Спрашчэнне груп зычных

У пачатку слова

Спалучэнне плаўных з галоснымі

У сярэдзіне слова. Праславянскія спалучэнні тыпу * tort, * tolt, * tert, * telt (дзе *t любы зычны гук) у становішчы паміж галоснымі змяняліся ва ўсіх славянскіх мовах, бо супярэчылі тэндэнцыі да ўзыходнай гучнасці склада («закону адкрытага склада»). Аднак вынікі змянення былі рознымі ў розных славянскіх мовах:

Паўднёваславянскія мовы	Заходнеславянскія мовы	Усходнеславянскія мовы
перастаноўка гукаў з падаўжэннем галоснага *trōt,*tlōt,*trēt,*tlēt (няпоўнагалоссе паўд-нёваславянскага тыпу)	перастаноўка гукаў без падаўжэння галоснага *trоt,*tlоt,*trеt,*tlеt (няпоўнагалоссе заход­неславянскага тыпу)	з’яўленне поўнагалос­ных спалучэнняў -оро-, -оло-, -ере,-ело- (-оло-)
праслав. * bergъ,старасл. брhгъ, чэшск. breh,польск. brzeg,бел. бераг,рус. берег

пры ўзыходнай інтанацыі
змяніліся на пачатковыя rа- (ра-), lа- (ла-): праслав. * olkom ‘ смачны ’,літ. alkti ‘ быць галодным ’,старасл. лакомь,сербск. лàком,чэшск. lakati,польск. łakomy,рус. лакать
пры сыходнай інтанацыі
паўднёваславянскія мовы	заходнеславянскія мовы	усходнеславянскія мовы
rа- (ра-), lа- (ла-)	rо- (ро-), lо- (ло-)
праслав. * olkъtь, старасл. лакъть, балг. лакът, польск. łokieć, чэшск. loket, бел. локаць

Спалучэнні плаўных з рэдукаванымі. Адрозніваюцца два тыпы спалучэнняў *trъt, *trьt, *tlъt, *tlьt. У першым склад утвараў рэдукаваны: праслав. * brъvь, старасл. бръвь. У такіх спалучэннях у слабой пазіцыі рэдукаваныя пераўтварыліся ў галосныя поўнага ўтварэння:рус. бровь, а ў беларускай мове – супалі з ы (і):бел. брыво.

У другім тыпе спалучэнняў плаўных з рэдукаванымі склад утвараў плаўны: праслав. * gъrdlo, старасл. гръло; праслав. * pьlnъ, старасл. плънъ. Ва усходнеславянскіх мовах гэтыя спалучэнні змянішіся ў търт, тьрт, тълт, тьлт: гърло (горло), пълнъ (полнъ).

Папярэдняя асіміляцыя	*ds	*s [с]	*dad- + s +-i → *dadsi →*datsi → *dassi → *dasi, старасл. даси ‘ты даеш’
*ts	*s[с]	*čit- + s + -ъ → *čitsъ → *čissъ → *čisъ, старасл. чисъ ‘я прачытаў (прачытала)’
*bs	*s[с]	*greb- + s + -ъ → *grebsъ → *grepsъ → *gressъ → *gresъ, старасл. грhсъ ‘я пахаваў (пахавала)’
*ks	*h (*s) [х] ([с])	*rek- + s + -ъ → *reksъ → *rekhъ → *rehhъ → *rehъ, старасл. рhхъ ‘я сказаў (сказала)’
*bv	*b[б]	об#зати (праслав. *obvęzati ← *obvenzati), облако (праслав. *obvlako ← *obvolko).
Без папярэдняй асіміляцыі	*ps	*s [с]	праслав. *оpsа, старасл. оса (параўн. літ. vapsà ‘авадзень’, бел. аса, рус. оса, польск. osa)
*ss	*s [с]	*nes- + s + -ъ → *nessъ → *nesъ, старасл. нhсъ ‘я нёс (несла)’
*bn, *pn *dn *tn	*n [н]	съпати – оусън@ти (праслав. *usъpnQti) оув#дати – в#н@ти ‘вянуць’ (праслав. *vędnQti); свhтъ – освьн@ти ‘убачыць світанак, рана ўстаць’ (праслав. *osvьtnQti)
*bt *pt	*t[т]	длато (праслав. *dlъbto) (параўн. длъбити) погрhти ‘пахаваць’ (праслав. *pogrebti) (параўн. греб@ ‘я хаваю’)
*dm *tm	*m[м]	вhд#тъ ‘ведаюць’ – вhмь ‘я ведаю’ (праслав. *vedmь) врьтhти – врhм# (праслав. *vertmę)
*skn *kst	*sn [сн] *st [ст]	блесн@ти (праслав. *blesknQti) (параўн. блескъ), рhсте ‘вы сказалі’ (аорыст, 2-я асоба мн. л.) (праслав. *rekste)
*dl *tl	*l[л]	праслав. *vedQ –*vedlъ, старасл. вед@ – велъ, бел. вяду – вёў, рус. веду – вел праслав. *mydlo, старасл. мыло, бел. мыла, рус. мыло
Дысіміляцыя	*dt *tt	*st [ст]	*metti → *mesti, старасл. мести (параўн. мет@ ‘мяту’); *čьttis → * čьstь, старасл. чьсть (параўн. почитати) *dt → *tt → *st ([ст]) *vedti → *vetti → *vesti, старасл. вести (параўн. вед@ ‘вяду’); *voldtis → *volttis → *vlastь, старасл. власть (параўн. владhти)

Найбольш значнымі змяненнямі ў канцы слова былі наступныя.

· Страта канцавых зычных [ s ], [ r ], [ d ], [ t ]: старасл. домъ – лац. domus; старасл. дъшти –гоцк. dauhtar; старасл. то – лац. istud, ст .- інд. tad. Страціўся канцавы зычны [ n ] у дыфтангічных спа­лучэннях * in, * um, * on, у якіх галосныя былі кароткімі: старасл. ношть (В. скл. адз. л.) – ст .- пруск. naktin, старасл. сынъ – ст .‑ пруск. sunun, старасл. влькъ (В. скл. адз. л.) – грэч. [ lukon ].

· Узмацненне лабіялізацыі галоснага [ о ] у канцавых спалучэннях * on i * os з пераходам яго ў галосны [ у ] і наступнай зменай у агульнаславянскай мове (* ō / * ŏ → * ū / * ŭ → [ ы ] / [ ъ ]): старасл. камы – грэч. [ akmon ]; старасл. влъкъ – грэч. [ lukos ].

· Страта зычнага [ t ], [ ts ] і манафтангізацыя дыфтангічных спалучэнняў * on, * іn у канцавых спалучэннях * ont, * іnts: пад@ (з * padont), хвал# (з * chvalints).

· Рэдукцыя канцавых доўгіх галосных.

? Практыкаванні

1. Запішыце стараславянскія словы, якія ўзыходзяць да слоў праславянскай мовы:

а) *bergъ, *borna, *dervo, *golva, *gorhъ, *kolsъ, *korva, *kortъkъ, *melko, *morzъ, *moltъ, *pelnъ, *porhъ (пыл), *sormъ, *smordъ, *storžь, *vorta.

б) *oldьjь, *olkati, *olkъtь, *olnĭs, *orbota, *orstъ, *ordlo, *orvъnъ, *orz, *ormo.

в) *gъrbъ, *gъrdlo, *krъvъ, *krъha, *pьrstъ, *slъza, *tъrgъ.

2.Напісаць словы ў тым выглядзе, у якім яны былі ў праславянскай мове:

брhза (бяроза), вранъ (воран), врагú, врhдъ, врhтено (верацяно), гласъ, гладъ (голад), градú, злато, клада (калода), клати (калоць), младъ, млhти (малоць), нравъ, сладъкъ, слама (салома), срhда, страна, трhти (церці), хладъ.

3. Вызначыць, у якіх словах спалучэнні плаўных з рэдукаванымі абазначаюць складаўтваральныя плаўныя:

блъха, брьвьно, врьба, влъкъ, влъна, врьтьпъ, врьхъ, гръло, длъгъ, дрьзость, жльтъ, жрьдь, жьрьць, зрьно, крьстъ, кръвь, кръмити, млънии, плъть, прьстъ, прьвъ, скрьжьтъ, скръбь, сльза, срьдьце, съмрьть, тврьдь, тръсти~, хлъмъ, чрьнъ.

4. Запісаць стараславянскія словы, якія ўзыходзяць да слоў праславянскай мовы. Ахарактарызаваць змяненні:

*brĕdti, *dŭbnŏd, *klādti, *mŭdlŏd, *obrĕtti, *obvelkati, *plĕdmen, *plĕsknQti, *pŏgrĕbti, *sŭpnŏs, *tēsknŏ, *vędnQti, *vĕdtĭs, *vĕrtmę, *zavidtĭs.

5. Растлумачыць, спрашчэнне якіх груп зычных праславянскай мовы адлюстроўваюць наступныя прыклады:

Бліснуць – бляск; воблака – абвалакваць – валачыць – навалачка; вобласць – воласць; вяду – весці; долата – даўбіць; жыву – жыць; кінуць – кідаць; крыло; кануць – капаць; мяту – мёў; месці – змятаць; мыла; скрести (рус.) – скрэбці (бел.); сяло – аседлы; шыла.

6. Растлумачыць чаргаванні галосных і зычных гукаў у ка­ранях слоў:

Ведетъ – велъ – вождь – вести; пр#детъ – пр#жда – пр#сти – пр#лъ; сладъкъ – наслажд~ни~ – сластити; сhдhти – сhсти – сhлъ – сажда; ходъ – /хожд~ни~ – шьстви~ – шьдъ – шhдъшии; "сти – "дъ – ~мь – ~лъ.

Фанетычныя змяненні, не звязаныя з падзеннем рэдукаваных, якія захаваліся ў сучаснай беларускай мове

Змяненне	Умова	Прыклад
Чаргаванне э // о (е // ё)	пераход э ў о назіраецца ў пазіцыі пад націскам пасля мяккага зычнага перад наступным цвёрдым; у словах, дзе э (е) развіўся з h, пераход не адбыўся	несці – нёс, вяселле – вясёлы, шэсць – шосты, бярэзнік – бяроза лепшы, дзед, лета, сена
Змяненне канца­вога э (е) на о (ё)	пасля спрадвечна мяккіх зычных	жыццё (жить~), галлё (галь~), тваё (тво~)
Страта канцавога і	у інфінітывах, аснова якіх заканч­ва­лася на галосны, у дзеясловах загаднага ладу 2-й асобы адзіноч­нага ліку пры націску на аснове	казаць (казати), маўчаць (мълчати), рабіць (робити) стань (стани), глянь (гляни), будзь (буди)
Страта канцавога j (й)	у прыметніках, парадкавых лічэб­ніках, асобных займенніках, дзее­прыметніках, дзеясловах загаднага ладу	залаты, молад, першы, шосты, гэтакі, пасівелы
Змяненне гы, кы, хы на гі, кі, хі Узнікненне спалучэнняў ге, ке, хе ў памяншальных формах	хітры, сухі, гінуць мякенькі, лёгенькі

Марфалогія стараславянскай мовы [†]

Граматычная сістэма стараславянскай мовы з’яўляецца вынікам эвалюцыі марфалагічных і сінтаксічных сродкаў праславянскай мовы, якая ў сваю чаргу пераняла ў спадчыну гэтую сістэму з індаеўрапейскіх дыялектаў. У стараславянскай мове вылучаюцца паўназначныя (самастойныя) часціны мовы (назоўнік, прыметнік, займеннік, лікавыя словы, дзеяслоў, прыслоўе) і службовыя часціны мовы (прыназоўнік, злучнік і часціцы).

? Практыкаванні

1. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Вызначыць граматычныя катэгорыі і сінтаксічную ролю назоўнікаў:

въ оно пришед и ъ въ домъ петровъ. и відh тъшт@ его. леж#m@ огнемъ жегом@. и прикосн@ с# р@цh е>. и остави \ огнь. и въста и слоужааше емоу. поzдh же бывшю. привhс# кь немоу бhсънъи многы. и иzъгна словомъ доухы. и въс# нед@жьны> ицhлі. да съб@детъ с# реченое исаиемъ п комъ г mемъ. ть нед@гъи наш# прі>тъ и болhzни понесе. оуzьрhвъ же и ъ многъ народъ окръстъ себе. повелh иті на онъ полъ. и прист@плъ едінъ отъ кънижьникь рече емоу. оучітелю ид@ по тебh hможе коліждо идеши. и г а емоу и ъ. лисі hzвіны им@тъ. и пьтиц# нб ьнъи> гнhzда. и с ъ ч чъ не иматъ кьде главы подъклонити. дроугы же отъ оученикъ рече емоу. и повели мі прhжде ити и погрети о а моего. и ъ же г а емоу. по мьнh иді. и остави мрътвы> погрети сво> мрътвьц#. и вълhzьшю емоу въ корабъ. по немъ ид@ оученици его.:. (Асеманіева евангелле).

Узор: вьлhzъ въ корабь –– назоўнік, пачатковая форма корабь (← корабль), скланенне з асновай на *jŏ, мяккі варыянт, мужчынскі род, адзіночны лік, вінавальны склон, у сказе – акалічнасць.

2. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Назваць займеннікі, вызначыць іх спецыфічныя рысы (семантычныя, марфалагічныя, сінтаксічныя):

чловhкъ бh домовитъ^. іже насади виноградъ^. і оплотомъ і огради ^. і ископа вь немь точило ^. і соzъда въ немъ стлъпъ^. і вдасты и дhлателемъ^. и отиде ^. егда же приближи с# врhм# плодомъ^. посла рабы сво>^. къ дhлателемъ^. при>ти плоды его ^. емъше же дhлателе рабы его ового биш#^. ового же оубиш#^. ового же камениемь побиш#^. пакы посъла ины рабы ^. мъножhиш# пръвыхъ^. і сътвориш# имъ тожде ^. послhдь же посъла къ нимъ сынъ свои глагол#^. оусрамлh\тъ с# сына моего ^. дhлателе же егда оузьрhш# сынъ^. рhш# вь себh ^. сь есть наслhдъникъ^. придhте оубимъ і ^. і оудръжимъ достоhние его ^. і емъше и иzвhс# вонъ иz винограда і оубиш# и ^. егда же оубо придетъ господинь винограда ^. чьто сътворитъ дhлателемъ тhмъ^. zълы zълh погоубитъ >^. и виноградъ прhдастъ инhмъ дhлателемъ^. іже въzдад#тъ емоу плоды въ врhмена своh ^. (Марыінскае евангелле).

Узор: петръ рече емоу – займеннік, пачатковая форма онъ (и), указальны (паказвае на асобу ўвогуле, без усялякіх адносін да дзейных асоб), мужчынскі род, адзіночны лік, давальны склон, у сказе – дапаўненне.

3. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Зрабіць марфалагічны разбор прыметнікаў:

въ оно ^. приход#шþ i оу въ стран@ гадариньск@^. сърhте i м@жь единъ отъ града ^. иже имhше бhсъ отъ лhтъ многъ^. и въ риz@ не облачаше с#^. и въ храминh не живhше нъ въ гробhхъ^. оуzърhвъ же i а припаде къ немоу ^. и гласомъ велиемь рече ^. что есть мнh и тебh i е с е а вышън"го ^. мол@ ти с# не м@чи мене ^. прhmаше бо i д оу нечистоумоу ^. иzити отъ ч ка ^. отъ многъ бо лhтъ похваmаше i и в#zах@ i @жи желhzны ^. и п@ты стрhг@mеi и растрьгавъ @zы гонимъ бываше бhсомъ^. скоzh поустын@^. въпроси же его i г #^. что им# естъ онъ же рече ^. легеонъ "ко бhси мноzи вънид@ въ нь^. молhх@ же i а ^. да не повелитъ имъ вь беzдьн@ вьнити ^. бh же тоу стадо свиное много пасомо въ горh ^. и молиш# i бhси ^. да повелитъ имъ вьнити въ стадо свиное ^. онъ же повелh имъ вьнити ^. ишъдъше же бhси вьнид@ въ стадо свиное ^. и оустрьми с# все стадо по брhгоу въ еzеръ и iстопе въ водh ^. видhвъше же пас@mеи бывъшее ^. бhжаш# и вьzвhстиш# въ градh ^. и в селhхъ^. иzид@ же народи иz града ^. видhтъ бывъшаго ^. и прид@ къ i ви ^. и обрhт@ сhд#mа ч ка ^. при ногоу i воу ^. иz него же иzид@ бhси ^. обльчена съмысл#mа ^. и оубо"ш# с# ^. вьzвhстиш# же имъ ^. видhвъшеi како с е с# бhсы ны ^. и молиш# i всъ народъ области герьгесиньскы# отити отъ нихъ^. "ко страхомь велиемъ одрьжими бhх@^. i же вьлhzъ въ корабь въzврати с#^. молhше же с# емоу м@жъ iz негоже бhси иzид@^. да бы съ нимъ былъ^. i же отъпоусти i г #^. въzврати с# въ домъ твоi ^. и повhдаi елико ти створи бъ^. онъ же идhше по всемоу градоу проповhда#^. елико створи емоу i ^. (Савава кніга).

Узор: въ одежд@ бhл@ — прыметнік, пачатковая форма бhлъ, якасны, кароткі (іменны), жаночы род, адзіночны лік, вінавальны склон.

4. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Знайсці лічэбнікі, вызначыць іх марфалагічныя асаблівасці (лексіка-граматычны разрад, род, лік):

въ тъ же день ишедъ и ъ иz домоу сhдhше при мори. і събъраш# с# къ немоу народи мъноzи. і hко вьлhzъ въ корабь сhде. и весь народъ на помори стоhше. и г а имъ мъного притъчами г #. се иzиде сh>и да сhетъ. і сh\штоумоу. ова оубо пад@ при п@ти і птиц# небс ы> и поzобаш# h. дроугаа же пад@ на камениихъ. hже не имhш# zемл# мъногы. і абье проz#б@. zане на имhше гл@бины zемлh. слънъцоу же восиhвъшю присв#д@. і zане не имhх@ корениh исъх@. а дроугаа же пад@ на zеми добрh. і даhх@ плодъ. ово съто. ово шесть дес#тъ. ово три дес#ти. імh>и оуши слышати да слышитъ. и прист@пьше оученици рhш# емоу. почто притъчами глаголеши имъ. (Марыінскае евангелле).

5. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Зрабіць марфалагічны разбор спрагальных форм дзеяслова:

Рече ь. своимъ оученикомъ си zаповhда\ вамъ. да любите дроугъ дроуга аmе миръ васъ ненавидить. вhдите. "ко мене прhжде васъ въzненавидhаmе отъ мира бысте были. миръ оубо сво~ любилъ бы. "ко же отъ мира нhсте. нъ аzъ иzбьрахъ вы отъмира сего ради ненавидить васъ миръ. помьните слово ~же аzъ рhхъ вамъ. нhсть рабъ болии господина сво~го аmе мене иzгънаша. и вы ижден@ть аmе слово мо~ съблюдош#. ваше съблюд@ть нъ си вьса сътвор#ть вамъ zа им# мо~. "ко невhд#ть. посълавъшааго м# аmе не быхъ пришьлъ и глаголалъ имъ. грhха не быш# имhли нынh же и вины не им@ть. о грhсh сво~мь ненавид#и мене и отьца мо~го ненавидить. аmе дhлъ не быхъ сътворилъ въ нихъ. ихъ же никъто же не сътвори. грhха не быш# имhли нынh же и видhш# и въzненавидhш#. и мене и отъца мо~го нъ да съб@деть с# слово писано~ въ zаконh ихъ. (Астрамірава евангелле).

Узор: магъдалыни и мари" и"ковл" и саломии коупиш# ароматы – дзеяслоў, спрагальны, пачатковая форма коупити, 4-ы клас, абвесны лад, прошлы час, сігматычны аорыст, 3-я асоба, множны лік.

6. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Зрабіць марфалагічны разбор неспрагальных форм дзеяслова:

і рече имъ придhте вы сами въ поусто мhсто едини. і почиите мало. бhах@ бо приход#штеи і оуход#штеи мъноzи. і не бhимъ коли понh hсти. і ид@ въ поусто мhсто кораблемь едини. і видhш# > ид@шт#. і поzнаш# > мъноzи. і пhши отъ вьсhхъ градъ притhш# тамо. и вариш# >. и шедъ и ъ видh народъ мъногъ. і мили емоу быш#. zане бhх@ hко овъц# не им@шт# пастырh. і нач#тъ оучити > мъного. і оуже часоу мъногоу мин@въшоу.:. прист@пьше къ немоу оученици его гл ш#. "ко поусто естъ мhсто. і юже година мин@. отъпоусти > да шедъше въ окръстьниихъ селhхъ. і вьсехъ коуп#тъ себh. хлhбы. не им@тъ бо чесо hсти. онъ же отъвhштавъ рече имъ. дадите имъ вы hсти. і гл ш# емоу. да шедъше коупимъ дъвhма сътома пhн#zъ хлhбы. і дамь имъ hсти. онъ же г а имъ. колико имате хлhбъ. ідhте и видите. і оувhдhвъше гл ш#. п#ть хлhбъ и дъвh рыбh. и повелh имъ посадити вьс# народы... на споды на трhвh zеленh. і въzлег@ на лhхы по сътоу и по п#ти дес#тъ. и приемъ п#ть хлhбъ и дъвh рыбh въzьрhвъ на н о блг лви. і прhломи хлhбы. і даhше оученикомъ своимъ. да полага\тъ прhдъ ними. і обh рыбh раzдели вьсhмъ. і hш# вьси и насытиш# с#. і вьz#с# оукроухъ дъва на дес#те коша исплънь и отъ рыбоу. hдъишхъ же бh хлhбы. п#ть тыс@шть м@жь. (Марыінскае евангелле).

Узор: шъдъше испытаiте извhстьно о отроч#ти – дзеяслоў, неспрагальны, дзеепрыметнік, незалежны стан, прошлы час, кароткі, мужчынскі род, множны лік, назоўны склон.

7. Прачытаць тэкст, перакласці яго на беларускую мову. Вызначыць разрады прыслоўяў паводле значэння і паходжання:

і с@штоу петрови низоу на дворh. приде едина отъ рабынь архиереовъ. і видhвъши петра грh\шта с#. вьzьрhвъши на нь г а. і ты съ наzарhниномь іс ъ бh. онъ же отъвръже с# г а. не оумh\ ни съвhмь что ты г ши. і иzиде вонъ на прhдъдворие. і кокотъ вьспhтъ. і видhвъши и рабыни пакы нач#тъ г ати къ сто>штиимъ. hко сь естъ отъ нихъ. онъ пакы отъметааше с#. і не по мъногоу пакы сто>штеи. г ах@ петрови. въистин@ отъ нихъ еси. ібо галилhанинъ еси. і бесhда твоh подобитъ с#. онъ же нач#тъ ротити с# и кл#ти с#. hко не вhмъ ч вка сего егоже г те. і въторице\ кокотъ въспhтъ. і помhн@ петръ г ъ иже рече и ъ. прhжде даже кокотъ не въzг аситъ дъва краты. отъвръжеши с# мене три краты. (Марыінскае евангелле).

Узор: Тъгда – прыслоўе часу, утворана ад займеннікавага кораня і суфікса –гда.

" Кантрольная работа

Правесці моўны аналіз тэксту па наступнай схеме:

1. Перакласці тэкст на беларускую мову.

2. Раскрыць словы пад цітламі, вызначыць значэнне надрадковых знакаў.

3. Вызначыць колькасць літар і гукаў у выдзеленым слове, прывесці назву кожнай літары, зрабіць фанетычны разбор.

4. Вызначыць моцную і слабую пазіцыі рэдукаваных галосных.

5. Падзяліць падкрэсленыя словы на склады і вызначыць характар склада.

6. Прасачыць фанетычныя працэсы: манафтангізацыя дыфтангічных спалучэнняў, манафтангізацыя дыфтангічных спалучэнняў з плаўнымі, першая і другая палаталізацыі, змяненне гукаў перад галоснымі пярэдняга рада і j, узнікненне мяккіх шыпячых і свісцячых зычных.

7. Правесці марфалагічны аналіз тэксту: вызначыць часціну мовы, даць яе граматычную характарыстыку.

Варыянт 1. І вьлhzъ въ корабь и ^. прhhде і приде въ свои градъ: і принесош# емоу ослабленъ жилами ^. на одрh леж#шть^. і видhвъ і вhр@ bіхъ^. рече ослабленоуемоу ^. дръzаи ч#до отъпоушта\тъ ти с# грhси твои ^. і се етери отъ кънижьникъ рhш# къ себh^. сь власвимиса~тъ^. і видhвъ и ^. помышлениh іхъ рече ^. въск@\ вы мыслите zъло въ сръдьцихъ вашихъ^. чьто бо естъ оудобhе решти ^. отъпоушта\тъ ти с# грhси твои ^. ли решти въставъ ходи ^. нъ да оувhсте hко власть імать с а ч кы на z ми ^. отъпоуштати грhхы ^. тъгда г а ослаб еноумоу^. въzьми одръ твои і иди въ домъ твои: видhвъше же народи чюдиш# с# і прославиш# а давъшааго власть так@ ч омъ^. (Зографскае евангелле).

Варыянт 2. Въ врhм# оно ст о "аше иі при ~zерh генисаретьсцh ^. и видh дъва корабица сто"mа при ~zерh ^. рыбари же ошьдъше отъ нею ^. плакаах@ мрhж# сво>^. вълhzъ же въ ~динъ отъ корабицоу ^. иже бh симоновъ^. моли и отъ zемл> отъст@пити мало ^. и сhдъ оучааше ис корабл" народы ^. "ко же прhста г #^. рече къ симоноу ^. въzhди въ гл@бин@ и въметhте мрhж# ваш# въ ловитв@^. и отъвhmавъ симонъ рече ~моу ^. наставьнице об ноmь вьс\ троудьше с#^. ничесо же не >хомъ^. по г оу тво~моу върьжемъ мрhж@^. и се сътворьше ^. объ>ш# мъножьство рыбъ мъного ^. прhтрьzаах@ же с# мрhж# ихъ^. и поман@ш# прич#стьникомъ ^. иже бhах@ въ дроуzh~мь корабли ^. да пришьдъше помог@ть имъ^. и придош# и наплъниш# оба корабл" ^. "ко погр@жати с# има ^.(Астрамірава евангелле).

Варыянт 3. не ос@ждаите да не ос@ждени б@дете ^. імъже бо с@домъ с@дите с@д#тъ вамъ^. і въ и\ же мhр@ мhрите вьzмhритъ с# вамъ^. чьто же видиши с@чецъ въ оцh бр а тра твоего ^. а бръвъна еже естъ въ оцh твоемь не чюеши ^. ли како речеши братроу твоемоу ^. остави и иzъм@ с@чецъ иz очесе твоего ^. і се бръвъно въ оцh твоемь^. лицемhре ^. іzьми пръвhе бръвъно иz очесе твоего ^. і тогда оуzьриши иz#ти с@чецъ иz очесе братра твоего ^. не дадите ст го псомъ^. ни помhтаите бисьръ вашихъ прhдъ свиньhми ^. да не попер@тъ ихъ ногами своими ^. і враmьше с# растръгн@тъ и отъвръzетъ с# вамъ^. вьсhкъ бо прос#и приемлетъ^. і иm#и обрhтаатъ^. і тлък@mюмоу отвръzетъ с#^. (Марыінскае евангелле).

Варыянт 4. Поzдh же бывъшi ^. с#тъ^. прibде ч ъ богатъ biменемь iосифъ^. съ дръzн@въ вьнiде къ пiлатоу^. i просi отъ него тhла i ова^. вънbде ч ъ къ ч оу^. прос# прi>ти а чловhкомъ^. прошааше брьнье оу брьньh прi>ти bziждiтелh вьсhмъ^. сhно отъ сhна прi>ти не скы огнъ^. каплh малаа отъ капл# прi>ти беzдъи@^. къто вiдh лi къто слыша къде ч ъ ч оу творьца ч омъ д а ръствоу\шта^. беzаконникъ праведьника i творьца zакономъ обhштаваетъ с# даръствовати ^. с@дi ос@ж д енъ hко ос@ждена с@дь\ с@дьhмъ въ погребенье даетъ^. поzдh бывъшю прiде ч ъ богатъ iменемь iосифъ^. въ iстин@ богатъ^. hко вьсе сложеное тhло г е примъ^. въ iстин@ богатъ^. hко соугоуб@\ оусi\ х @ отъ пiлата прi>тъ^. i богатъ^. hко бесцhннаго бiсъра достоинъ быстъ прi>ти ^. (Клоцаў зборнік).

Дата добавления: 2015-05-10