Отрицательная форма. Утвердительная форма

Утвердительная форма

Личные аффиксы второго типа

Давнопрошедшее время

Множественное число

Единственное число

Мин барганмын (я, оказывается, ходил)

Син баргансың (ты, оказыается, ходил)

Ул барган (он, оказывается, ходил)

Без барганбыз (мы, оказывается, ходили)

Сез баргансыз (вы, оказывается, ходили)

Алар барганнар (они, оказывается, ходили)

эшлә, сана, уйла, укы, яз (пиши), сөйлә, күзәт, бел (знай).

2. Просклоняйте слова прошедшего неопределенного времени в отрицательном аспекте: уйла, укы сөйлә, ишет

3. Җөмләләр төзегез (составьте предложения).

1) үткән, беренче, Афины, Олимпиада, шәһәрендә, 1896 нчы, елда;

2) елда, Мәскәүдә, 1980 нче, үткән, Олимпиада;

3) башкаласы, шәһәре,Төркиянең, Анкара;

4) татарстан, яши, төрле, Республикасында, милләтләр;

5) заводлар, Республикасында, урнашкан,Татарстан, күп.

4. Русчага тәрҗемә итегез (переведите на русский язык):

Татарстан Республикасының климаты уртача: кышлары артык салкын, ә җәйләре түзә алмаслык эссе булмый. Республиканың бай табигате, йомшак һәм саф һавасы иген үстерергә, терлек үрчетергә уңайлы.

УНӨЧЕНЧЕ ДӘРЕС

(күптән үткән заман)

► Это время образуется добавлением к корню и основе глагола аффиксов -ган иде /-гән иде и -кан иде /-кән иде. Спрягается только последняя часть – вспомогательный глагол «иде». Это время обозначает действия, давно уже прошедшие или предшествовавшие другому прошедшему действию.

Единств. число	Аффиксы	Множеств. число	аффиксы
Мин	-м	Без	-к
Син	-ң	Сез	-гыз/-гез
Ул	-	Алар	-лар/-ләр

Единственное числоМножественное число

Мин бар-ган иде-м (я ходил) Без бар-ган иде-к (мы ходили)

Син бар-ган иде-ң (ты ходил) Сез бар-ган иде-гез (вы ходили)

Ул бар-ган иде (он ходил) Алар бар-ган-нар иде (они ходили)

Единственное число

Мин язган идем укыган идем эшләгән идем караган идем

Син язган идең укыган идең эшләгән идең караган идең

Ул язган иде укыган иде эшләгән иде караган иде

Множественное число

Без язган идек укыган идек эшләгән идек караган идек

Сез язган идегез укыган идегез эшләгән идегез караган идегез

Алар язган иделәр укыган иделәр эшләгән иделәр караган иделәр

(язганнар иде) (укыганнар иде) (эшләгәннәр иде) (караганнар иде)

Отрицательная форма очевидного прошедшего времени образуется на основе повелительной формы глагола при помощи аффиксов: -маган – при твердом произношении; -мәгән – при мягком произношении + “иде” + окончания I, II и III лиц единственного или множественного числа. Например: Без бу турыда бернәрсә дә белмәгән идек (мы об этом ничего не знали). Безгә ул вакытта төгәл вакытны әйтмәгәннәр иде (нам тогда не сказали точное время). Мин бу сорауны аңламаган идем (я тогда не понял этот вопрос). Сез ул вакытта ярышта катнашмаган идегез (вы тогда не участвовали в соревновании).

Единственное число

Мин язмаган идем укымаган идем эшләмәгән идем карамаган идем

Син язмаган идең укымаган идең эшләмәгән идең карамаган идең

Ул язмаган иде укымаган иде эшләмәгән иде карамаган иде

Множественное число

Без язмаган идек укымаган идек эшләмәгән идек карамаган идек

Сез язмаган идегез укымаган идегез эшләмәгән идегез карамаган идегез

Алар язмаган иделәр укымаган иделәр эшләмәгән иделәр карамаган иделәр

Сания кайтырга чыкканда, әле вакыт иртә булса да, урамнар тып-тын булып калган иде (Мирсәй Әмир).

Сез аларга Татарстан турында сөйләгән идегезме? Әйе, сөйләгән идем. Ул Русия ислам университын тәмамлаган идеме? Әйе, былтыр ул университетны тәмамлаган иде. Син бу китапны укып бетергән идеңме? Юк, вакыт булмаганга күрә, укып бетермәгән идем. Без кичә авылга машина белән кайткан идек. Алар авылга кайчан килгәннәр иде? Алар авылга өченче көнне килгәннәр иде.

Дата добавления: 2014-12-27