Сімдіктер мен микроорганизмдер. 2 страница

3.қышқыл жаңбырлардың көзі;

4.озон қабатын бұзушылар;

5.радиоактивті ластау көздері.

1. Осы күнгі экологиялық проблеманың негізгі үш құрамдас бөліктері:

1. Ресурстар тапшылығы, халық санының өсуі, генофондтың өзгеруі;

2. Жылыжай эффекті, биологиялық әралуандылықтың кемуі, халық санының өсуі;

3. Озон қабатының тесілуі, шөлдену, халық санының өсуі;

4. Қышқыл жаңбырлар, өнеркәсіп қалдықтарының өсуі, шөлдену;

5. Ресурстар тапшылығы, егістік жерлердің кемуі, мутациялар.

2. Биосфера туралы ілімнің негізін қалаған ғалым?

1 М.В. Ломоносов;

2. Э.Геккель;

3. Ч. Элтон;

4. Ч. Дарвин;

5. В.И. Вернадский.

3. Гетеротрофты организмдер тіршілік процесі барысында:

1. өздері, жарық энергиясын пайдалана отырып, бейорганикалық заттардан органикалық зат түзеді (фотосинтез);

2. дайын органикалық заттарды пайдаланады;

3. тек бейорганикалық заттармен ғана қоректенеді (мысалы, СО₂, Н₂О);

4. тек жылу энергиясын ғана пайдаланады;

5. тек электр энергиясын ғана пайдаланады.

4. Түрдің ең шағын (элементар) бірлігі, бұл:

1. дара организм (особь);

2. қарама-қарсы жынысты екі организм;

3. саны шектеулі организмдер тобы;

4. популяция;

5. бір ортақ тамырдан таралған бұталар тобы (клон).

5. Тышқандардың індерін мекендейтін әртүрлі омыртқасыз жануарлар сол жерлерде өздері үшін қолайлы жағдай тапқанымен паразиттер болып табылмайды және тышқандарға басқадай еш зиян келтірмейді. Түр аралық қарым-қатынастардың осындай формасы қалай аталады?.

1. қарапайым ынтымақтастық (протокооперация):

2. комменсализм;

3. паразитизм;

4. мутуализм;

5. нейтрализм.

6. Биосфераның жанды затының (биомассасының) негізгі бөлігін организмдердің қай тобы құрайды?

1. жануарлар;

2. саңырауқұлақтар;

3. өсімдіктер;

4. планктон;

5.бактериялар.

7. Урбанизация дегеніміз – бұл:

1. қала халқының ауылды жерлерге көшуі;

2. қала халқының санының өсуі;

3. салауатты өмір салтың уағыздау;

4. ауылды жерлерде қатынас пен байланыс жүйелерін дамыту;

5. Қазақстан экономикасының дамуы.

8.Популяцияның негізгі статикалық сипаттамаларының бірі (неғұрлым дұрыс жауапты таңдап алыңыз):

1. тыныс алу қарқыны;

2. фотосинтез қарқыны;

3. саны мен тығыздығы;

4. өмір ұзақтығы;

5. зат алмасу қарқыны.

9.Сулық экожүйеде редуценттер қызметін қандай организмдер атқарады:

1. бір жасушалы балдырлар;

2. жыртқыш балықтар;

3. жіпше балдырлар;

4. бактериялар;

5. гүлді өсімдіктер.

10. Далалық экожүйеде екінші қоректік деңгейді қандай организмдер құрайды:

1. қояндар;

2. қасқырлар;

3. селеу;

4. жыртқыш құстар;

5. түлкілер.

11. Төменде келтірілген анықтамалардың қайсысы паразитизм құбылысын түр аралық қатынастар тұрғысынан қарағанда неғұрлым дәл және толық сипаттайды?

1. паразитизм деп бір түр екінші түрді азық көзі ретінде пайдаланатын, бірақ бір сәтте өлтірмейтін түр аралық қарым-қатынас формасын (түрін) айтады;

2. паразитизм деп бір түр екінші түрмен тіршілікке жарамды орын үшін бәсекелесетін түр аралық қарым-қатынас формасын (түрін) айтады;

3. паразитизм деп бір түр екінші түрді азық көзі ретінде пайдалана отырып жемтігін бір сәтте өлтіретін, түр аралық қарым-қатынас формасын (түрін) айтады;

4.паразитизм деп бір түр екінші түрге пайда келтіретін түр аралық қарым-қатынас формасын (түрін) айтады;

5. празитизм деп бір түр екінші түрдің ықпалына еш жауап қайтармайтын түр аралық қарым-қатынас формасын (түрін) айтады.

12. Бастапқы сукцессия – бұл қандай процесс:

1. тыңайған жерлерде климакстық қауымдастықтың қалыптасуы;

2. жер бедерінің өзгеруі;

3. қорым тастарда өсімдіктер қауымдастығының қалыптасуы;

4. өзен арнасының өзгеруі;

5. зиянкестер популяциясының қауыр көбеюі.

13. Биосфераның тірі затының деструкциялық (ыдыратушылық) қызметінің мәні:

1. организмдердің денесінде әртүрлі химиляқ элементтердің жинақталуы;

2. органикалық заттардың бейорганикалық заттардан синтезделуі;

3. өлі органикалық заттардың және минаралдық таукен жыныстарының ыдыратылуы;

4. жарық энергиясының химияляқ байланыстар энергиясына айналуы;

5. өсімдіктер дүниесінің түр әралуандылығының артуы.

14. Жердегі тіршілік пионерлері:

1.құстар;

2.балықтар;

3.алғашқы өсімдіктер;

4.шөптесін өсімдіктер;

5.бактериялар.

15. Сулық экожүйелерді мекендейтін организмдер үшін бастапқы энергия көзі ол:

1.жел энергиясы;

2.жер қойнауының жылуы;

3.күн нұры;

4.изотоптардың радиоактивті сәулелері;

5.мұхит суының толысуы мен қайтуының энергиясы.

1. Аутэкология – экологияның мына мәселелерді зерттейтін бөлімі:

1. популяция санының өздігінен реттелу процестерін;

2. популяциялардың негізгі сипаттамаларын;

3. жеке бір организмнің қоршаған орта факторларына бейімделуін;

4. тірі организмдер қауымдастығындағы түр аралық қарым-қатынастарды;

5. тірі заттың биосферадағы таралуын.

2. Көне адам биосферада қай эрада пайда болды:

1. Кайнозой;

2. Мезозой;

3. Архей;

4. Протерозой;

5. Палеозой.

3. Мөлшері түрдің төзімділік шектерінен шығып кететін экологиялық фактор қалай аталады:

1. қосалқы фактор;

2. оңтайлы (оптималды) фактор;

3. қажетті фактор;

4. лимиттеуші (шектеуші) фактор;

5. тұрақтандырушы фактор.

4. Популяция саны дегеніміз, бұл:

1. популяция құрамындағы әртүрлі жынысты дара организмдердің ара салмағы;

2. аудан бірлігіне шаққандағы дара организмдердің орташа саны;

3. популяция құрамындағы дара организмдердің жалпы саны;

4. популяция құрамындағы әртүрлі жастық топтарға жататын органимдердің саны;

5. бір аналықтың бүкіл өмірі бойында берген ұрпақтарының саны.

5. ”Паразит-иеленуші” сипатындағы қарым-қатынас әбден жетілген жағдайда паразиттің иеленушісіне әсері қандай болады?

1. иеленушісіне айтарлықтай әсері болмайды;

2. әрқашан иеленушісінің опат болуына әкеліп соғады;

3. иеленушісіне белгілі дәрежеде пайда келтіреді;

4. шамалы зияны болғанымен, иеленушісінің опат болуы сирек кездеседі;

5. иеленушісімен бірге опат болады.

6. Тіршіліктің өткен дәуірлердегі және қазіргі кездегі таралу аймағы қалай аталады?

1.геосфера;

2.биосфера;

3.экосфера;

4.ноосфера;

5.техносфера.

7. Осы күнгі қала экожүйесінің ең маңызды бөлігі:

1. жақсы жабдықталған тұрғын үйлер;

2. автомобиль жолдары мен автокөлік;

3. өндіріс мекемелері;

4. тұрмыстық қызмет көрсету және көңіл көтеру орындары;

5. екпе ағаштар мен бұталар.

8.Популяцияның негізгі динамикалық сипаттамаларының бірі (неғұрлым дұрыс жауапты таңдап алыңыз):

1. туылымы;

2. фотосинтез қарқыны;

3. организмдердің сырт пішіні;

4. дара организмдердің тірілей салмағы;

5. зат алмасуының қарқындылығы.

9."Дөңес" тірі қалу қисық сызықтары қандай түрлерге тән:

1. өмірінің барлық кезеңдерінде де өлім-жітім мөлшері жоғары болатын түрлерге;

2. өмірінің бастапқы кезеңінде өлім–жітім мөлшері өте жоғары болатын түрлерге;

3. өлім–жітім мөлшері өмірінің бастапқы кезеңінде және өмірінің аяғында жоғары болатын түрлерге;

4. жасы ұлғайған сайын өлім-жітім мөлшері біртіндеп арта түсетін түрлерге;

5. жастық топтардың барлығында өлім-жітім мөлшері біршама біркелкі болатын түрлерге.

10. Ормандық экожүйенің бірінші қоректік деңгейін қандай организмдер иеленеді:

1. жапалақтар;

2. бұландар;

3. мүктер;

4. қояндар;

5. тиындар.

11. Төменде келтірілген анықтамалардың қайсысы бәсекелестік құбылысын түр аралық қатынастар тұрғысынан қарағанда неғұрлым дәл және толық сипаттайды?

1. бір түр екінші түрді азық көзі ретінде пайдаланатын түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

2. екі не одан да көп түрлер қандай-да бір шектеулі ресурсты пайдалануға ұмтылатын түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

3. бір түр екінші түрді азық көзі ретінде пайдалана отырып жемтігін бір сәтте өлтіретін, түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

4. бір түр екінші түрге пайда келтіретін түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

5. бір түр екінші түрдің ықпалына еш жауап қайтармайтын түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі).

12. Қайталанған сукцессия дегеніміз бұл:

1. популяция мүшелерінің нақтылы бір территорияда таралуы;

2. организмдер арасындағы бәсекелестік қарым-қатынас;

3. табиғи катаклизмдер (апаттар);

4. шаруашылық іс-әрекеттердің нәтижесінде табиғи экожүйелердің бұзылуы;

5. бұзылған территорияларда өсімдіктер қауымдастығының қалпына келу процессі.

13. Биосфераның тірі затының энергетикалық қызметінің мәні:

1. жер жамылғысындағы құнарлы топырақ қабатының пайда болуы;

2. өлі органикалық заттың ыдырауы;

3. фотосинтез процесі барысында күн энергиясының жинақталуы;

4. жануарлар дүниесінің түр әралуандылығының артуы;

5. табиғатта шашыраңқы түрде кездесетін заттардың атомдарының организмдердің денесінде жинақталуы.

14. Биосфераның жоғарғы шекарасы немен шектелген:

1. СО₂;

2. О₃;

3. Н₂О;

4. N₂;

5. C₂Н₂О₅.

15. Төменде келтірілген анықтамалардың қайсысы дұрыс:

1.биосфераның тірі заты жердің топырақ қабатын қалыптастырады;

2.биосферадағы болып жатқан процестер термодинамика заңдарына бағынбайды;

3.биосфера тұйық жүйе болып табылады;

4.тіршілік жердің барлық геологиялық қабаттарын толық қамтиды;

5.тірі организмдер топырақ құрамына әсер етпейді.

1. Синэкология нені зерттейді:

1. өсімдік организмінің тыныс алу қарқынын;

2. организмнің әртүрлі климаттық жағдайлардағы адаптивтік

(бейімделушілік) қасиеттерін;

3. организм өмірінің ұзақтығын;

4. организмнің өсу жылдамдығын;

5. қауымдастықтың түрлік құрамының уақытқа қатысты өзгеруін.

2. Экология ғылымының “экологиялық болжам” деп аталатын бөлімі немен шұғылданады?

1. ірі су қоймаларын салудың экономиялық пайдасын анықтаумен;

2. кәсіптік көлемде ауланатын жануарлардың табиғи популяцияларының қандай бөлігін пайдалануға болатынын анықтаумен;

3. антропогендік факторлардың ықпалынан болатын табиғи орта компоненттерінің өзгерістерін қадағалаумен;

4.антропогендік әрекетке байланысты күрделі тізбекті реакциялар нәтижесінде табиғи ортада болуы ықтимал тұрақты өзгерістерді болжаумен;

5. жануарлардың мінез-құлқына қарап жер сілкіністерді алдынала болжаумен.

3. Күн энергиясын пайдалана отырып, бейорганикалық қосындылардан органикалық зат түзетін организмдер қандай топқа жатады:

1. гетеротрофтар;

2. консументтер;

3. автотрофтар;

4. редуценттер;

5. детритофагтар.

4. Популяция тығыздығы дегеніміз, бұл:

1. популяция құрамындағы дара организмдердің жалпы саны;

2. популяция құрамындағы әртүрлі жынысты дара организмдердің ара салмағы;

3. популяция құрамындағы әртүрлі жастық топтарға жататын органимдердің саны;

4. аудан немесе көлем бірлігіне шаққандағы дара организмдердің орташа саны;

5. бір аналықтың бүкіл өмірі бойында берген ұрпақтарының саны.

5. Табиғи қауымдастықтарда жыртқыштар қандай қызмет атқарады?

1. жемтік популяцияларын жояды;

2. жемтік популяцияларының санының өсуіне жағдай туғызады;

3. жемтік популяцияларын сауықтырып, олардың санын реттеп отырады;
4. жемтік популяцияларының санына еш әсері болмайды;

5. жемтік популяцияларымен азықтық ресурстар үшін бәсекеге түседі.

6. Жердің тірі организмдер қоныстанған қабықшасы қалай аталады:

1. тропосфера;

2. атмосфера;

3. гидросфера;

4. биогеоценоз;

5. биосфера.

7.Экологияның міндеттерінің бірі, мыналарды зерттеп білу:

1. тірі организмдердің кеңістіктегі таралу заңдылықтарын;

2. өсімдік жасушасының құрылыс ерекшеліктерін;

3. табиғи сулардың химиялық құрамын;

4. көлдердің температуралық режимін (температурасының өзгеру ерекшеліктерін);

5. Жер қыртысының құрылысын.

8.Туылым дегеніміз - бұл:

1. популяцияның шексіз өсуге қабілеттілігі;

2. уақыт бірлігі арасында дүниеге келген дара организмдер саны;

3. организмнің сыртқы тітіркендіргіштергі жауап қайтару қабілеті;

4. популяция мүшелерінің таралуға бейімділігі;

5. популяцияның іштей реттелуге қабілеттілігі

9. Ірі сүт қоректі жануарларға тірі қалу қисық сызықтарының қандай түрі (формасы) тән?

1. ойық;

2. дөңес;

3. тік көлбеу сызық;

4. сатылы;

5. аталғандардың қисық сызық формаларының бірі де сәйкес келмейді.

10. Сулық экожүйенің бірінші қоректік деңгейін қандай организмдер иеленеді:

1. моллюскалар;

2. шая тәрізділер;

3. итбалықтар;

4. фитопланктон;

5. зоопланктон.

11. Төменде келтірілген анықтамалардың қайсысы жыртқыштық құбылысын түр аралық қатынастар тұрғысынан қарағанда неғұрлым дәл және толық сипаттайды?

1. әсерлесуші екі түр біріне-бірі жағымды әсер ететін түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

2. қандай-да бір шектеулі ресурс үшін бір түр екінші түрмен бәсекелестікке түсетін түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

3.бір түр екінші түрді азық көзі ретінде пайдалана отырып жемтігін бір сәтте өлтіретін, түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

4. бір түр екіншісіне пайда келтіретін түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

5. бір түр екінші түрдің ықпалына еш жауап қайтармайтын түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі).

12. Биоценоз дегеніміз -бұл:

1. экожүйедегі өсімдіктер қауымдастығы;

2. экожүйедегі жануарлар дүниесі;

3. экожүйедегі микроорганизмдер қауымдастығы;

4. экожүйедегі барлық тірі организмдер қауымдастығы;

5. экожүйедегі консумен және редуценттер қауымдастығы.

13. Биосфераның тірі затының орта түзушілік қызметінің мәні:

1. озон қабатын ыдыратуда;

2. қышқылды жауын-шашындардың түзілуі мен түсуінде;

3. тіршілік ортасының физикалық-химиялық параметрлерінің өзгеріске ұшырауында;

4. шөлейттену процессін қамтамасыз етуде;

5. топырақ құнарлылығының жойылуында.

14. Урбаэкология нені оқытады:

1.тайга экожүйесін;

2.шөл экожүйесін;

3.биосфералық процестерді;

4.қала экожүйесін;

5.су экожүйесін.

15. Табиғат қорғау шараларын іске асыратын негізгі халықаралық ұйымдар қатарына жатады:

1.БҰҰ;

2.НАТО;

3.ЕЭС;

4.МАГАТЭ;

5.Халықаралық эколомикалық форум.

1. Демэкология нені зерттейді:

1. ауыр өнеркәсіп мекемелерінің түтіндерінің химиялық құрамын;

2. мұнай өңдеу заводынан шығатын түтіндердің осы ауданда тіршілік ететін торғайлардың популяциясының санына әсерін;

3. шайынды сулардың өзен гидробионттары (мекендеушілері) қауымдастығының түр құрамына әсерін;

4. шайынды сулардың химиялық компоненттерінің (қоспаларының) зоопланктонның зат алмасуына әсерін;

5. шайынды сулардағы әртүрлі қоспалардың су организмдерінің тұқым қуалаушылығына әсерін.

2. В.И. Вернадский қандай ғылыми бағыттың авторы:

1. табиғи сұрыпталу теориясының;

2. биосфера туралы ілімнің;

3. Жерде тіршіліктің абиогендік жолмен пайда болуы теориясының;

4. “минимум” ережесінің;

5. толеранттық заңының.

3. Бейорганикалық қосындылардан органикалық зат түзе алмайтын организмдер қандай топқа жатады?

1. продуценттерге;

2. автотрофтарға;

3. гетеротрофтарға;

4. хемотрофтарға;

5. фототрофтарға.

4. Қандай популяцияларда пострепродуктивтік жастағы организмдер популяцияның басым бөлігін құрайды:

1. шапшаң өсіп келе жатқан популяцияларда;

2. саны біршама тұрақталған популяцияларда;

3. саны кеміп келе жатқан популяцияларда;

4. санының өзгеруінде айқын заңдылық байқалмайтын популяцияларда;

5. өсу жылдамдығы нольге тең популяцияларда.

5. Ыстық климат жағдайында егістік жерлерді шамадан тыс суарудың салдары қандай болады:

1. Топырақты сор басады;

2. Атмосферадағы СО₂ мөлшері өзгереді;

3. Атмосферадағы оттегінің мөлшері артады;

4. Қазба байлықтардық қоры жинақталады;

5. Топырақ құнарлығы артады.

6. Ноосфера дегеніміз – бұл:

1. организмдердің Жердегі тіршілік ету сферасы;

2. жағымсыз антропогендік әсердің сферасы;

3. адамның саналы әрекетінің сферасы;

4. Жердегі өткен дәуірлердегі тіршіліктің сферасы;

5. адамның тіршілік ету сферасы.

7. Синэкология нені зерттейді:

1. климаттық факторлардың орман қауымдастығының түр құрамына ықпалын;

2. температураның табиғаттағы заттар айналымына әсерін;

3. күн ұзақтығының жануарлардың азықты қажет етуіне әсерін;

4. жеке бір организмнің зат алмасу қарқынына ауаның химиялық құрамының әсерін;

5. сүтқоректі жануарлардың терісінің құрылыс ерекшеліктерін.

8.Экологиялық өлім-жітім дегеніміз -бұл:

1. дара организмдердің ең қолайлы (идеалды) жағдайларда опат болуы;

2. организмдердің өздерінің физиологиялық жағдайының нәтижесінде ғана опат болуы;

3. организмдердің ортаның нақты жағдайларында опат болуы;

4. организмдердің ортаның экстремалды (төтенше) жағдайларында ғана опат болуы;

5. организмдердің табиғи апаттар нәтижесінде қаза болуы.

9. Жыл сайын миллиондаған уылдырық шашатын бекіре тұқымдас балықтарға тірі қалу қисық сызықтарының қандай пішіні (формасы) тән?

1. ойық;

2. дөңес;

3. тік көлбеу сызық;

4. сатылы;

5. аталғандардың қисық сызық формаларының бірі де сәйкес келмейді.

10. Ормандық экожүйенің екінші қоректік деңгейін қандай организмдер иеленеді:

1. еліктер;

2. шөптесін өсімдіктер;

3. бұта тәріздес өсімдіктер;

4. ағаштар;

5. жыртқыш аңдар.

11.Төменде келтірілген анықтамалардың қайсысы симбиоз құбылысын түр аралық қатынастар тұрғысынан қарағанда неғұрлым дәл және толық сипаттайды?

1. бір түр екіншісін азық көзі ретінде пайдаланатын түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі).

2. қандай-да бір шектеулі ресурс үшін бір түр екінші түрмен бәсекелестікке түсетін түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

3. бір түр екіншісін өлтіріп, азық көзі ретінде пайдаланатын түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

4. әсерлесуден екі түр де пайда көретін түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі);

5. бір түр екінші түрдің ықпалына еш жауап қайтармайтын түр аралық қарым-қатынас формасы (түрі).

12. Биоценоз ненің құрамдас бөлігі:

1. жердің озон қабатының;

2. экожүйенің;

3. химия өндірісінің;

4. автомибильдер шығатын газдардың;

5. минеральды тыңайтқыштардың.

13. Биосфераның тірі затының жинақтаушылық (концентрациялаушы) қызметінің арқасында:

1. химиялық элементтер организмдерден босап шығады;

2. органикалық заттардың құрамындағы энергия босап шығады;

3. жерге жауын-шашын түседі;

4. шөгінді тау жыныстарының кендері түзіледі;

5. фотопериодизм құбылысы іске асады.

14. Биосферадағы ең өнімділігі жоғары экожүйе болып табылатын:

1.шөл;

2.тундра;

3.тропикалық орман;

4.тайга;

5.жартылай шөл.

15. Биосферадағы тірі заттың қызметін анықтаған:

1.А.Гумбольт;

2.Э.Зюсс;

3.В.И.Вернадский;

4.Дж.Бернал;

5.А.Тенсли.

1. Төменде өкрсетілгендердің қайсысы дәстүрлі энергия көздеріне жатпайды:

1. Мұхиттың толысу және қайту энергиясы

2. Мұнай және газ;

3. Таскөмір және ағаш отын;

4. Жел энергиясы және таскөмір;

5. Күн энергиясы және газ;

2. “Экожүйе” терминін алғаш енгізген:

Дата добавления: 2014-11-07