Рефлексия.Логотерапия.Гештальттерапия 2 страница

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1.Абрамова Г.С. Введение в практическую психологию.М.,1997

2.Гулина М.А. Основы индивидуального психологического консультирования. СПб., 2000

3.Карвасарский Б.Д. Психотерапия. М.,1985

4.Кошчо Й. Служба психологической консультации. Вопросы психологии.1984

5.Меновщиков В.Ю. Введение в психологическое консультирование. М.,2000

6.Обозов Н.Н. Психологическое консультирование.СПб.,2000.

№13 дәріс. Практик психологтың басқа мамандармен өзара байланысы

Дәрістің мақсаты: Практик психологтың басқа мамандармен өзара қандай байланысы бар екенін анықтау

Жоспары:

1. Психолог және басшы

2. Психолог және медициналық қызметкер

Тәжірибеленуші психолог күнделіткі адамдардың көптеген категорияларымен әрқилы қатынастарға түседі. Өзара әрекеттестік оның кәсіби іс –әрекетінің негізін құрайды. Өзара әрекеттестік бұл – адамдардың қарым –қатынас барысында бір –біріне өзара ықпал ету үрдісі; Басшы мекемедегі психологқа қатысты тапсырыс беруші немесе тікелей басшы ретіндегі жағдайда психологтың басшымен өзара әрекеттестігі айрықша бітістермен сипатталады. Басшы психологтың клиенттерінің бірі болған жағдайда басқару іс –әрекетінің сипатымен міндеттелген қиындықтардың мүмкіндіктерін ескеру қажет.

Ұйымның басшысы диагностикалық немесе кеңес беруші бағдарламаларды жүзеге асыру үшін психологты тарту жайында шешім қабылдайды. Осыдан кейін ол не болм –аса басқа бір адам оның тапсырмасы бойынша кеңес беруші фирмамен немесе нақты кеңесшімен байланысады. Психолог және оны күтіп тұрған жұмыс үшін осындай алғашқы мезеттер маңызды; келіссөздердің деңгейі көзделген бағдарламаның және лған деген қатынастың күрделілігін айқындайтын көрсеткіштердің бірі болып табылады. Басшының шақырылған маманмен тиімді қатысуға мүмкіндік беретін қатынастардың қалыптасуын барлық күшін жұмсайтынына психолог үміттене алады.

Кейбір басшылар кеңес беру жайында шешім қабылдағанда оның мақсатқа лайық болатынына толықтай сенімді бола бермейді. Олар «одан ненің шығатынын» көргісі келеді. Кейде олар «сәнге» немесе шет елдік іскер серіктерінің кеңесіне бағынады, демек жазбаша есепті алумен шектелуі мүмкін.

Біріккен жұмыс өзара қабалданғанда тіркеу түрі (келісім шарт, жазбаша немесе ауызша келісім) жайлы мәселе туындайды. Тек қаржы жағдайлары, есептесу реті, мерзімдер мен бағыныштылық қана тіркелетін ауызшы келісім өте кең таралған. Ауызша келісім өзара сенімділікті танытады. Сондай–ақ келісімнің заң тұрғысындағы қатаң түрі де талқыланады. Психологиялық келісім және іскер, әлеуметтік, қаржылық, ұйымдастырушы мәелелер үйлесетін келісім қажет.

Психологтың пайда болуы әлі де қызметкерлердің жоғары қызығушылығын тудыруда. Олардың ведомствалы және ведомствалылықтан тыс инспекциялардың өкілдерімен қарым–қатынастарының жеткілікті дәрежеде жағымсыз тәжірибесі бар да, әлеуметтік–психологиялық проблемаларды: өздерін, өз бөлімшелерін және тұтастай ұйымды бірігіп зерттеу дағдылары жоқ. Алдын ала кездесулердің өзі кейде ұйымда кеңес беру процесіне деген жасырын немесе ашық қарсылықты, толқынысты (әсіресе басқару персоналының тарапынан), бастамашылдығымен кеңес алу жайындағы мәселе көтерілген басшыға деген ыза туындауы мүмкін. Оның барлығы басшылықтың белсенді қатысуымен білікті психологпен жеткілікті дәрежеде тез жойылатын бастапқы мазасыздық пн нақты тұйықтықты қалыптастырады.

Тұлғаның даралық –психоло –гиялық құрылымы аурулардың барлығының динамикасына ізін қалдырады. Медициналық тәжірибе нақты жағдайларда аурудың ақырын психологиялық факторлардың шешетінін дәлелдейді. Демек, аурудың пайда болу мен жүру барысының психологиялық жағдайларын, сырқаттың емдеу шараларына реакциясын кәсіби тұрғыда зерттеу қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Абрамова Г.С. Практическая психология. –М.,1997

2. Весник образования.-М.,1995.№7.

3. Немов Р.С. Психология.-М., 1995.

4. Овчарова Р.В. Технологии практического психолога образования.-М.,2000

№14 дәріс. Практик психологтың басқа мамандармен өзара байланысы

Дәрістің мақсаты: Практик психологтың басқа мамандармен өзара қандай байланысы бар екенін анықтау

Жоспары:

1. Психолог және заңгер

2.Психолог және әлеуметтік қызметтер

3.Психолог және педагог

Заңгерлік тәжірибедегі психологиялық ақпарат тергеу қызметінде, адвокаттық іс –әрекетте және сот өндірісінде қолданылады. Заңгерлік іс –әрекеттің қайсібір түріне қатысқан психологтың міндеті қоғамдық өмірдің әділет органдарындағы айрықша психологиялық проблемаларды шешуде оларға көмек көрсетуде. Оның басты қызметі кінәлілердің, куәлардың және жәбірленушілердің тұлғасы мен мінез –құлқының жеке –даралық ерекшеліктерін нақты да объективті бағалау үшін сәйкес деректердің жерттеу әдістері мен арнайы психологиялық білімдерді қолдануда. Көптеген басым жағдайда сарапшы –психолог ғылыми біліктілігінің шегінде анықталған деректердің кәсіби бағасын беруңі тиіс.

Тергеуші сияқты, адвокат та адамдар мінез – құлықтарының мотивтерін, олардың қабілеттерін, өзарақатынастарын және басқа да психикалық және әлеуметтік –психологиялық құбылыстарды және қылмысты мінез –құлықтың ерекшеліктерін сынауда, кінәнің дәрежесін, қайсібір қылықтардың орындалу мүмкіндіктерін бағалауда маңызды болуы мүмкін ғылыми – психологиялық тұжырымдау қажеттілгін кешіреді.

Заң мамандықтарының өкілдері психологқа сұраныстарын құруда адам мінез –құлқының жалпыланған үлгісіне, өзінің психологиялық факторлардың қылмыстық және заңға бағынатын мінез –құлықтағы рөлі жайындағы түсінігіне бағдарланады.

Психолог –сарапшының алдындағы міндеттерді шешу үшін оған қылмыстық істің материалдары ұсынылуы тиіс. Сот –психологиялық сараптаманың алдын ала тергеудің материалдары аз болар ерте кезеңдерінде жүргізген орынсыз. Сарапшының істің жағдайларымен танысуға, тергеу кезінде және басқа да да тергеуәрекеттеріне қатысуға, тергелушіге сараптаманың пәніне қатысты сұрақтарды қоюға, сараптаманы қызықтыратын мәліметтерді хабарлауы мүмкін куәгерлерді және басқа да адамдарды шақыруды сұрауға хұқы бар.

Егер сарапшы түйіндеуге оның құзырына ұсынылған материалдардың жеткіліксіздігі жайлы қорытындыға келсе, ол осы мәселе жайында психологиялық сраптаманы белгілеген бөлімшеге, оған қандай құжаттардың қажет екендігін көрсетіп, хат түрінде хабарлайды.

Осылайша, хұқылы мінез –құлық мәселесі заңгерлік тәжірибе өкілдерінің, оған қызығушылық білдірген адамдардың және психологтың өзара әрекеттестіктерінің пәні болып табылады. Психологтың осы мәселені шешудегі рөлі хұқылы іс –әрекетте елемеуге болмайтын психологиялық ақпаратты ұсынуда, психологиялық деректер мен заңдылықтарды нұсқауда.

Практикалық психолог мектепке балалар, педагогтық және әлеуметтік психологиядан маман ретінде келеді. Ол өз жұмысында психикалық дамудың жас ерекшелік заңдылықтары мен жеке дара ерекшелігі жайлы, адам мінез –құлқының мотивтері мен психикалық іс –әрекетінің басталары жөніндегі кәсіби білімдеріне сүйенеді. Психолог – мектеп ұжымының тең хұқылы мүшесі әрі педагогтық процестің одан басқа ешкімнің кәсіби тұрғыда қамтамасыз ете алмайтын, атап айтқанда – оқушылардың психикалық даму динамикасын түсіндіріп, оның дамуына жоғары дәрежеде ықпал ете алмайтын қырына жауап береді.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Абрамова Г.С. Практическая психология. –М.,1997

2. Весник образования.-М.,1995.№7.

3. Немов Р.С. Психология.-М., 1995.

4. Овчарова Р.В. Технологии практического психолога образования.-М.,2000

№15 дәріс. Практик психологтар іс –әрекетінің кәсіби –әдептілік принциптері

Дәрістің мақсаты: ЖОО студенттеріне практик психологтар іс –әрекетінің кәсіби –әдептілік принциптерін түсіндіру.

Жоспары:

1.Кәсіби әдептілік ережелер

2. Кәсіби құпия

Кәсіби әдептік принциптер практикалық психологтың іс –әрекетінде маңызды рөл ойнайды. Қоғамдастықтың кәсіби психологтары психологтың білуі тиіс және қызметінде бағдарланатын нормалардың жүйесін қадағалайды. Кәсіби –әдептік ережелер –бұл психологтың кәсіби біліктілігінің деңгейіне, оның іс –әрекетінде қызметтестерімен, ғылыми қоғаммне, ондай –ақ клиенттермен және сыналушылармен өзара қатынастарында жүзеге асырылуына ұсынылған ортақ талаптар.

Бұндай принциптер психологтың жауапкершлігін, оның психотерапевтік процестің басқа мүшелерімен қатынастарының сипатын нығайтады. Маман еместердің психологиялық тәжірибесі, сондай –ақ кейбір пихологтардың әдептік нормаларды елмеуі көбінде психотерапевтің және кеңесшінің әлеуметтік беделін жояда. Мәселен, Қазақстанда әлі де практикалық психология бөліміндегі іс –әрекетті тиімді әдептік қадағалау қызметтерін орындайтын беделді қоғам жеткіліксіз.

Психолог пен клиенттің қатынастарын реттеудің әдептік реттеудің ерекшеліктері соңғысының арнайы хұқықтарының заңмен қорғалмауында. Әлі де болса психотерапевтік, кеңес беруші процесс мүшелері хұқығының бұзылуы жайлы істерді қарайтын от тәжірибесі жоқ. Мұндай жағдайда әдептік нормалар өз механизмін сақтап қалса да олардың маңызы одан сайын артуда. Шет елдегі практикалық психологтар тәжірибесінің пайдалануы, сондай –ақ отандық тәжірибенің жалпылануы практикалық пихологиядағы кәсіби әдепті ұстануды қамтамасыз ететін неғұрлым ортақ принциптерді ұсынуға мүмкіндік береді.

1. Жауапкершілік. Психолог психологиялық көмектің ұйымдастырылуына, оның жүру барысы мен нәтижесіне жауапты. Клиенттің қызығушылықтары оның оның іс –әрекетінің бастапқы пункті болып табылады. Сол қызығушылықтарды дұрыс түсінген маңызды. Егер психолог клиент сезімінің шынайы табиғатын және қажеттіліктерін түсінбесе, психотерапияның алға жылжуы күмансыз.

Алайда, психотерапевтің клиенттің проблемаларын шешудегі жаапкершілігін асыра бағалауға болмайды, – оның өзіндік шегі бар. Клиентті оның күйіндегі прогрестің ең алдымен оның өзіне байланысты екенідігіне әрі ондай қиын жолды психологтың біліміне, тәжірибесі мен арқауына сүйеніп, оның өзі өтуі тиіс екендігіне көзін жеткізу қажет.

Психолог жауапкершілігінің танымдық қыры да маңызды. Бұл психологтың өзінің теориялық және әдістемелік білімдеріне жауап беріп, кәсіби біліктілігінің шекарасын түсінетінін білдіреді. Мәселен, ол өзіне нақты психиатриялық диагнозды қойып, оның негізінде түзету жұмыстарын жүргізу қызметтерін орындауды мойнына ала алмайды. Психолог нақты саланың маманы бола тұра алынған кәсіби даярлықтың негізінде білікті әрекеттерді жүзеге асыруы тиіс. Бұл шығармашылық ізденісті жоққа шығармайды. Тек ізденістің өнімді болғаны, жағдайдың терең ойластырылуы, арнайы даярлыққа сүйенгені қажет.

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

1. Абрамова Г.С. Практическая психология. –М.,1997

2. Весник образования.-М.,1995.№7.

3. Немов Р.С. Психология.-М., 1995.

4. Овчарова Р.В. Технологии практического психолога образования.-М.,2000

Семинар, практика, зертханалық және студиялық сабақтардың жоспарлары

1.Практикалық психология жөнінде қазіргі түсініктер.

2.Практикалық психологияның мақсат-міндеттері даму тарихы.

3.Практикалық психологияның әдістері мен тәсілдері.

2-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Психологиялық қызметтің міндеттері, құрылымыжәне функциясы.

2.Психологиялық басқару

3.Практик психологтардың іс-әрекеттеріне әлеуметтік тапсырыс

3-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Психолог жұмысын ұйымдастыру.

2.Қазіргі психологты дайындау жүйесіндегі практикалық психология.

3.Практик- психологтың негізгі іс-әрекет түрлері.

4-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Кәсіби- этикалық ережелер.

2.Кәсіби- этикалық принциптер маңызды рөлі.

3.Кәсіби құпия.

5-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Практик психологқа қойылатын талаптар

2.Білім беру мекемелерінде психолог маман ретінде

3.Білім беру мекемелеріндегі психолог орны

6-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1. Психодиагностика ұғымы. Бақылау, Әңгімелесу,Клиникалық интервью, Эмпатиялық тыңдау әдісі

2.Мектеп психодиагностикасы және оның мәні

3. Психодиагностикалық зерттеулерге қойылатын талаптар

7-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Психологиялық кеңес беру жайлы жалпы түсінік

2.Психологиялық кеңес берудегі әңгіме, сұхбат ролі

3.Психологиялық кеңес беру ерекшеліктері

4.Психологиялық кеңес берудің методологиялық негіздері

8-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Психокоррекциялық жұмыстың негізгі формалары

2.Білім беру мекемелеріндегі психокоррекциялық жұмыстар

3.Психокоррекциялық жұмыстың ерекшелігі неде?

4.Практик психологтың жұмысындағы психологиялық коррекцияны ұйымдастырудың тиімділігі және мәселелері.

5. Практик психологтар іс –әрекетінің кәсіби –әдептік принциптері

9-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1. Психотерапия туралы жалпы ұғымы.

2. Рефлексия,логотерапия,гештальттерапия дегеніміз не?

3.Қарым–қатынастағы біліктілікті дамыту мақсатында топтық психологиялық қызметтің белсенді тәсілдерін пайдалануға бағдарланған практикалық психология әдісі.

10-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1. Психопрофилактикалық жұмыстарды қалай жүргізуге болады?

3.Ұжымдағы қарым-қатынасты жақсарту үшін не істеу қажет?

4. Адамдардың психологиялық сауаттылығын ашу үшін қандай шаралар қолдануға болады?

5. Халықты психологиялық білімге шақырудың амалдарын іздеу.

11-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Баланың мектептегі оқуға психологиялық дайындығы немен анықталады және қалай бағаланады?

2.«Психологиялық дайындық» ұғымының ғылыми-теориялық астары?

3. Баланың мектепке тұлғалық дайындығы дегеніміз не?

4. Баланың мектепке интеллектуалдық дайындығы дегенді қалай түсінесіз?

5.Баланың мектепке әлеуметтік-психологиялық дайындығы нені қамтиды?

12-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Практикалық психологтың қызметі тиімділігі

2. Психолог жұмысының жоспарлануы

13-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1. Психолог және басшы

2. Психолог және медициналық қызметкер

14-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1. Психолог және заңгер

2.Психолог және әлеуметтік қызметтер

3.Психолог және педагог

15-семинар сұрақтары мен тапсырмалары:

1.Психолог іс әрекетінің кәсіби этникалық принциптері

2. Кәсіби құпия

Білім алушылардың өзіндік жұмыстарын ұйымдастыру және басқаруға арналған материалдар: СОӨЖ-на арналған тапсырмалар

СӨЖ-на арналған тапсырмалар

1. Мына сөйлемдегі қалып қойған сөздердің орнын толтырыңдар.

1. Көздің қозғалуы-...клиенттің басында болып жатқандар.

2. Дене тілінде көбірек мәлімет беретін дененің... өзгеруі.

3. Әңгіме- клиенттің... зерттейтін әдіс.

4. Практикалық психологиядағы клиент- бұл... көмек алушы адам.

5. Сұраныс- бұл клиенттің психологтан күтетін....

6. Психологиялық кеңес беру... бір түрі.

7. Интервью алу біріншіден... мәлімет жинақтау.

8. Психотерапиялық көмек-... реконструкциялаудың ұзақ мерзімді үрдісі.

9.... дивергенттік типі мазмұнында мәселені шешудің мүмкін болатын жолдары бар коптеген ойларды туындататындығымен тиімді.

10. Психологпен қарым-қатынас ситуациясында клиенттің вербальді және вербальді емес әрекеттерін мақсатқа бағытталған түрде, жүйелі қабылдау- бұл...

11. «Балалар бақшасына қандай психолог керек» деген мәселе бойынша әлеуметтік –психологиялық анкеталық зерттеу жүргізу.

12. Дағдарыс деп есептелінетін өмірдегі жағдайды жазып көрсетіңіз. Осы жағдайдың психологиялық зардаптарының сипаттамасын анықтаңыз. Бір дағдарысқа кезіккен баланың ата-анасына рекомендация қарастырыңыз.

13. «Нашар» мінез-құлықтың жасырын себептерін анықтаңыз.

14. Психологиялық кеңес беруге арналған бөлме моделін жасап, қорғау керек.

15. Психологиялық кеңстің әрбір түрлерін жүргізуге қажетті жиһаздар, техникалық құралдар, әсемдеп көрнекілеу заттары мен канцелярия тауарларының тізімін жасау.

16. Клиент ерекшеліктері бойынша психолоиялық мінездеме жасау.

17. Психологиялық ағарту. Ұжымдағы, топ ішіндегі қарым-қатынасты жетілдіру арқылы моралдық –психологиялық климаттың жақсы болуына жағдай жасауды қарастыру.

18. СМИ құралдары, танымал әдеби басылымдар арқылы халықты психологиялық білімге шақырудың амалдарын іздеу.

19. Психика дамуындағы норма мен патология атты тақырыпқа реферат дайындап, қорғау.

20. Психологиялық кеңес, психотерапия және психокоррекция айырмашылықтары мен ұқсастықтарын көрсететін блок –кесте даярлау.

21Сәйкестік орнатыңыз.

Сол жақ бағанада практикалық психологияның ұғымдары берілген, ал оң жақта- олардың анықтамалары. Сіздің міндетіңіз- ұғымдардың әрқайсысына сәйкес келетін анықтамаларының арасына сызық жүргізу.

22 Клиенттің психологқа баруының құрылымы

Клиенттің психологқа баруындағы белгілі бір құрылымды ашуға болады. Төменде келтірілген сызбада осы

Білім алушылардың білімін (пәндік біліктілігінің қалыптасу деңгейін) мониторингілеуге және бақылауға арналған материалдар: тестілік тапсырмалар

1. Практикалық психология

A) Психологияның саласы белгілі бір адамның мәселесіне бағытталған психологтың практикалық әрекеті, яғни психологиялық көмек көрсетуді оқытатын пән

B) Адамдардың психосаматикалық мәселелерін шешуге бағытталған қызмет

C) Балалар психологиясының ерекшеліктерін зерттейтін психология ғылымының саласы

D) Ауру адамның психикасының әр түрлі ерекшеліктерін зерттеу

E) Психикалық процестердің нормаға келуін зерттейтін психологиялық пән

Практикалық психологияның пәні

А) Клиенттің психологиялық ақпаратты қабылдауы кезінде, оның қабылдауына көңіл бөлу

В) Психолог пен клиенттің бірлескен қарым- қатынас

С) Клиенттің психологиялық мәселелерінің тарапынан шешілуі үшін көмек көрсету

D) өзінің шектеулерін білу

E) Психологиялық көмек

3. Практикалық психологияның міндеттерінің бірі

A) Клиенттің психологиялық ақпаратты қабылдауы кезінде, оның қабылдауына көңіл бөлу

B) Психолог пен клиенттің бірлескен қарым -қатынасы

C) Клиенттің психологиялық мәселелерінің өз тарапынан шешілуі үшін көмек көрсету

D) Психологиялық көмек

өзінің шектеулерін білу

4.Практикалық психологияның кәсіби іс- әрекетінің моделі

A) Кәсіби практик психологтың әлеуметтік статусымен тығыз байланысты мәлелелер

B) Көптеген мәселелер кәсіби этникалық кодексте шешіледі

C) Ұйымдастырушы әдістемелік

D) «зиян келтірмеу»

E) өз шектеулерін білу

5.Психологтың кәсіби жете білуінің қағидасы

A) Алаңдаушылық

B) өз шектеулерін білу

C) құпиялық

D) сенімділік

E) өз шектеулерін білу

6. Практик психолог іс-әрекетінің бағытын бөліп көрсетіңіз

A) Ұйымдастырушы - әдістемелік, психодиагностикалық тәсілдер

B) өзін- өзі жетілдіру, іскерлік

C) Бұрынғы қабылдауларын саналы түрде тануына көмектеседі

D) Психодиагностикалық тәсілдер

E) Іс -әрекет

7.Практик психологтың маңызды қасиеті

парасаттылық

Көпшілдік

эмпатия

Эмоциялы ерікі тұрақты

сенімділік

8.Практик психологтың кәсіби іс-әрекет жобасы

Субъектілердің іс-әрекетіндегі және өміріндегі психикалық қиыншылықтардың пайда болу механизмдерін зерттеу

Клиенттің психологиялық мәселелерін өздігімен шешу үшін көмек көрсету

Кәсіби психологтың әлеуметтік статусы көптеген мәселелерінің пайда болуы мен байланысты (практик психологты даярлау, білім көтеру мәселесі т.б.)

Көптеген сұрақтар психологтың кәсіби этникалық кодекісінде шешіледі

Бұл белсенді жұмыс істейтін психотерапиялық топ

Дата добавления: 2014-12-17