Першае грамадства на тэрыторыi Беларусi

Гiсторыя Беларусi

Перыядызацыя гісторыі Беларусі:

1. Старажытнае грамадства (100-40 тыс. гадоў да н.э.-V ст.н.э.):

каменны век (100 -40 тыс. гадоў да н.э. - III тыс. да н.э.):

- Палеаліт (100-40 тыс. гадоў да н.э. - 10 тыс. гадоў да н.э.),

- Мезаліт (IX - V тыс. гадоў да н.э.),

- Неаліце ​​(IV - III тыс. да н. Э.).

бронзавы век (II тыс. да н.э. - пачатак I тыс. да н.э.);

жалезны век (пачатак I тыс. да н.э. - V ст.н.э.).

2. Сярэднявечча (канец V - XV стст.):

ранняе (V - IX стст.);

высокае (X-XIII стст.);

пазней (XIV - XV стст.).

3. Новы час (XVI-пачатак XXвв.):

оформлениефеодальной сістэмы і выспяванне яе крызісу (XVI - канец XVIII стст.);

генезіс і зацвярджэнне капіталізму, крызіс буржуазнага грамадства (канец XVIII ст. - 1917).

4. Найноўшы час (1918-да нашых дзён).

Першабытнаабшчыннага й лад на тэрыторыі Беларусі. Каменны век на тэрыторыі Беларусі доўжыўся з моманту з'яўлення тут першых людзей 40 тыс. гадоў назад і закончыўся прыкладна III тыс. гадоў да н.э. У канцы сярэдняга палеаліту паўстала радавое грамадства і завяршылася фарміраванне чалавека сучаснага фізічнага тыпу. Засяленне Беларусі пачалося з яе паўднёвых раёнаў. Самыя старажытныя стаянкі чалавека на тэрыторыі Беларусі знойдзены каля вв.Юравiчы Калінкавіцкага раёна і Бердыж Чачэрскага - Гомельскай вобласці (26-24 тыс. гадоў назад). Існаваў матрыярхат. Характэрныя рысы мезаліту: індывідуальная паляванне, вынаходства лука і драўляных стрэл з каменнымі наканечнікамі, выкарыстанне просверленных і шліфаваных каменных сякер, зернетарак, драўляных чаўноў (лодак). Для гэтага перыяду характэрны пераход да аселага жыцця. Асноўныя заняткі людзей у палеаліце ​​і мезаліце: збіральніцтва, заганяючы паляванне, рыбалоўства, бортніцтва. Прыкладна з V тыс. да н.э. зараджаюцца ганчарства і ткацтва. У перыяд неаліту (IV-III тыс. да н.э.) людзі пачалі прыручаць дзікіх жывёл, а затым перайшлі да іх гадоўлі. Пераход да вырабляе гаспадарцы. У гэты перыяд ўдасканальваліся каменныя прылады працы: з'явіліся шліфоўка, свідраванне. Асноўным матэрыялам для вырабу прылад працы заставаўся крэмень. Пачынаючы з 8 тысячагоддзя да н. э. у сусветнай гісторыі чалавецтва праходзіць так званая "неалітычная рэвалюцыя" - пераход ад прысвойваючай гаспадаркі (збіральніцтва і паляванне) да вытворчай (земляробства і жывёлагадоўля). Паляванне – жывёлагадоўля. Збіральніцтва – земляробства. Першымі да жывёлагадоўлі пачалі пераходзіць жыхары Паўднёвай Беларусі.

У перыяд бронзавага стагоддзя (II тыс. да н.э.-пачатак I тыс. да н.э.) з'яўляюцца вырабы з медзі і бронзы. Жывёлагадоўля і падсечна-агнявое земляробства ў бронзавым веку сталі асноўнымі заняткамі мужчыны. Склаўся патрыярхат.
У жалезным веку (нач.I тыс. да н.э. - V ст. Н.э.) продкі навучыліся атрымліваць жалеза з балотных руд. Асноўныя заняткі насельніцтва жалезнага веку: земляробства (падсечна-агнявое) і жывёлагадоўля, дапаўняліся паляваннем, рыбнай лоўляй, збіральніцтвам, ганчарства, прадзеннем, ткацтвам. З'яўляюцца ўмацаваныя паселішчы - гарадзішча, што сведчыць аб раскладанні першабытных адносін, сутыкненнях паміж родамі і плямёнамі. Найбольш характэрныя формы рэлігійных вераванняў старажытнага грамадства: татэмізм, анімізм, фетышызм, магія. Развіваўся культ продкаў.
Першыя перасялення народаў, пачатак рассялення славян у Беларусі. Этнічная гісторыя Беларусі дзеліцца на два перыяду: даіндаеўрапейскага і індаеўрапейскі. Даіндаеўрапейскага перыяд - гэта перыяд, які характарызуецца панаваннем прысвойваючай гаспадаркі і супадае з каменным векам, калі адбылося засяленне чалавекам тэрыторыі Беларусі. Вызначыць этнічную прыналежнасць насельніцтва Беларусі ў перыяды палеаліту, мезаліту і большай часткі неаліту немагчыма, бо не захаваліся мовы гэтых народаў. Прыкладна ў канцы III тыс. да н.э. у Падзвінне і Падняпроўе з'явіліся Фіна-вугорскія плямёны, якія прыйшлі з - за Урала.

Індаеўрапейскі перыяд-гэта перыяд, які пачаўся ў бронзавым веку падчас рассялення індаеўрапейскіх плямёнаў. У гэты час у свеце адбыўся дэмаграфічны выбух (перанаселенасць), і з тэрыторыі Пярэдняй Азіі індаеўрапейцы пачалі рассяляцца на прасторах Еўропы і Азіі. Асобная група індаеўрапейцаў павярнула на поўнач у Сярэднюю Азію, прайшла паміж Каспійскім і Аральскім марамі, працягвала шлях праз Прыволжская стэпе, а далей да Дняпра. Гэты міграцыйны паток стаў крыніцай рассялення індаеўрапейцаў у Еўропе, у тым ліку ў Беларусі. Індаеўрапейцы знаходзіліся на больш высокай ступені сацыяльна-эканамічнага развіцця, таму мясцовае насельніцтва было асімілявана (зменена, прыстасаваны) імі. У выніку міграцыі і змешвання з мясцовым насельніцтвам індаеўрапейцы страцілі сваё адзінства і асаблівасць. У III - II тыс. да н.э. на тэрыторыі, якая аб'ядноўвала басейны рр. Віслы, Нёмана, Заходняй Дзвіны, Верхняга Падняпроўя, у выніку асіміляцыі мясцовага насельніцтва індаеўрапейцамі сфармаваліся балты. Балты прынеслі на Беларусь бронзавы век. Балтоязыковые племянныя групы з'явіліся субстратам (падасновай) беларускага этнагенезу. Новы, славянскі, этап этнічнай гісторыі Беларусі пачаўся ў раннім сярэднявеччы - з V ст. н.э. Славяне сфарміраваліся ў Вісла-Одэрская арэале. Пасля другога «вялікага перасялення народаў», храналагічна звязанага з распадам Рымскай і імперыі (476 г.), пад націскам плямёнаў готаў і гунаў славяне пачалі свой міграцыйны шлях на ўсход, засяліўшы тэрыторыю Беларусі, Украіны, Расіі. Тут сфармавалася група ўсходніх славян. Масавае рассяленне славян у Беларусі адбылося толькі ў VI-VII стст. н.э., а ў Падняпроўе і Падзвінне ў VII ст. н.э., у Панямонні-ў X ст. н.э. Большая частка балцкага насельніцтва была асімілявана, другая частка выцесненая на паўночны захад. Славяне апярэджвалі мясцовых жыхароў у развіцці, прынеслі з сабой культуру жалезнага веку, навязалі сваю мову, веру, традыцыі. У выніку славяна-балцкага сінтэзу ў VIII-X стст. узніклі новыя этнічныя супольнасці: крывічы, дрыгавічы, радзімічы. Яны ўяўлялі сабой не плямёны, а протонародности («народца») і адначасова пачатковыя дзяржаўныя адукацыі або протадзяржавы.

Старажытные грамадства. Перыяд праабшчыны (самая простая грамадская арганізацыя) – выкарыстанне гатовых прадуктаў. Чалавечы статак. Вандравалі ў пошуках ежы. Не было індывідуальнага шлюбу. Важныя змены ў фізічным абліччы людзей адбыліся ў часы верхняга палеаліту. З’явіўся сучасны чалавек разумны – неаантрап (“новы чалавек”). З’явілася экзагамія – забарона шлюбу паміж родзічамі. Шлюб вынесены за межы роднаснага калектыву. Узнік групавы шлюб – калі усе члены аднаго роду мелі права і павінны былі ўступаць у шлюб з усімі членамі другога роду.

Родавае грамадства існавала і развівалася ў познім палеаліце, мезаліце і неаліце. Асноўны вытворчы калектыў – ранняя родавая абшчына. Сумесная праца асноўвалася на агульнай уласнасці на большасць сродкаў вядзення гаспадаркі. Усе члены ранняй родавай абшчыны з’яўляліся раўнапраўнымі, іх паводзіны рэгуліраваліся: воляй калектыву, звычаямі і родавай мараллю. Існаванне чалавека па-за родам было немагчыма. Сваяцтва вялося па маці. Характэрныя прыкметы ранняродавой (мацярынскай) абшчыны агульнае жыццё і гаспадарка; агульная ўласнасць на зямлю; радство на мацярынскай лініі; вядучая роля жанчыны ў жыцці абшчыны; муж пераходзіць у род жонкі падчас брачных сувязей. Характэрныя прыкметы перыяду познеродавой абшчыны: развіццё вытворчай гаспадаркі, першы буйны падзел працы, існаванне парнага шлюбу.

Характэрныя прыкметы суседскай абшчыны: з'яўленне маёмаснай няроўнасці, радство па бацькоўскай лініі; вядучая роля мужчыны ў жыцці абшчыны; жонка пераходзіць у род мужа; наяўнасць асобных надзелаў зямлі; жыццё асобнымі сем'ямі. Аб'яднанне людзей, у якім асобныя сем'і не мелі сваяцкіх сувязяў і вялі самастойную гаспадарку - суседская абшчына. Важакі кіравалі паўсюдна гаспадарчым і грамадскім жыццём.

Утварэнне плямён на тэрыторыі Беларусі адбывалася на працягу 12 – 7 тыс. гадоў да н.э. Аб^,яднанне родаў у плямёны (пачалося ў канцы палеаліту) шырока падоўжылася ў мезаліце, што дало падставу да развiцця першай формы ўласнасці - племянной (развілася ў неаліце). Прыкладна 6 тыс. гадоў назад на тэрыторыі Беларусі адбываўся значны прырост насельніцтва. Яго павелічэнне садзейнічала ўзнікненню новых супольнасцей людзей – груп плямён.

У бронзавым веку узрасла роля мужчынскай працы. Вялікая патрыярхальная сям’я ці бацькоўскі род.З’яўленне няроўнасці ў грамадстве. На змену калектыўнай уласнасці роду прыходзіць прыватная ўласнасць асобных сем’яў. Замест парнай утвараецца аднашлюбная (манагамная) сям’я. Сутычкі паміж абшчынамі, родамі, плямёнамі. Захоплівалі палонных – узнікла патрыярхальнае (хатняе) рабства. Будаўніцтва гарадзішчаў. Пачалося ў раннім жалезным веку. Мэта – абараніць сябе і сваю маёмасць. У гарадзішчы жылі сем’і былой родавай абшчыны.

Дата добавления: 2015-06-25