Пасля ўключэння яе ў склад Расіі

Палітыка царызму ў Беларусі

План

Грамадска-палітычны рух у 30—40 гг. ХІХст.

У складзе Расійскай імперыі.

Тэмы рэфератаў

1. Люблінская унія: акалічнасці заключэння.

2. Распаўсюджванне ўплыву каталіцызму на Беларусі ў XIV—XVI стст.

3. Дзейнасць езуітаў на Беларусі.

4. Акалічнасці і вынікі заключэння Берасцейскай уніі.

5. Рэфармацыя на Беларусі: мэты, формы, накірункі.

6. Дзеячы Рэфармацыйнага руху на ніве культуры Беларусі.

7. Вынікі вайны Рэчы Паспалітай і Маскоўскай дзяржавы 1654—1667 гг.

8. Паўночная вайна на Беларусі і яе вынікі.

9. Крычаўскае паўстанне 1740—1744 гг.

10. Прычыны крызісу Рэчы Паспалітай у сярэдзіне XVIII cт.

11. Тадэвуш Касцюшка: жыццё і дзейнасць.

12. Міхал Казімір Агінскі: жыццё і дзейнасць.

13. Міхал Клеафас Агінскі: жыццё і дзейнасць.

14. Якуб Ясінскі: жыццё і дзейнасць.

15. Эпоха Асветніцтва і яе асаблівасці на Беларусі.

16. Прадстаўнікі асветніцкай думкі Беларусі.

Тэма 5 Эканамічнае развіццё беларускіх губерняў

5.1 Палітыка царызму ў Беларусі пасля ўключэння яе у склад Расіі.

5.2 Беларусь у вайне 1812 г.

5.3 Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх губерняў у першай палове ХІХст.

5.4 Грамадска-палітычны рух на Беларусі у першай палове ХІХст.

5.5 Культура Беларусі у першай палове ХІХст.

У выніку трох падзелаў Рэчы Паспалітай (1772 г., 1793 г., 1795 г.) Беларусь была далучана да Расійскай імперыі. Гэтая падзея паклала пачатак новаму перыяду ў гісторыі Беларусі.

На працягу наступных дзесяцігоддзяў царскі ўрад шляхам палітыка-адміністрацыйных рэфармаванняў імкнуўся ўмацаваць сваю ўладу. Галоўнай мэтай адміністратыўных рэформ было распаўсюджванне агульных расійскіх прынцыпаў дзяржаўнага кіравання. Па выніках рэформы 1796 г. у Беларусі з’явіліся Беларуская губерня з губернскім горадам Віцебскам, Мінская з губернскім горадам Мінскам і Літоўская з Вільняй.

У 1801 г. адбыўся новы адміністрацыйны падзел, у выніку якога на Беларусі ўтварыліся два генерал-губернатарства — Беларускае і Літоўскае на чале з генерал-губернатарам і губернатарам. Улада знайшла апору ў ваенных і безадказна выконвала волю імператара. Паступова ствараліся ораганы расійскага адміністрацыйнага кіравання: губернскія ўправы, казённыя палаты, прыказы, царскія суды і інш.

Студэнтам з дапамогаю карты патрэбна вызначыць адміністрацыйна-тэрытарыяльны склад Беларусі, яго выявы.

Царскі ўрад быў вымушаны лічыцца з істотнымі адметнасцямі дзяржаўна-прававога становішча, які вызначыў Статут Вялікага княства Літоўскага 1588 г. і які быў адменены 25 чэрвеня 1840 г. Таму губерні падзяляліся на паветы на чале са старастамі. Захаваны былі таксама сістэма мясцовага кіравання і судовыя органы. Мясцовыя жыхары мелі магчымасць займаць другарадныя пасады ў губернска-павятовай адміністрацыі.

Царскі ўрад значную ўвагу ўдзяляў сацыяльнай палітыцы. За шляхтай захоўваліся, пры ўмове прынясення прысягі на вернасць Расіі, маёнткі з сялянамі. Разам з тым актыўна праводзілася палітыка насаджэння землеўладання рускага дваранства, якое павінна было стаць апорай самадзяржаўя.Прыватнай маёмасцю расійскіх землеўласнікаў станавіліся сяляне і землі былых гаспадароў, якія былі па тых ці іншых прычынах канфіскаваны.

Студэнты могуць прывесці колькасць сялян, якія сталі ўласнасцю знатных асоб: Р. Пацёмкіна, П. Румянцава-Задунайскага, А. Суворава і інш.

Усяго ў канцы XVIII — пачатку ХІХстст. урадам было падаравана ў прыватную спадчыну больш за 200 тыс. рэвізскіх (мужчынскіх) душ. Так паступова на Беларусі фарміраваўся інстытут прыгоннага права. Гэта прывяло да жорсткай эксплуатацыі і пазбаўлення правоў, узрастанню колькасці падаткаў і павіннасцей.

Сацыяльная палітыка цырызму на Беларусі насіла феадальна-прыгонніцкі характар, змест якога патрабуе аналізу ад студэнтаў. Прааналізуёце становішча сялян, гарадскога насельніцтва, іх правы і абавязкі.

У канцы XVIII — пачатку ХІХстст. у сувязі з пашырэннем панскай гаспадаркі і прадпрымальніцтва пачала хутка расці эксплуатацыя прыгонных сялян. Галоўнай павіннасцю сялян стала паншчына. Шырока практыкавалася здача прыгонных у наём падрадчыкам на будаўнічыя, пераважна дарожныя работы.

Пагаршалася жыццё гараджан. Паступова страціла сваю ролю магдэбурскае права. Згодна з граматай 1785 г. уводзіліся прынцыпы расійскага гарадскога самакіравання, але не ўсе мястэчкі такія правы атрымалі. Таму іх жыхары прыраўноўваліся да сялян. У 1794 г. указам урада была вызначына мяжа яўрэйскай аселасці, у якую ўвайшлі беларускія, літоўскія і частка ўкраінскіх губерняў.

У пачатку ХІХст. падчас царавання Аляксандра І, было выдадзена шэраг указаў (1809—1810 гг.), на падстваве якіх узмацніўся кантроль за паводзінамі і маёмасцю буйных землеўладальнікаў з мэтай вяртання іх ў Расійскую імперыю, але ужо на ўмовах пазбаўлення магнатаў права трымаць свае войскі і крэпасці, а шляхце — ствараць узброеныя саюзы (канфедэрацыі) для абароны сваіх вольнасцей і прывілеяў. Такія абставіны спрыялі росту незадаволенасці з боку шляхты расійскай палітыкай.

Адным з напрамкаў царызму адносна умацавання сваёй улады на Беларусі была канфесіянальная палітыка. Асноўны яе змест палягаў у тым, каб увесці праваслаўе і стварыць адзіную рускую народнасць. Такая палітыка патрабавала часу і асцярожнасці, таму што яна закранала практычна ўсіх беларускіх магнатаў і значную частку шляхты, якія былі католікамі.

У падручніках студэнты знойдуць і прывядуць шмат кантрэтных фактаў, якія сведчаць аб умацаванні каталіцкай царквы на Беларусі.

Урад ішоў па лініі змяншэння колькасці каталіцкага духавенства і падрыву яго эканамічнай базы. Ліквідацыі падлягалі манастыры, канфіскоўваліся маёнткі духавенства. Да сярэдзіны 40-х гадоў секулярызацыя царкоўных уладанняў была ў асноўным завершана, у выніку чаго дзяржаўнае сялянства беларускіх губерняў папоўніла каля 100 тыс. рэвізскіх (мужчынскіх) душ.

Раскажыце, які лёс напаткаў уніяцкую царкву, да якой напрыканцы XVIIIст. належала больш 2/3 насельніцтва. Успомніце, чым яна адрознівалася ад рымска-каталіцкай і чаму так важна было для Расіі скасаваць уніяцтва.

У 30-я гады ХІХст. улада пачынае мяняць палітыку адносна царквы, каб знайсці падтрымку з яе боку. Яна робіць сваім прыхільнікам вышэйшае ўніяцкае духавенства на чале з літоўскім епіскапам Іосіфам Сямяшкам. 12 лютага 1839 г. на саборы ў Полацку прымаецца рашэнне аб далучэнні уніяцкай царквы да рускай праваслаўнай. Ліквідацыя ўніяцкай канфесіі суправаджалася знішчэннем яе шматлікіх культурных каштоўнасцей, спальваннем богаслужэбнай літаратуры.

Такая палітыка ў сукупнасці з іншымі яе напрамкамі вяла да ўзрастання апазіцыйных настрояў, якія пазней выліліся ў стварэнне супрацьурадавых арганізацый і разнабаковых форм барацьбы на Беларусі.

Дата добавления: 2015-06-25