Лоренц турлендирулери

Жарыктын вакуумдагы жылдамдыгы барлык инерциялык санак жуйелерынде бырдей жане онын тарау багытына, жарык козы мен кабылдагыштынкозгалу жылдамдыгына тауелсыз.

Барлык инерциялык санак жуйелерынде физиканын зандары бырдей болады, олай болса зандардын математикалык формалары турлендыргенде деинвариантты болады, ягни барлык жуйелерде де быркелкы.

Арнайы салыстырмалык теориясынын постулаттары. Лоренц турлендырулеры.Лоренц турлендырулерынын салдарлары.

Арнайы салыстырмалылык теориясынын негызын осы замангы физиканы жасаушылардын быры – А.Эйнштейн калады. Бул кеныстык пен уакыт жонындегы осы замангы физикалыктеория. Ньютон механикасы сиякты бул да уакытты быртекты деп карастырады. Арнайы салыстырмалылык теориясын релятивистык теория деп атайды.

Арнайы салыстырмалылык теориясынын негызын 1905 ж. Эйнштейн тужырымдаган екы постулат курайды.

Быр инерциялык жуйеден екыншыге откенде материалдык нуктенын координаттарын сипаттайтын Галилейдын классикалык турлендырулерынын жарамсыздыгын, оны жогарыдагыпостулатты канагаттандыратындай етып ауыстыру керектыгын Эйнштейн болжады. Бул турлендырудын маны: барлык санак жуйелерынде жарык жылдамдыгы бырдей болмайды.

Эйнштейн постулаттарын канагаттандыратын турлендыруды нидерландия физигы Хендрик Антон Лоренц (1853-1928) жасады:

S  S (9.47

мунда u- жане S инерциялык санак жуйелерынын быр-бырыне катысты жылдамдыгы, С-жарыктын вакуумдагы жылдамдыгы,

Лоренц турлендырулерынен мынадай корытынды туады:

1.Сонгы формуладан уакыттын да баска координаттар сиякты турленетындыгын коремыз. Ал, ол уакыттын салыстырмалы екендыгын, уакыттын санак жуйесынде гана емес,сонымен бырге координатка тауелдылыгын далелдейды.

2.Бул формуладан уакыт тортыншы координаттын ролын аткаруда, олай болса жана теория бойынша кеныстык пен уакыттын быр-бырынсыз карастырылмайтындыгын коремыз. Ньютонмеханикасында кеныстык пен уакыт быр-бырыне тауелсыз деп карастырылды. Егер  1 болса (ягни жуйелер жарык жылдамдыгынан кем жылдамдыкпен козгалса), онда Лоренцтурлендырулерынен Галилей турлендыруы шыгады. Бул сайкестык принципынын негызы. Будан Галилей турлендырулеры де Ньютон механикасы сиякты аз жылдамдыкпен ганакозгалатын денелер мен санак жуйелеры ушын орындалады деген корытынды туады. Ал Лоренц турлендырулеры кез-келген жылдамдыкпен козгалган (оте аз, оте улкенжылдамдык) денелер жане санак жуйелеры ушын колданыла береды, ары уакыт пен кеныстык бул турлендыру бойынша абсолют емес, кеныстык торт олшемды (тортыншысыуакыт). Галилей, Ньютонша кеныстык уш олшемды еды.

Дата добавления: 2014-12-16