Другой палове ХVІІ—ХVІІІстст

Культура Беларусі

Развіццё культуры Беларусі ў другой палове XVII—XVIIIстст. праходзіла ў надзвычай складаных умовах. Па-першае, гэта шматлікія войны. У выніку войн другой паловы XVIIст. значная частка беларускага насельніцтва, галоўным чынам майстры-рамеснікі, прымусова перасялілася ў Расійскую дзяржаву. Вялікая колькасць жыхароў беларускіх зямель апынулася ў Маскве, дзе пасялілася ў Мяшчанскай слабадзе. Майстры з Беларусі на чале са шклоўскім разьбяром Клімам Міхайлавым стварылі сапраўдны шэдэўр XVIIст. — пяціярусны разьбяны пазалочаны іканастас у Смаленскім саборы Маскоўскага Новадзявочага манастыра.

Прывядзіце іншыя прыклады дзейнасці майстроў-беларусаў у Расіі.

Гістарычныя ўмовы развіцця культуры Беларусі былі звязаны з узмацненнем працэсу акаталічвання. У XVII—XVIIIстст. гаспадарыла ў ВКЛ цалкам апалячаная беларуская шляхта.

Успомніце прычыну пераходу беларускай шляхты ў каталіцкую канфесію і ўспрыманне ёю польскай культуры, перш за ўсё мовы.

Беларуская мова паступова выцяснялася з дзяржаўнага справаводства і афіцыйнага ўжытку. Гэтая сітуацыя знайшла сваё завяршэнне ў пастановах сейма 1696—1697 гг. Дзяржаўнымі мовамі ў Рэчы Паспалітай былі абвешчаны толькі польская і лацінская. Беларускамоўнай заставалася пераважна народная культура.

Уздым часоў Рэнесансу і Рэфармацыі змяніўся ўпадкам. Актывізаваліся сілы контррэфармацыі на чале з ордэнам езуітаў. Выконваючы рашэнні Трыдэнцкага сабору, яны жорстка праследвалі праваслаўе і пратэстантызм. Навуковыя веды аб'яўляліся грэшнымі і несумяшчальнымі з хрысціянствам.

Інтэлектуальнае жыццё ў другой палове XVII — пачатку XVIIIстст. характарызавалася як бы рухам назад. Асабліва ярка гэта можна было ўбачыць, прааналізаваўшы стан навук: філасофіі, матэматыкі, медыцыны і інш. Аднак скрозь рэлігійную схаластыку прабіваюцца іскры свабоднага мыслення і матэрыялізму. Прыкладам з'яўляецца твор «Аб неіснаванні бога» К. Лышчынскага.

Галоўным мастацкім напрамкам у XVII — сярэдзіне XVIIIстст. было барока, якое знайшло адлюстраванне, перш за ўсё, у развіцці архітэктуры і выяўленчага мастацтва.

Вызначце асноўныя прыкметы дадзенага мастацкага стылю і прывядзіце прыклады пабудоў барока на Беларусі.

У другой палове XVIII ст. на тэрыторыю Беларусі з Еўропы пачынаюць пранікаць ідэі Асветніцтва.

Падумайце, што спрыяла ўсталяванню Асветніцтва. Звярніце ўвагу на асноўны змест і грамадскі ідэал гэтай эпохі.

У час распаўсюджвання ідэй Асветніцтва асаблівае значэнне было нададзена развіццю асветы і навукі.

Ахарактарызуйце развіццё школьнай справы на рубяжы XVII—XVIIIстст. і вызначце змены ў школьнай адукацыі, якія пачаліся з сярэдзіны XVIIIст. Дасягненні кнігадрукавання і навукі прасачыце, звярнуўшыся да дзейнасці І. Капіевіча, К. Семяновіча, М. Пачобута-Адляніцкага, С. Полацкага, К. Лышчынскага і інш.

Беларуская літаратура XVII—XVIIIстст. знаходзілася на этапе пераходу ад сярэдневяковых ідэй і мастацкіх формаў да ідэй і форм Новага часу.

Прывядзіце прыклады тагачасных твораў і назавіце іх аўтараў. Вызначце асаблівасці вуснай народнай творчасці.

Важна засвоіць, што літаратура Беларусі другой паловы XVIIIст. адрознівалася яшчэ большым полілінгвізмам, чым у папярэднюю эпоху.

Тэатральнае жыццё Беларусі на рубяжы XVII—XVIIIстст. было прадстаўлена школьным тэатрам і народным лялечным — батлейкай. Самай галоўнай з'явай беларускай культуры другой паловы XVIIIст. стаў прыгонны тэатр.

Ахарактарызуйце тагачаснае тэатральнае жыццё на Беларусі.

У XVIIIст. музыка выйшла на першы план сярод мастацтваў, заняла пануючае становішча ў палацах і замках магнатаў.

Пазнаёмцеся з кампазітарамі і іх творамі.

У жывапісе папулярным заставаўся партрэтны жанр. У тагачасным беларускім мастацтве склалася некалькі яго тыпаў. Пры двары польскіх каралёў працавалі прафесійныя еўрапейскія майстры, палотны якіх сталі своеасаблівай школай для мясцовых мастакоў.

Высокага росквіту ў другой палове XVII—XVIIIстст. на Беларусі дасягнула народна-прыкладное мастацтва. Вялікую мастацкую каштоўнасць маюць слуцкія паясы, створаныя ў 50—60-я гг. XVIIIст. пад кіраўніцтвам Яна Маджарскага.

Раскажыце аб вырабах Урэцкай шкляной мануфактуры, ткацкай мануфактуры Радзівілаў у Карэлічах і інш.

Такім чынам, трэба адзначыць, што культура другой паловы XVII—XVIIIстст. развівалася ў вельмі складаных умовах, але тым не менш дасягнула высокага ўзроўню.

Дата добавления: 2015-06-25