Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх губерняў у першай палове ХІХст

Прамысловы пераварот стаў хутка распаўсюджвацца ў пач. ХІХст. у мноствах дзяржаў еўрапейскага кантынента.

Раскажыце аб зменах, якія з’явіліся ў яго выніку ў прамысловасці, на транспарце, у грамадстве як у краінах Еўропы, ЗША, так і ў Расіі. Вызначце, у чым праявіліся адрозненні гэтых перамен.

На аснове гэтага параўнання пераканаемся, што ў Расіі развіццё капіталістычных адносін і фарміраванне новых капіталістычных класаў стрымлівалася адносінамі феадальнага грамадства, а панаванне дваран і памешчыкаў грунтавалася на існаванні прыгоннага стану асноўнай масы насельніцтва.

Але стрымліваць развіццё капіталістычных адносін было немагчыма. На беларускіх землях у першай палове ХІХст. адбываліся працэсы, якія вялі да распаду феадальна-прыгонніцкай сістэмы. Павялічылася колькасць мануфактур ад 57 у 1796 г. да 549 у к. 50-х гг. ХІХст., а рабочых у іх ад 2,4 тыс. да 6,5 тыс. 43% рабочых складалі вольнанаёмныя. Першыя фабрыкі былі пабудаваны ў 20-я гады ХІХст. у мястэчках Хомск і Косава Гродзенскай губерні.

Раскажыце аб галінах прамысловасці, будаўніцтве чыгунак, каналаў, якія злучалі рэкі басейна Чорнага і Балтыйскага мораў, гандлі, узрастанні гарадоў і колькасці насельніцтва, павышэнню іх прамысловага значэння.

За перыяд з 1825 па 1861 гг. насельніцтва 42 гарадоў Беларусі павялічылася з 151 тыс. да 320 тыс. чалавек.

Новыя з’явы ў эканоміцы, выкліканыя фарміраваннем капіталістычных адносін, адзначаліся ў беларускай вёсцы. Сельская гаспадарка ўсё больш звязвалася з рынкам, павялічвалася плошча ворыўных зямель, пашыраліся пасевы тэхнічных культур (ільну, канопляў), значна ўзрасла ўдзельная вага бульбы і цукровых буракоў, ўзнікла танкарунная авечкагадоўля, у шэрагу памешчыцкіх гаспадарак пачалі выкарыстоўвацца сельскагаспадарчыя машыны. Прапагандай перадавых метадаў земляробства і жывёлагадоўлі займалася Беларускае вольнае эканамічнае таварыства, што існавала з 1826 г. па 1841 гг. у Віцебску. У 40-я гады ў маёнтку Горы-Горкі Магілёўскай губерні быў адкрыты першы ў расійскай імперыі земляробчы інстытут. І ўсе ж такі неабходна адзначыць, што новыя капіталістычныя адносіны закранулі толькі невялікі працэнт панскіх гаспадарак. Зямля па-ранейшаму апрацоўвалася прымітыўнымі прыладамі, паколькі ўсе работы выконвалі прыгонныя сяляне сваім інвентаром.

У другой трэці ХІХст. крызіс прыгоннай сістэмы гаспадаркі ўзмацніўся.

Пакажыце, у чым гэта праяўлялася: якія гаспадарчыя адносіны складваліся ў гэты час паміж памешчыкамі і сялянамі, чаму зніжаліся ўраджаі і ўзрастала запазычанасць памешчыцкіх маёнткаў прыватным асобам і асабліва казне.

У выніку такіх абставін гаспадарання панскія маёнткі прыходзілі ў заняпад, каля 60% прыгонных сялян Беларусі былі закладзены ў крэдытных установах.

Узмацненне феадальнага прыгнёту выклікала магутны сялянскі рух, які падаўляўся з дапамогай ваеннай сілы. У першай трэці ХІХст. адбылося 46 буйных сялянскіх хваляванняў, у другой трэці — больш за 90.

Страх аб’яднання сялянскага руху з дэмакратычнай, нацыянальна-вызваленчай барацьбой польскага народа прымусіла царызм правесці некоторыя аграрныя рэформы ў заходніх губернях. Ініцыятарам і асноўным правадніком рэформ стаў міністр дзяржаўных маёмасцей Расійскай імперыі граф П. Дз. Кісялёў — прыхільнік абмежавання і лібералізацыі феадальна-прыгонніцкіх адносін. Адна з іх тычылася дзяржаўных сялян, другая — прыватнаўласніцкіх прыгонных.

Раскажыце аб сутнасці гэтых рэформ, іх мэту і вынікі для сялян. Звярніце ўвагу на такія паняцці як люстрацыя, аброк, інвентарызацыя, інвентарная рэформа, інвентарныя камітэты.

Хаця рэформы 40—50-х гг. садзейнічалі некатораму паляпшэнню матэрыяльнага становішча сялян, развіццю іх гаспадарчай ініцыятывы, яны не закраналі феадальна-прыгоннага ладу і не здымалі з павесткі дня пытанне аб неабходнасці барацьбы за зямлю, супраць прыгону. Рэформа выклікала супраціўленне памешчыкаў і нараканні сялян там, дзе павіннасці аказаліся завышанымі. Таму ўрад некалькі разоў мяняў падыходы да яе правядзення. Перагляд і выпраўленне інвентароў цягнуліся да 1857 г., калі пачалася падрыхтоўка да адмены прыгоннага права, што стала жыццёва неабходнай эканамічнай і палітычнай задачай часу.

Дата добавления: 2015-06-25