Бет БИЛЕТ № 2 страница

for (j=0;j<n;j++){

printf("A[%d%d]=",i, j);

scanf("%d",&A[i][j]);

}

for (i=0;i<n;i++)

for (j=0;j<n;j++){

if (C[i][j]==0){

k=k+1;

}

}

printf("\nOndelgen massiv \n");

printf("\nNolge ten Elementer

БИЛЕТ №

1. Ақпарат жүйесінің «концептуалды үлгісі» ұғымы. Оның құрамы.

2. Препроцессор директивалары.

3. Деректер қорын жобалау. Жобалаудың ерекшеліктері.

4. Есеп. Квадраттық матрицадағыбас диагоналдан төмен орналасқандарының қосындысын табыңдар.

1.Ақпарат жүйесінің «концептуалды үлгісі» ұғымы. Оның құрамы.

Концептуалды деңгей – АЖ ұғымы деңгейінде ақпараттық мұқтаждықты сипаттау.

Концептуалды көрініс деректерді физикалық сақтау тәсілімен салыстырғанда деректер базасындағы толық ақпарат мазмұнын абстрактілі формада сипаттайды. Ол жеке қолданушылардың ақпаратқа мұқтаждық сипаттамасынан үлкен айырмашылыққа ие, әдетте ол ұғымның басқа жүйесін, шартты белгілер мен сипаттау ережесін қолданады. Концептуалдық сипаттауда өңделетін ақпараттың құрылымы туралы мәлімет қана емес, сонымен қатар, оны өңдеу технологиясы туралы да мәліметтер – ақпаратты бақылау тәсілдері, кәсіпорын бөлімшелерінде ақпарат ағындарын қолдану сипаттамалары, ақпаратқа енуді шектеу сипаттамасы және т.б. қажет. Сипаттаудың концептуалдық деңгейі деректер базасын басқару жүйесі түрінде программалық жабдықтауды қолдау үшін жеткілікті. Бұл кезде концептуалды сипаттаманы нақты ДББЖ талаптарына бейімдеу қажет. Осыдан кейін осы ДББЖ ұсынылатын деректерді өңдеудің барлық амалдары қолдану мүмкіндігі пайда болады, жүйенің программалық жабдығын жасау жөніндегі мәселелер жеңілдейді, АЖ-ін жасап шығару мерзімі едәуір қысқарады. Концептуалдық көрініске төзімділік талабы қойылады. Бұл заттық облысқа енгізілген өзгерістер кезінде концептуалдық көріністі өзгерту міндетті еместігін білдіреді. Концептуалдық көрініс абстрактілі болу қажет, яғни ол деректерді өңдеу тәсілдері қажет ететін программалық іске асырудан туындайтын ешқандай шектеулерге ие болмау қажет. Табиғи тілдерде текстерді (тіл синтаксисі) және текстердің өздерін (кітаптар, статьялар) жазу ережесі әртүрлі. Деректерді өңдеу кезінде деректерді сипаттау ережесі деректер моделінде болады, ал нақты АЖ үшін ақпаратты сипаттау көрініс, схема немесе құрылым деп аталады. Үш деректер моделі бар – реляциялық, желілік және иерархиялық, олардың өздерінде ақпарат конструкциялары әртүрлі болып келеді. ДББЖ осы модельдердің әртүрлі мүмкіндіктерін жүзеге асыруға мүмкіндік береді, әр ДББЖ-де өзіндік деректер моделі болады. Бірақ ДББЖ құру кезінде жүйені программалық тұрғыдан ыңғайлы етіп іске асыру кезінде деректер моделі өзгеріске ұшырайды. АЖ-де деректерді ұйымдастыру деректер моделінің позициясынан қарастырылады, дыбыстық сигналдарды, кескіндерді ұсыну тәсілдері тысқары қалады. Деректердің ішкі сипаттамасы ЭЕМ жадында деректерді ұйымдастыруды және деректерге ену тәсілдерін анықтайды. Бұл АЖ-де деректерді өңдеу процесін бөлшектеп сипаттау болып табылады. Егер АЖ-сі ДББЖ-ін қолдану арқылы жасалған болса, онда ішкі сипаттаудың талап ететін параметрлері көп болмайды.

2. Препроцессор директивалары.

Препроцессор директивалары.

Кез келген Си программасы бір немесе бірнеше “функциялардан”, яғни ол жиналатын негізгі модульдерден тұрады.Си тіліндегі программаның қарапайым мысалын келтіреміз.

#include<stdio.h> /* препроцессордың директивалары */

main() /*аргументі бар функцияның аты */

{ intm; /* сипаттау операторы */

m=1; /* меншіктеу операторы */

printf (“%d нач. знач. \n “, m); } /* шығару функцияның шақыру операторы*/

Препроцессордың командалық қатарлары (директивалар)

Си препроцессорі программаның алғашқы мәтінін соңғысы компилятордың кірісіне түспес бұрын си тіліне өңдейді. Препроцессор бүкіл макрошақыруларды кеңейтеді және бүкіл сыртқы файлдарды қояды.

Препроцессор командасын белгілеуге # символы қолданылады.

Мысалы:

#defіne - макроны анықтау;

#іnclude - сыртқы файлдан мәтін қою;

#іnclude <stdіo.h> - stdіo.h (стандартты кіріс/шығыс) файлдарынан мәтін қою үшін.

(қойылатын файлдар кітапханаға қосылған функциясымен интерфейстерді суреттеуден тұрады).

<math.h> - математикалық функция.

Сонымен, программа бір немесе бірнеше функциялардан тұрады, тіпті олардың біреуі міндетті түрде maіn() болып аталуы керек. Функцияларды суреттеу тақырыбынан және денесінен тұрады. Тақырып өз кезегінде #іnclude және т.б. түрдегі препроцессор директивалардан және функция атынан тұрады. Функция атының өте жақсы белгісі ретінде дөңгелек жақшалар қызмет атқарады, тіпті аргумент, жалпы айтқанда, болмауы мүмкін. Функция денесі жүйелі жақшаға алынған және әрқайсысы “;” символымен аяқталатын операторлар жиынтығынан береді.

3. Деректер қорын жобалау. Жобалаудың ерекшеліктері.

Мәліметтер қоры қандай да бір пәндік аумақ, яғни адам қызметінің аумағы туралы деректерден тұратын мәліметтерді сақтау және қолдану үшін құрылады. Мәліметтер қорының қосымшалары қандай да бір мәліметтер қорымен өзара байланысу үшін керек. Өзара байланыс деп мәліметтерді алу, оларды қолданушыға тиімді форматта көрсету, жөндеу, өңделген мәліметтерді қайтадан мәліметтер қорына қайтару сияқты процестерді айтады.

Жобалау процесі ұзақ және ауыр болып табылады. Көбінесе бірнеше айға созылады. ДБ жобалаушының негізгі ресурсы өзінің интуициясы мен тәжірибесі болып табылады, сондықтан шешім қабылдау сапасы көптеген жағдайда төмен болып қалуы мүмкін.

Жобаланатын ДБ төмен тиімділігінің негізгі себебі мыналар болуы мүмкін:

талабының жеткіліксіз терең анализі (жобалаудың бастапқы сатылары), олардың деректерінің семантикасы мен қатынасын қоса алғанда;

бұл процесті ұзақ және қолмен өңдеу кезінде қиын орындалатын құрылымдық процестің ұзақтығы.

Деректер базасын жобалау бұл ұзақ және жұмысты көп қажет ететін процесс. 500 немесе одан да көп элементтерден тұратын үлкен МБ-ын жобалау, әдетте бірнеше ай, кей жағдайларда жылдарға созылуы мүмкін. Қазіргі кезеңге дейін МБ-ын жобалау ғылым емес, өнер болып қалуда.

МБ-ын жобалаушының негізгі ресурстары – оның интуициясы мен тәжірибесі. Алайды, бұдан алынатын нәтиженің сапасы күмәнді десек болады. Көптеген дайын жүйелердің ақау тұстары МБ-ның құрылымы болып табылады. Жобалаудың негізгі проблемасы мәліметтер элементтерінің тағайындауын анықтауында. Бұл проблеманы шешкеннен кейін де құрылым процесінің қиындығынан қанағаттандыратын мәліметтер құрылымын алу қиын. Жобаланған құрылымды қанағаттандыратын негізгі критериялар, ол қосымшаның функционалды талаптарының қамсыздандыруы және жүйенің жоғары өнімділігі. МБ алынған қажетті мәліметтерді және олардың эффективті өңдеуін қамтамасыз ету керек. Нашар жобаланған МБ қолданбалы программа процесін қиындатуы мүмкін және қажетті ақпаратты алуға қажет программадағы қиындау логикасының іске асуын талап етуі мүмкін. Бұл өз кезегінде ақпараттық жүйені іске асыру кезіндегі уақыт пен еңбек көлемін өсіреді және эксплуатация процесінде өңдеу уақытының өсуіне алып келеді.

Деректер базасын жабалауда алдымен негiзгi екi проблема шешiлуi керек:

1) Деректер базасының моделiн қандай тәсiлмен өрнектегенде оның (сипаттамасына) қайшылық келмейдi, тiптi ең қолайлы болатындай жолды қалай табу керек. Бұл проблеманы Деректер базасын жобалаудың логикалық проблемасы деп атайды.

2) Деректер базасына қойылған сұраныстың тиiмдi орындалуын қандай жолмен қамтамасыз етуге болатын, яғни арнайы Деректер базасын басқару жүйелерi ерекшеленгiн ескере отырып, сыртқы жадыға деректердi қалай орналастыруға болатынын табу керек болып табылады. Бұл проблеманы Деректер базасын жобалаудың физикалық проблемасы деп аталады.

4. Есеп. Квадраттық матрицадағы бас диагоналдан төмен орналасқандарының қосындысын табыңдар.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

const n=3;

var

x:array[0..n,0..n] of integer;

i,j,k:integer;

begin

begin

for i:=0 to 3 do

for j:=0 to 3 do

StringGrid1.Cells[0,0]:=inttostr(-5);

StringGrid1.Cells[0,1]:=inttostr(5);

StringGrid1.Cells[0,2]:=inttostr(-5);

StringGrid1.Cells[0,3]:=inttostr(-8);

StringGrid1.Cells[1,0]:=inttostr(8);

StringGrid1.Cells[1,1]:=inttostr(5);

StringGrid1.Cells[1,2]:=inttostr(10);

StringGrid1.Cells[1,3]:=inttostr(7);

StringGrid1.Cells[2,0]:=inttostr(8);

StringGrid1.Cells[2,1]:=inttostr(6);

StringGrid1.Cells[2,2]:=inttostr(1);

StringGrid1.Cells[2,3]:=inttostr(7);

StringGrid1.Cells[3,0]:=inttostr(3);

StringGrid1.Cells[3,1]:=inttostr(-6);

StringGrid1.Cells[3,2]:=inttostr(4);

StringGrid1.Cells[3,3]:=inttostr(-3);

end;

for i:=0 to 3 do

for j:=0 to 3 do

x[i,j]:=strtoint(StringGrid1.Cells[i,j]);

for i:=0 to 3 do

for j:=0 to 3 do

if (i<j) then

k:=k+x[i,j];

Memo1.lines.add(inttostr(k));

end;

end.

БИЛЕТ №

1. Ақпараттың құрылымдық деңгейлерінің ақпараттық жиынтықтарын атап көрсетіңіз. Оларға сипаттама беріңіз.

2. Тасымалдау үрдісінің моделі.

3. Енгізу, шығару операторлары.

4. Есеп. M(6,6) матрицаның бас диагоналынан жоғары орналасқан элементтердің арифметикалық ортасын табыңдар.

1.Ақпараттың құрылымдық деңгейлерінің ақпараттық жиынтықтарын атап көрсетіңіз. Оларға сипаттама беріңіз.

Ақпарат жүйесінде элементтер арасындағы байланыс ақпарат арқылы, яғни осы жүйеге қатысы бар мәліметтер мен қандай да бір оқиғалар туралы белгілер арқылы жүзеге асады. Ақпарат жүйесі (АЖ) – қандай да бір объектіні басқаруға қажетті ақпаратты жинау, сақтау, жаңарту, өңдеу, іздеу және шығарып беру жүйесі деп қарастырылады. Әрбір ақпарат жүйесі (АЖ) ақпарттық объектілердің бірігуін қамтитын қандай да бір ақпараттық кеңістікті бейнелейтін пәндік саланы иемденеді. Ақпарат жүйесін жітеуде оны келесі ішкі кластарға бөлуге болады: ақпараттық-анықтамалық жүйелер; ақпараттық-кеңес беретін жүйелер; ақпараттық қадағалаушы жүйелер. Ақпараттық-анықтамалық жүйелер ақпаратты жинап, оны адамның пайдалануы үшін дайындайды. Ақпараттық-кеңес беретін жүйелер объектінің күйі мен жұмыс тәртібі туралы ақпаратты беріп, нақты жағдай үшін қажетті ұсыныстар мен пікірлерді ұсынады. Ақпараттық қадағалаушы жүйелерде мәліметтер адамның қатысуынсыз ендіріліп, басқарылатын объектідегі үрдіс автоматты түрде реттеледі. Дегенмен, келтірілген жіктеулер шартты түрде қарастырылған. Оларды таңдау сәйкес факторлардан тәуелді. Ақпарат жүйесіне қатысты ақпарат құрылымын қарастырсақ, оны ақпараттық бірліктерге: реквизиттер, көрсеткіштер, құжат, массив, ақпарат ағыны және ақпарат жүйесі деп бөлуге болады. Мұндағы ақпараттың әрі қарай бөлінуге жатпайтын ең кіші өлшем бірлігі – реквизит десек, оның екі түрі бар екені белгілі: реквизит – негіз және реквизит – белгі. Әрбір реквизит әріптер мен сандар жиынтығынан тұрады және мән-мағынаның сандық қасиетін сипаттайды. Бұл жағдайда ол реквизит негіз деп аталады. Ал ол мән-мағынаның сапалық қасиетін білдірсе, ол – реквизит белгі деп аталады. Бұл ұғымдар экономикадағы ақпарат жүйелерін қарастыратын пәндерде осылай беріледі. Ал тек таза ақпарат жүйесінің теориясы төңірегіндегі пәндерде ақпараттың атрибут және құрамды бірлігі деп саналатын екі негізгі бірліктері қарастырылады. Атрибуттың аты және мәні (мән-мағынасы) болады. Атрибуттың аты мәліметтерді өңдеу барысындағы шартты белгілеуді білдіреді. Атрибуттың мәні деп, нақты бір жағдайдағы құбылыстың, жағдайдың, объектінің қандай да бір қасиеттерін сипаттайтын шаманы түсінуге болады.атрибуттың барлық мүмкін болатын мәндері жиын ретінде біріктірілсе, ол осы атрибуттың домені деп аталады. Егер атрибуттың А деген аты болса, ол (A,d) деген жұпты белгілеп тұрса, яғни мұндағы d D, онда D жиыны А атрибуты мәнінің домені (анықталу облысы) деп аталады. d шамасы A атрибутының берілген уақыт мезетіндегі мағынасы болады.

2. Тасымалдау үрдісінің моделі.

Тасымалдау үрдісінің моделі.

Ақпараттық жүйелерді (АЖ) әзірлеген кезде жекелеген, орындалу сипаты бойынша жақын операциялар технологиялық үдерістің іріленген элементтеріне – процедураларға (кезеңдерге) біріктіріледі. Мұндай әдіс процедура құрамына кіретін барлық операцияларды орындау үшін жалпы мамандандырылған аспап құралдарын пайдалануға мүмкіндік береді. Ақпараттарды жинау және тіркеу, оны беру, өңдеу, шығару, сақтау, жинақтау, қорғау, іздеу, талдау, болжау, шешімдер нұсқасын дайындау типтік технологиялық операцияларға жатады.

Бастапқы ақпараттарды жинау және тіркеу процедурасы оны жеткізу, жинау, беру, тіркеу, жүйеге енгізу, енгізуді бақылау жөніндегі операцияларды қамтиды. Сенімділік, толықтық және уақытылық осы операцияларды орындауға қойылатын ортақ талаптар болып табылады.

Интернет-желілерді өрістету үшін Интернет желілерінің технологиясын қолдайтын сәйкестендірілген ақпараттық және программалық құралдар болу қажет.

Қазіргі заманғы корпорациялық АЖ дегеніміз – күрделілігі пайдаланушылардың айтарлықтай санымен, ЖКЖ-нің ғаламдық желілермен (Интернет) өзара әрекеттесуімен, әр түрлі ОЖ-лердің қатар қолданылуымен, серверлер жүйесі мен қосымшалардың күрделі конфигурациясымен, құрал-жабдықтардың және түрлі өндірушілердің ПҚ-лар бірігуімен, пайдаланушылардың ресурстарға және т.б. қол жетімділігі құқықтарын бөле отырып, ақпараттық қауіпсіздік жүйелерін жүзеге асырумен анықталатын үлкен жүйелер.

3. Енгізу, шығару операторлары.

Енгізу және шығару операторлары ең басты операторлардың бірі болып табылады. Өйткені кез-келген бағдарлама белгілі бір деректерді енгізіп, нәтижесінде бір мән алады. Осы қызметті атқаратын операторлар бар. Енгізу операторын READ, ал шығару операторын WRITE деп белгілейді.

Жалпы түрі:

READ (V1, V2,….,VN);

мұндағы V1,V2,…,VN - енгізілуші айнымалыларды белгілеулері және бұл айнымалылар үш түрдің біреуі болуын мүмкін:

(INTEGER, REAL, CHAR);

Программа орындалу командасы (CTRL+F9) берілген соң, компилятор READ операторын оқып шығады да, программаның орындалуын кідіртіп, клавиатурадан мәндер енгізілуін күтеді. Ал мәндер бос орын арқылы ажыратылып, енгізіледі.Егер енгізу операторына Ln- жалғауы жалғанса, мәндер енгізіліп, біткен соң, курсор келесі қатардың басына өтеді. Мысалы, Readln(a,b,c); Readln(d); Егер тек Readln;- деп жазылса, онда Enter пернесі басылған соң курсор келесі қатар басына өтеді.

Қорытындылау, шығару операторы бар нәтижені баспаға шығарып көрсету үшін, қорытынды нәтижені алу үшін қолданылады. WRITE- айнымалы мәндерін, текстерді, тұрақтыларды, арифметикалық өрнектің орындалу нәтижесін экран бетіне шығару операторы.

Жалпы түрі:

WRITE(P1,P2,…PN); немесе

WRITELN (P1, P2,…PN);

мұндағы P1, P2,…PN - шығарылушы нәтижелердің тізімі. Өрнектердің тиісті мәндерін шығарумен қатар, символдық (белгілік) жазуларды да баспаға шығаруға болады.

Мысалы: WRITELN (‘P=’P); жазылуы егер P=15.6-ға тең болса, баспаға дәл солай басылып шығады.

Атап кететін жағдай, негізгі барлдық бағдарламаның міндеттерінің бірі, сондай бір кез-келген деректерді бір іс-әрекетке енгізіп, содан соң нәтижесін алу қызметін READ, WRITE операторлары атқарады.

Writeln түріндегі жазылуын қолдану арқылы біз жаңа жолға өте аламыз, бұл бізге алған нәтижемізді көрнекті әрі ыңғайлы түрге келтіруге көмектеседі.

4. Есеп. M(6,6) матрицаның бас диагоналынан жоғары орналасқан элементтердің арифметикалық ортасын табыңдар.

procedure TForm1.Button1Click(Sender: TObject);

const n=5;

var

M:array[0..n,0..n] of integer;

i,j,s,k:integer;

a:real;

begin

begin

s:=0;

for i:=0 to 5 do

for j:=0 to 5 do

StringGrid1.Cells[0,0]:=inttostr(-5);

StringGrid1.Cells[0,1]:=inttostr(5);

StringGrid1.Cells[0,2]:=inttostr(-5);

StringGrid1.Cells[0,3]:=inttostr(-8);

StringGrid1.Cells[0,4]:=inttostr(-9);

StringGrid1.Cells[0,5]:=inttostr(-9);

StringGrid1.Cells[1,0]:=inttostr(8);

StringGrid1.Cells[1,1]:=inttostr(5);

StringGrid1.Cells[1,2]:=inttostr(10);

StringGrid1.Cells[1,3]:=inttostr(7);

StringGrid1.Cells[1,4]:=inttostr(-1);

StringGrid1.Cells[1,5]:=inttostr(-9);

StringGrid1.Cells[2,0]:=inttostr(8);

StringGrid1.Cells[2,1]:=inttostr(6);

StringGrid1.Cells[2,2]:=inttostr(0);

StringGrid1.Cells[2,3]:=inttostr(7);

StringGrid1.Cells[2,4]:=inttostr(-9);

StringGrid1.Cells[2,5]:=inttostr(-9);

StringGrid1.Cells[3,0]:=inttostr(3);

StringGrid1.Cells[3,1]:=inttostr(-6);

StringGrid1.Cells[3,2]:=inttostr(4);

StringGrid1.Cells[3,3]:=inttostr(-3);

StringGrid1.Cells[3,4]:=inttostr(3);

StringGrid1.Cells[3,5]:=inttostr(-9);

StringGrid1.Cells[4,0]:=inttostr(0);

StringGrid1.Cells[4,1]:=inttostr(6);

StringGrid1.Cells[4,2]:=inttostr(-4);

StringGrid1.Cells[4,3]:=inttostr(3);

StringGrid1.Cells[4,4]:=inttostr(-18);

StringGrid1.Cells[4,5]:=inttostr(-9);

StringGrid1.Cells[5,0]:=inttostr(0);

StringGrid1.Cells[5,1]:=inttostr(6);

StringGrid1.Cells[5,2]:=inttostr(-4);

StringGrid1.Cells[5,3]:=inttostr(3);

StringGrid1.Cells[5,4]:=inttostr(-18);

StringGrid1.Cells[5,5]:=inttostr(-9);

end;

for i:=0 to 4 do

for j:=0 to 4 do

M[i,j]:=strtoint(StringGrid1.Cells[i,j]);

for i:=0 to 4 do

for j:=0 to 4 do

if (i>j) then

k:=k+1;

for i:=0 to 4 do

for j:=0 to 4 do

if (i>j) then

s:=s+M[i,j];

a:=s/k;

Memo1.lines.add(inttostr(k));

Memo1.lines.add(inttostr(s));

Memo1.lines.add(floattostr(a));

end;

end.

БИЛЕТ №

1. Қажеттілік ұстанымы бойынша ақпараттың түрлерге бөлінуі.

2. Көмекші программаларды ұйымдастыру.

3. Заттық аймақта және деректер базасын жобалауда CASE-құралдары құрал-жабдық

ретінде.

4. Есеп. В(4,3) матрицасының оң элементтерінің арифметикалық ортасын табыңдар.

1. Қажеттілік ұстанымы бойынша ақпараттың түрлерге бөлінуі.

Ақпарат материя мен энергия сияқты біздің әлемнің бастапқы түсінігі оны толық анықтауға болмайды, тек қана оның негізгі қасиеттерін көрсетеміз: 1) ақпарат қоршаған әлемнен бақыланатын нүктеге (оның алдында ақпарат жоқ жерге) хабар әкеледі; 2) ақпарат материалды емес, бірақта ол материалдық таратушы арқылы дискреттік таңбалар немесе бастапқы сигналдар түрінде көрінеді; 3) таңбалар және бастапқы сигналдар ақпаратты тек қана оларды түсінетін алушыға бере алады. Тәжірибе жүзінде ақпарат дегеніміз қоршаған орта туралы мәлімет беретін сақтауға, тасымалдауға және өңдеуге болатын хабарлар жиынтығы. Тізбек түрінде ұйымдастырылған таңбалар немесе бастапқы сигналдар ақпарат әкелетін себебі қоғамдық келісімнен шығады, мысалы: заттар және оларды белгілейтін сөздер. Сонымен бірге бастапқы сигналдар нақты табиғаттың заңдылығынан туындауы мүмкін, мысалы: термопара шығысындағы кернеу температура әсерінен өзгереді. Нақты объектпен бір мағналы байланысқан таңбалар немесе сигналдарға негізделген ақпаратты семантикалық немесе мағналық деп атайды. Таңбалардың тізбек ретінде тұрған орнына байланысты хабар әкелетін ақпаратты синтаксистік деп атайды. Таңбалар туралы ғылымда (семиотикада) ақпараттың сигматикалық және прагматикалық аспекттерін қарастырады. Оның біріншісі әлемнің нақты объектін белгілеуге таңбалар таңдау болса, ал екіншісі қойылған мақсатқа жетуге қажетті ақпараттың құндылығын қарастырады.

2.Көмекші программаларды ұйымдастыру.

Программалау барысында көптеген бір типті есептеулерге бірнеше бір-біріне ұқсас программа фрагменттерін қайта-қайта жазуға тура келеді. Осындай да артық жұмыс жасамай, барлық есептеулерді бір ғана фрагмент ішінде орныдау үшін, көмекші программалар-процедуралар мен функциялар қолданылады. Мысалы программа орындалу барысында бірнеше рет ұқсас есептеулер кездессе, онда есептеу блогын бір ақ рет көмекші программаға жазып қойып, программаның кез-келген нүктесінен көмекші программаны шақырып, осы блок арқылы есептуді шығаруға болады.Сонымен көмекші прграммалар деп программаның орындалу барысында бірнеше рет шақырылып орындалып тұратын операторлар блогын тұратын көмекші бөлігін айтады.Көмекші прграммалар стандартты және пайдаланушылар көмекші программалары болып екіге бөлінеді. Стандартты функциялар мен процедуралар Turbo Pascal тілінің құрамында тұрақты системалық атпен аталып орындалады. Оларға арнаулы USES пайдаланушылар библиотекасында орналасқан – SYSTEM, CRT, GRAPH, GRAPH3, OVERLAY, PRINTER, TURBO3, TURBO VISION модульдерінің барлық функциялары мен процедуралары жатады.SYSTEM модулінің процедуралары мен функциялары Turbo Pascal программасымен бірге автоматты түрде іске қосылады, сондықтан оны пайдаланушылар бөлімінде көрсетпесе де болады.

3. Заттық аймақта және деректер базасын жобалауда CASE-құралдары құрал-жабдық ретінде.

CASE технологиялар күрделі программалық жүйелерді талдау, жобалау, жасау және сүйемелдеу методологиялардың жиынтығы болып табылады. Олар өзара біріктірілген автоматттандыру құралдар кешені көмегімен құрылымдық және обьектілік тұрғыларға негізделеді. Кез-келген CASE технологиясы негізінен методология/әдіс/натация/құрал/парадигмасы алынады. Методология қандай да бір тұрғының негізінде жасалып, жұмыстың қадамдарын, қадамдардың орналасу тәртібін, сонымен қатар әдістер міндеттері мен үйлестірілу ережелерін анықтайды. Әдіс қандай да бір мақсатқа жету, яғни жұмыстың белгілі бір қадамын орындау тәсілін анықтайды. Натация деп модельдердің қандай да бір класын сипаттау үшін қолданылатын таңбалар жүйесін айтады. Натацияның графикалық және текстілік түрлері болады. Графикалық натациялар графтар, диаграммалар, кестелер, схемалар түрінде сипаттайды, ал текстілік натациялар модельдерді формальді және кәдімгі тілде сипаттайды. CASE технологияда натациялар жобаланатын жүйенің деректер элементтерінің жасау кезеңдерінің құрылымын сипаттау үшін қолданылады. Құралдар әдістерді жүзеге асыру үшін қажетті құрал - жабдықтарды құрайды. Олар: графикалық жобаны жасау және жөндеу құралдары, жобаны абстракция деңгейі иерархиясы түрінде ұйымдастыру құралдары. Сонымен қатар түрлі деңгейлер компьютердің сәйкестігін тексеру құралдары. CASE құралдардың мынадай түрлерін бөліп қарауға болады. - талаптарды талдау, спецификациялармен құрылымдарды жобалау, интерфейстерді жөндеудің CASE құралдары (CASE1 - бірінші ұрпағы). - программалық қамсыздандыруды жасаудың толық өмірлік циклін қарастыратын біріктірілген орталардың жүзеге асыру және бастапқы текстерді генерациялаудың CASE құралдары (CASE2 - екінші ұрпағы). CASE1 негізінен графикалық модельдерді спецификацияларды жобалаудың экрандық редакторлар мен берілгендер сөздігін қолдау құралдарынан тұрады. CASE2 айталықтай үлкен мүмкіндіктерімен ерекшеленеді. Мұнда жүйелік ақпарат пен жобалық процесін басқару бойынша ақпаратты бақылау, талдау және байланыстыру, жүйенің модельдері мен прототиптерін жасау, генерацияланған программаларды тестілеу, мақұлдау және талдау қамсыздандырылады. 2. Көп еңбекті қажет ететін операцияларды автоматтандыра отырып, қазіргі заманғы CASE технологиялар программалаушы мамандардың еңбек өнімділігін айтарлықтай өсіріп, жасалатын программалық қамсыздандырудың сапасын көтерді. Олар: жоба спецификацияларының сәйкестігінің автоматты түрде бақылануын қамсыздандырады. жүйе прототипін жасау уақытын қысқартады. жобалау және жасау процесін жеделдетеді. өмірлік циклдің барлық кезеңдері үшін арналған жобалық құжаттаманың қазіргі заманғы стандарттарға сәйкес жасалуын автоматтандырады. кейбір программалық кодтарды түрлі жасау платформалары үшін генерациялайды. жүйе компонентін қайтара қолдану технологиясын қолдайды. жобалық құжаттарды бастапқы кодтар бойынша қалпына келтіру мүмкіндігін қамсыздандырады. CASE технологиясының қолданылуы. Программалық қамсыздандырудың өмірлік циклінің барлық кезеңдеріне өзгерістер әкелді. Мұнда жасалатын программалық қамсыздандырудың қатаң әрі көрнекі сипатталуын орындайтын талдау және жобалау кезеңдеріне көп өзгерістер енгізді. CASE технологияда қолдануға көшу кезінде программалық қамсыздандыруды жасау процесіне енгізілетін сапалық өзгерістерді атап өтейік. CASE құралдарын қолдану күрделі программаларды қамсыздандыруды жасауға кеткен еңбек шығынын айтарлықтай азайтуға мүмкіндік берді. Ол негізінен жаттау және бақылау процестерінен автоматтандыру нәтижесінде қамтамасыз етеді.

Дата добавления: 2015-08-31