСЯ уст. аватун.

НИЗВЕРЖЕНИЕ мн. нет алудна гадрун.

НИЗВЕСТИ агъуз вигьин, дережа агъуз авун.

НИЗВОДИТЬ несов., см. низвести.

НИЗИНА разг. тIул, агъада авай чка.

НИЗКИЙ 1. аскIан. 2. агъуз тир; агъада авай. 3. къалин, яцIу (ван). 4. усал; низкое качество усал ери. 5. пер. алчах.

НИЗКОПОКЛОННИК алчахвал ийидайди, ялтах кас.

НИЗКОПОКЛОННИЧАТЬ несов. алчахвал авун, ялтахвал авун, кьил агъуз авун.

НИЗКОПОКЛОНСТВО мн. нет алчахвал, ялтахвал; алчахвал авун, ялтахвал авун.

НИЗКОПРОБНЫЙ 1. агъуз тир пробдин (къизил). 2. пер. усал.

НИЗКОРОСЛЫЙ аскIан буй авай.

НИЗКОСОРТНЫЙ усал сортунин, агъуз тир сартунин.

НИЗЛАГАТЬ несов., см. низложить.

НИЗЛОЖЕНИЕ ми. нет, см. низложить.

НИЗЛОЖИТЬ алудун, алудна гадрун (мес. пачагь).

НИЗМЕННОСТЬ ж 1. агъуз тир (агъада авай) чка, аран. 2. пер. алчахвал.

НИЗМЕННЫЙ 1. агъада авай, агъуз тир аран (чка). 2. пер. алчах; усал; чIуру (фикир, ният, кас).

НИЗОВОЙ 1. агъада, ччилив мукьваз авай (мес. гар). 2. вацIун агъа пата, тIиш галай пата авай, вацIун агъа патан. 3. массайрин арада кIвалахзавай, агъуз тир (идараяр ва маб).

НИЗОВЬЕ агъа кьил, агъа пад, агъа пата авай чка (вацIун).

НИЗОСТЬ ж алчахвал, угърашвал.

НИЗШИЙ 1. лап аскIан. 2. лап агъуз тир, лап агъада авай. 3. лап усал.

НИКАК нареч. сакIани, гьич.

НИКАКОЙ местоим. гьич са; гьич са жуьрединни.

НИКЕЛЕВЫЙ никелдин; никел квай.

НИКЕЛИРОВАННЫЙ никел алай, никел янавай.

НИКЕЛИРОВАТЬ несов. никел ягъун.

НИКЕЛИРОВКА мн. нет 1. см. никелировать. 2. янавай никель.

НИКЕЛИРОВЩИК никелировщик.

НИКЕЛЬ м никель (къапариз ядай, къапар лацу ийидай, къапар, инструментар расдай гимиш хьтин лацу металл).

НИКЕМ местоим. садани, са касдини; са касдалдини (см. никто).

НИКНУТЬ несов. агъуз хьун, элчуьх хьун; эгуькь хьун.

НИКОГДА перен, са чIавузни, са вахтундани.

НИКОГО местоим. садни, са касни

НИКОЙ: никоим образом, ни в коем случае гьич са тегьердани, гьич вуч авуртIани, гьич вуч хьайитIани, гьич са чIавузни.

НИКОМУ местоим. садазни, са касдизни.

НИКОТИН мн. нет никотин (туьтуьндик квай бейгьуш ийидай зегьерлу затI).

НИКТО местоим. садни, са касни; садани, са касдини.

НИКУДА нареч. 1. санизни. 2. са ккуьнизни; гьич; никуда, не годится са куьнизни виже кьведач, гьич виже къвезмач.

НИКУДЫШНЫЙ разг. са куьникни квачир, са куьнизни виже текъвер, усал.

НИКЧЕМНЫЙ разг. са куьнизни тушир, менфятсуз.

НИМ: с ним адахъ галаз; перед ним адан вилик; к ним абрун патав.

НИМАЛО нареч. са кIусни, са жизвини.

НИМИ: с ними абрухъ галаз; перед ними абрун вилик.

НИМФА миф. нимфа (грекрин мифалогияда-махара кьвед лагьай дережадин аллагьрикай сад).

НИОТКУДА нареч. гьич санайни.

НИПОЧЁМ нареч. разг. са куьнайни туш, са затIни туш.

НИСКОЛЬКО нареч. са кIусни, са кьадар кьванни.

НИСПАДАТЬ несов. агъуз аватун; куьрс хьана авахьун; волосы ниспадают на плечи чIарар къуьнерал аватзава.

НИСПОСЛАТЬ уст. ракъурун.

НИСПРОВЕРГАТЬ несов., см. ниспровергнуть.

НИСПРОВЕРГНУТЬ вигьин; алудна гадрун; тахтунай вигьин (пачагь).

НИСПРОВЕРЖЕНИЕ мн. нет. см. ниспровергнуть.

НИСХОДИТЬ несов. уст. агъуз эвичIун; атун, аватун.

НИСХОДЯЩИЙ къвез-къвез агъуз жезвай, агъуз аватзавай.

НИТЕВИДНЫЙ гъалуниз ухшар, гъал хьтин.

НИТЕОБРАЗНЫЙ см. нитевидный.

НИТКА 1. гъал. 2. гъалунихъ акалнавай затI. ♦ в нитку гъалуник квай хьиз дуьм-дуьз; шито белыми нитками чуьнуьхиз жезвач, чуьнуьхиз кIанзавай чинебан фикирар (крар) ашкара аквазва; обобрать кого-нибудь до нитки сад михьи-михьелай, затIни амачиз тарашун; промокнуть до последней нитки михьиз кьежин; ходить по ниточке чIарчIелай фин (яни гьакьван муьтIуьгъ хьун).

НИТОЧНЫЙ гъаларин.

НИТРАТ хим. нитрат (азотдин турши).

НИТЬ ж 1. см. нитка. 2. пер. алакъа. 3. пер. цIиргъ; нить воспоминаний рикIел хтунрин цIиргь. 4. пер. гъал хьтинди, гъал.

НИТЯНЫЙ гъаларин, гъаларикай авур (храй).

НИХ: от них абрулай; абрувай; из них абрукай; за них абрун патахъай; у них абрухъ, абрув; абрун кIвале; через них абралди; абрулай.

НИЧЕГО нареч. 1. къайгъу туш, къайгъу авач, са затIни туш. 2. пис туш, са гьалда; хъсандиз. 3. са затIни; са карни.

НИЧЕЙ местоим. 1. садандини туш; эти вещи ничьи и затIар саданбурни туш. 2. саданни; он ничьих советов не слушает ада садан меслятрихъни яб акалдач.

НИЧКОМ нареч. ччин кIаникна, ччин кIаник кваз, ччинихъ.

НИЧТО местоим. 1. са затIунини, са куьнини. 2. са затIни туширди.

НИЧТОЖЕСТВО см. ничтожность.

НИЧТОЖНОСТЬ ж 1. мн. нет лап тIимилвал, жизвивал, затIни туширвал. 2. са затIни туширди, са затIни тушир кас; усал кас; усалвал.

НИЧТОЖНЫЙ 1. затIни тушир, лап са жизви. 2. усал.

НИЧУТЬ нареч. са кIусни, са жизвини. ♦ ничуть не бывало гьич кIусни, гьич акI туш.

НИЧЬЯ спорт. садазни тушиз; баша-баш (къугъунра).

НИША дакIар (цла авунвай, месер, сандух, кровать ва мсб. эцигдай).

НИЩАТЬ несов. лап кесиб хьун, къекъверагвиле гьатун.

НИЩЕНСКИЙ 1. къекъверагвилин, къекъверагдин, саилвилин, саилдин. 2. пер. лап гъвечIи, лап. тIимил, жизви.

НИЩЕНСТВО мн. нет 1. къекъварагвал, саилвал. 2. акьалтIай кесибвал, къекъверагвилин гьал.

НИЩЕНСТВОВАТЬ несов. 1. къекъверагвал авун. 2. къекъверагвилин гьалда яшамиш хьун.

НИЩЕТА мн. нет 1. къекъверагвилин гьал, акьалтIай кесиб гьал. 2. къекъверагар; акьалтIай кесибар.

НИЩИЙ 1. акьалтIай кесиб, къекъверагвилин гьалда авайди. 2. къекъвераг.

НО¹. союз амма. ♦ тут есть маленькое но ина са гъвечIи манийвалдай (дуьз текъвезвай) агьвалат ава.

НО² частица, гьан, гьай; но! пошёл! гьан! алад кван!

НОВАТОР новатор, цIийивал (вичин кIвалахдалди са цIийи гьал) твадай кас.

НОВАТОРСТВО мн. нет новаторвал (см. новатор).

НОВЕЙШИЙ 1. лап цIийи; виридалайни цIийи. 2. лап мукьва алатай вахтунин.

НОВЕЛЛА новелла (1. лит. гъвечIи гьикая, гъвечIи повесть. 2. юр. законрин кIватIалдихъ гуьгъуьнлай геж гилигнавай алава).

НОВЕЛЛИСТ лит. новеллист, новеллаяр кхьидайди (см. новелла 1-манада).

НОВЕНЬКИЙ разг. цIийи.

НОВИЗНА 1. мн. нет цIийивал. 2. цIийи гьал.

НОВИНКА цIийиди; цIийи затI; книжные новинки цIийи ктабар.

НОВИЧОК 1. цIийиди, цIийиз эгечIнавайди (са кардал вич цIийи тир кас). 2. цIийи ученик (школадиз цIийиз, сифте атанвай).

НОВОБРАНЕЦ уст. цIийиз кьунвай солдат, солдатвилиз цIийиз кьунвай кас.

НОВОБРАЧНАЯ цIийи свас, цIийиз гъуьлуьз фенвайди.

НОВОБРАЧНЫЕ цIийиз мехъер авунвайбур, цIийиз эвленмиш хьанвайбур (свасни ччам).

НОВОБРАЧНЫЙ ччам, цIийиз мехъер авур итим.

НОВОВВЕДЕНИЕ цIийивал ттун; ттур цIийивал; цIийиз авур кар.

НОВОГОДНИЙ цIийи йисан.

НОВОИСПЕЧЕННЫЙ разг. цIийиз куьпдал вигьей, цIийиз чрай (мукьва арадал атай са шардин, са затIунин патахъай зарафатдалди лугьуда).

НОВОЛУНИЕ цIийи варз.

НОВОМОДНЫЙ цIийи модадин, цIийиз мода хьанвай, цIийиз деб, сейли хьанвай.

НОВООБРАЗОВАНИЕ 1. цIийиз гьасил хьунухь. 2. цIийиз хьайиди, цIийиз арадал атайди (затI, форма).

НОВОРОЖДЕННЫЙ цIийиз хайи (таза аял).

НОВОСЕЛЬЕ мн. нет 1. яшамиш жез цIийиз куьч хьайи чка, цIийиз экъечIай кIвал. 2. цIийи кIвализ экъечIунин кампани, къунагълух.

НОВОСТРОЙКА цIийиз эцигзавай чка; цIийи дарамат, цIийиз эцигай чка (завод ва мсб).

НОВОСТЬ ж 1. цIийи затI, цIийиди; цIийи кар. 2. цIийи хабар. 3. цIийивал.

НОВОТЕЛЬНЫЙ цIийиз хайи, цIийиз (таза) дана хайи.

НОВОЯВЛЕННЫЙ цIийиз майдандиз акъатай, цIийиз пайда хьайи.

НОВШЕСТВО цIийивал, цIийи къайда.

НОВЫЙ цIийи. ♦ новый год 1) цIийи йис; 2) цIийи йисан сувар (январдин 1-югъ); что нового? цIийи вуч хабар ава?

НОВЬ ж мн. нет, с.-х. хам ччил, цун тавур цIийи ччил.

НОГА ж 1. кIвач. 2. кек, кIвач. ♦ итти (нога) в ногу сад хьиз ккам къачун, амайбрухъ галаз сад хьиз фин; жить на широкую ногу девлетлуз, гзаф харж ийиз яшамиш хьун; вверх ногами кьиллихъди; подставить ногу см. ножка; со всех ног жезмай кьван зарб, йигиндиз; на короткой (дружеской) ноге ва я на короткую (дружескую) ногу араяр мукьва яз, дуствал аваз.

НОГОТОК 1. гъвечIи кек. 2. бот. хъипи цуьк (багълара цадай са хъипи цуьквер алай набатат). ♦ с ноготок кек кьван, са бицIи.

НОГОТЬ м кек.

НОЖ 1. чукIул. 2. ништIер. ♦ быть на ножах кицI кицIе акьунваз хьун, душманар хьиз хьун, мидяяр хьун.

НОЖИК 1. гъвечIи чукIул. 2. ништIер.

НОЖКА 1. кIвач. 2. ттум (мес. къарникъуздин). 3. кек, кIвач (мес. стулдин). ♦ подставить ножку 1) кIвач кисун; 2) кIваче къван эцягъун, манийвал авун.

НОЖНИЦЫ ед. нет мукIратI, къайчи.

НОЖНОЙ кIвачин; кIвачерин.

НОЖНЫ ед. нет къакъар (къахар; гапурдин, турунин).

НОЖОВКА гъилин гуьтIуь мишер.

НОЗДРЕВАТЫЙ тIеквенар авай, вил-вил хьайи (мес. ниси, къван).

НОЗДРЯ нерин хел.

НОЛЕВОЙ нолдин.

НОЛЬ м ноль (нуль).

НОМЕНКЛАТУРА номенклатура (са карда, са пешедал ищлемишдай тIварарин вири кIватIал).

НОМЕР номер (нумра).

КОМЕРНОЙ 1. номердин. 2. номердин къуллугъчи (гостиницада номердин).

НОМЕРОВАТЬ несов., см. нумеровать.

НОМИНАЛ номинал (вичел кхьенвай, къалурнавай къимет).

НОМИНАЛЬНЫЙ 1. номинальный, вичел къалурнавай. 2. кьуру тIвар алай (гьакъикъатда вичнн везифаяр бегьемар тийизвай).

НОРА тIеквен (мес. сикIрен).

НОРД мор. норд (1. кефер пад. 2. кефер патай авай гар).

НОРД-ВЕСТ норд-вест (1. кефердинни рагъакIидай патан ара. 2. гьа патай авай гар).

НОРД-ОСТ норд-ост (1. кефердинни рагъэкъечIдай патан ара. 2. гьа патан гар).

НОРКА¹ гъвечIи тIеквен.

НОРКА² зоол, норка (цIарцIар гудай шуьтруь багьа хам алай са гьайван).

НОРМА 1. норма, кьадар. 2. норма, къанун, къайда.

НОРМАЛИЗАЦИЯ мн. нет. см. нормализовать.

НОРМАЛИЗОВАТЬ сов. и несов. нормада ттун, нормадиз табий авун.

НОРМАЛИЗОВАТЬСЯ сов. и несов. нормальный хьун, нормада гьатун.

НОРМАЛЬНЫЙ нормальный, адетдин (нормадив кьур, нормадилай къециз акъат тавур).

НОРМИРОВАНИЕ см. нормировать.

НОРМИРОВАННЫЙ норма авай, норма (кьадар) эцигнавай; нормалламишнавай.

НОРМИРОВАТЬ сов. и несов. норма эцигун.

НОРОВ мн. нет 1. уст. къилих. 2. пис хуй, кьилиз ялдай хесет, пис къилих.

НОРОВИСТЫЙ разг. хуй квай, кьилиз ялдай, пис хесет квай.

НОРОВИТЬ несов. разг. гьерекатун, алахъун, ялун (са кар ийиз, са кар жез).

НОС 1. нер; говорить в нос нерай рахун. 2. вилик пад, кIуф (пароходдин). 3. кIуф (ничхирдин). ♦ повстречаться нос к носу ва я носом к носу къапа-къап дуьшуьш хьун, ччин-ччинал гьалтун; под носом вилик квай, лап мукьув гвай; на носу атана агакьзава, лап мукьвал ала; с носом остаться алдатмиш хьун; с носом оставить алдатмишун, кар кьун; водить за нос алдатмишун; повесить нос пашман хьун, пелеш хьун, кьил куьрсрун; задрать ва я поднять нос дамах къачун; совать (сунуть) нос къаришмиш хьун, акахьун (са кардик); стыдно там и нос показать ана кьил къалуризни регъуь я; клевать носом саждадиз фин, ахвариз фин; из-под носа (унести) вилин кIаникай, виликай (тухун).

НОСАТЫЙ разг. еке нер алай.

НОСИК 1. гъвечIи нер. 2. кIуф. 3. цIуцI (мес. чайникдин).

НОСИЛКИ ед. нет носилка, занбураг.

НОСИЛЬНЫЙ алукIдай (партал).

НОСИЛЬЩИК. носильщик; гьамбал.

НОСИТЕЛЬ м 1. гвайди, авайди; носитель русского языка урус чIалал рахадайди; носитель новой социалистической культуры цIийи социалистический культура гвайди. 2. гъидайди, чукIурдайди; носитель дифтерии дифтерия азар гъидайди (чукIурдайди).

НОСИТЬ несов. 1. тухун; гъун; гваз къекъуьн. 2. алукIнаваз хьун; алаз хьун, алаз къекъуьн (партал). 3. галаз хьун (тупIухъ тупIал). 4. тун, аваз хьун (спелар, чIарар. 5. алаз хьун, алаз къекъуьн (фамилия). 6. аваз хьун; носить ребёнка (руфуна) аял аваз хьун, руфунал залан яз хьун.

НОСИТЬСЯ несов. 1. зарбдиз фин, зарбдиз атун, зарбдиз къекъуьн, чукурун. 2. къекъуьн. 3. гваз къекъуьн, къугъун (яни садаз кьадардилай артух фикир гун, хатур авун). 4. см. носить,

НОСКИ мн. куьруь кух галай гуьлуьтар.

НОСКИЙ разг. 1. кIеви, дурум ийидай (партал). 2. гзаф какаяр хадай (верч ва мсб).

НОСОВОЙ 1. нерин. 2. нер михьдай, жибиндин (ягълух). 3. кIуф галай, вилик квай (пай, пароходдин).

НОСОК^I 1. гъвечIи нер. 2. гъвечIи кIуф.

НОСОК² гуьлуьт (см. носки).

НОСОРОГ 1. носорог (чими уьлквейра жедай, кIуфан винел сад ва я кьве карч алай гьайван). 2. карч алай пепе.

НОТА¹ нота (1. музыкада сес къалурзавай кхьей лишан. 2. музыкада ва я манийра сес. 3. см. ноты. 4. пер. сес, яни рахунрин ва я гьарайрин къене са гьисс малумардай сес, сесинин тегьер).

НОТА² нота (са уьлкведин гьукуматди масадаз са месэладин гьакъиндай кхьидай чар).

НОТАРИАЛЬНЫЙ 1. нотариусдин; нотариальная контора нотариусдин контора. 2. нотариусдин, нотариусди тестикь авур (ва я кхьей).

НОТАРИУС нотариус.

НОТАЦИЯ несигьат.

НОТНЫЙ нотадин; нотайрин.

НОТЫ мн. нотаяр (музыкадин макьам ядай тегьер кхьенвай лишанар; гьабур авай ктаб, тетрадь).

НОЧЕВАТЬ несов. йиф акъудун, йиф авун (яни сана ксун).

НОЧЁВКА йиф акъудун, йиф авун (яни сана ксун).

НОЧЛЕГ 1. йиф акъуддай чка, ксудай чка. 2. йиф акъудун.

НОЧЛЕЖКА. уст. разг. йиф акъуддай (ксудай, илифдай) чка (виликди шегьерра кIвал авачир кесибар ксудай кирида вугудай карвансара хьтин чка).

НОЧЛЕЖНИК йиф ийизвайди, йиф акъудзавай кас, илифнавай кас.

НОЧЛЕЖНЫЙ йиф ийидай, йиф акъуддай, ксудай, илифдай.

НОЧНИК йифиз тадай гъвечIи лампа.

НОЧНОЕ йифиз чIура балкIанар хьун (йилим).

НОЧНОЙ йифен; йифиз авай.

НОЧЬ ж йиф. ♦ покойной (та я спокойной) ночи! геже хийир! абат-хийир!

НОЧЬЮ нареч. йифиз. ♦ днём и ночью югъди йифди (йкъузни йифизни).

НОША ппар (кIула кьадай).

НОШЕНИЕ мн. нет 1. гваз къекъуьн (яракь). 2. алаз къекъуьн, алаз хьун (мес. медалар, партал).

НОШЕНЫЙ алукIай, куьгьне.

НОЮЩИЙ 1. угь ийидай, гьамиша айхь-уйхь ийидай. 2. тIадай (хер); акъваз тийир (тIал).

НОЯБРЬ м ноябрь (варз).

НОЯБРЬСКИЙ ноябрдин; ноябрда хьайи.

НРАВ 1. къилих; хесет. 2. см. нравы. ♦ это ему не по нраву разг. им адаз хуш туш.

НРАВИТЬСЯ несов. бегенмиш хьун; хуш хьун, хуш атун.

НРАВОУЧЕНИЕ несигьат.

НРАВОУЧИТЕЛЬНЫЙ несигьат квай; несигьат гудай.

НРАВСТВЕННОСТЬ жмн. нет хъсан къилих; эдеб; ахлакь.

НРАВСТВЕННЫЙ 1. эдеблу, хъсан къилих авай, ахлакь авай. 2. эдебдин, ахлакьдин. 3. руьгьдин; рикIин.

НРАВЫ мн. адетар.

НУ 1. гьан; де; ну, скорей! гьан, фад!; ну, хорошо де хъсан я. 2. пагь!: ну и мастер! пагь, устIар я гьа. 3. гьан?; дугъриданни? ♦ ну тебя! декIени вун алатин! ну, конечно гьелбетда; ну-ка гьан кван; ну и ну! огьо!

НУДНЫЙ икрагь ийидай, икрагь жедай, рикI акъуддай, бизар ийидай.

НУЖДА 1. игьтияжвал, гереквал, игьтияж. 2. дарвал, кесибвал, муьгьтежвал.

НУЖДАТЬСЯ несов. 1. герек хьун, игьтияжвал хьун, муьгьтеж хьун. 2. дарвиле (кесибвиле) хьун.

НУЖНО в знач. сказ. герек. я, лазим я; кIанда.

НУЖНЫЙ герек тир, лазим тир.

НУ-КА гьан кван.

НУЛЕВОЙ нулдин; нулдив барабар.

НУЛЬ м см. ноль.

НУМЕРАЦИЯ 1. см. нумеровать. 2. номерар. 3. нумерация (арифметикада числойрин тIварар ва кхьей шикилар; гьисабунин система).

НУМЕРОВАТЬ несов. номерар эцигун, номерар ягъун.

НУМИЗМАТИКА мн. нет нумизматика (куьгьне пуларин ва медалрин гьакъиндай, абур чирдай илим).

НУТРО мн. нет, разг. 1. къен; къенер. 2. пер. тебят; зат; рикI.

НЫНЕ нареч. гила.

НЫНЕШНИЙ гилан.

НЫНЧЕ нареч. 1. кье. 2. гила. ♦ не нынче-завтра къе-пака, гьа и мукьвара.

НЫРНУТЬ 1. цик чуьнуьх хьун, кьилни кваз цик акахьун. 2. пер. фуртна чуьнуьх хьун, вилерикай квахьун.

НЫРОК зоол. уьрдег (уьрдегдин жинсиникай тир са къуш).

НЫРЯТЬ несов. 1. см. нырнуть. 2. цик акатиз хкатиз хьун (сирнав авун). 3. агъуз аватиз виниз акъат хъийиз хьун (цавай фин).

НЫТИК гьамиша шел-хвал ийидай, айхь-уйхь ийидай кас.

НЫТЬ несов. 1. акъваз тийиз тIа хьун; хъуцIур гудай хьиз тIа хьун (са чка). 2. айхь-уйхь авун, гьамиша шел-хвал авун.

НЫТЬЕ мн. нет гьамишан шел-хвал, айхь-уйхь.

НЭП мн. нет (новая экономическая политика) нэп (экономикадин карда цIийи политика).

НЮНИ: распускать нюни разг. фиртI авун, шехьун, айхь-уйхь авун.

НЮХ мн. нет 1. ни атун; у собаки хороший нюх кицIиз хъсандиз ни къведа. 2. пер. разг. гьисс, кьатIун.

НЮХАТЕЛЬНЫЙ: нюхательный табак бурнивут (лап куьлуьз регъвей, нериз чIугвадай туьтуьн ва я тенбек).

НЮХАТЬ несов. 1. ни чIугун 2. нерай чIугун, (бурнивут) чIугун.

НЯНЧИТЬ несов., см. няньчить. нянчиться несов., см. няньчиться.

НЯНЬКА см. няня.

НЯНЬЧИТЬ несов. 1. гелкъуьн (аялдихъ). 2. пер. аялдихъ хьиз гелкъуьн.

НЯНЬЧИТЬСЯ несов. 1. гелкьуьн (аялдихъ). 2. пер. аялдихъ хьиз гелкъуьн.

НЯНЯ няня (1. аялрихъ гелкъведай къари, дишегьли. 2. азарханада гелкъведай къуллугъчи паб).

О¹ (ОБ, ОБО) предлог 1. патахъай, гьакъиндай, -кай; говорить о деле кардикай рахун; заботы о детях аялрин патахъай къайгъуяр; написать об этом идан гьакъиндай (идан патахъай, идакай) кхьин. 2. удариться о камень къванце акьун; сломать палку о колено лаш метIел эцигна хун; испачкаться об стену цлай (цлахъ галукьна) кьацIун; палка о двух концах кьве кьил алай (кьве кьилел кIвенкI алай) лаш; стол о трёх ножках пуд кIвач квай стол; рука об руку гъил гъиле кьуна; бок о бок къвал къвала акIурна, къвал къвала ттуна, къвал-къвал аваз.

О² межд. о! огьо! эй! пагь!

ОАЗИС оазис (са затIни экъечI тийир баябан кьуру чуьлда са цин патав ччиляй затIар экъечIнавай къацу чка).

ОБ см. о¹

ОБА кьведни; оба глаза кьве вилни; обеими руками кьве гъилелдини. ♦ глядеть (ва я смотреть) в оба дикъетдалди килигун, мукъаят хьун.

ОБАГРИТЬ яру авун; обагрить кровью иви экъичун, иви экъична яру авун.

ОБАГРИТЬСЯ яру хьун.

ОБАЛДЕЛЫЙ вульг. семе хьайи; кьили кIвалах тийизмай; серсер хьайи; гижи хьайи хьтин.

ОБАЛДЕТЬ вульг. семе хьун, кьили кIвалах тахвун; серсер хьун; гижи хьайиди хьиз хьун.

ОБАНКРОТИТЬСЯ банкрот хьун.

ОБАЯНИЕ гзаф хуш къведай гьал, рикI желб ийидай гьал, рикI желб ийидай акунар; находиться под обаянием кого-нибудь садан хуш къведай гьалдин, хуш акунрин таъсирдик хьун.

ОБАЯТЕЛЬНЫЙ рикI желб ийидай, гзаф хуш къведай, рикIи чIугвадай, хуш эсер ийидай.

ОБВАЛ 1. уьцIуьн. 2. уьцIей чка; уцIей маргъал; уьцIей раг.

ОБВАЛИВАТЬ¹ несов., см. обвалить.

ОБВАЛИВАТЬ² несов., см. обвалять.

Дата добавления: 2014-01-11