Рух Супраціўлення і фармаванне ў ім дзвюх арыентацый

Па меры таго, як барацьба супраць нацысцкай Германіі і яе саюзнікаў станавілася ўсё больш і больш паспяховай, а агульная перамога над сіламі нацызму і фашызму – бліжэйшай, рух Супраціўлення набываў узрастальна масавы характар. У барацьбу з акупантамі ўцягваліся ўсё новыя і новыя слаі насельніцтва, больш разнастайнымі станавіліся формы і сродкі барацьбы з акупацыйнымі ўладамі ды іх памагатымі, а таксама з уласнымі таталітарнымі і аўтарытарнымі рэжымамі. Апрача афіцыйна прызнаных арганізацый у рух Супраціўлення ўліліся сотні тысяч патрыётаў з усіх краін Еўропы. Асабліва масавы характар Супраціўленне набыло ў Югаславіі, Францыі і Польшчы.

Умацоўваюцца сувязі арганізацый і груп руху Супраціўлення з вялікімі дзяржавамі антыгітлераўскай кааліцыі. Асабліва актыўным у гэтым накірунку быў Савецкі Саюз. У жніўні 1943 г. ён усталяваў дыпламатычныя адносіны з Французскім нацыянальным камітэтам Ш. дэ Голя. Яшчэ раней савецкі ўрад прызнаў Часовы ўрад Чэхаславакіі і распачаў фармаванне на сваёй тэрыторыі чэхаславацкіх ваенных злучэнняў пад камандаваннем Людвіга Свобады. У 1943 г. у складзе Чырвонай арміі пачалі ваяваць злучэнні Войска Польскага, арганізаванага пракамуністычным Саюзам польскіх патрыётаў.

Аднак з набліжэннем непазбежнага паражэння Германіі і яе саюзнікаў і для вялікіх дзяржаў, і для арганізацый еўрапейскага Супраціўлення ў поруч з барацьбой супраць агульнага ворага у цэлым шэрагу краін асаблівую актуальнасць набываюць праблемы, звязаныя з пасляваенным, мірным уладкаваннем іх канкрэтнай краіны, рэгіёну, Еўропы у цэлым. Гэткім чынам пачынаюць нарастаць супярэчнасці паміж, з аднаго боку, сіламі, што лічылі неабходным змагацца за ўсталяванне (аднаўленне) ў пасляваенны перыяд, буржуазна-дэмакратычных парадкаў, а з другога боку, тымі, што марылі пра абранне сацыялістычнага шляху развіцця. Першыя разлічвалі дамагчыся свайго пры дапамозе заходніх дэмакратый, а другія ўскладалі свае спадзяванні на дапамогу СССР. Самі саюзнікі па антыгітлераўскай кааліцыі, пераследуючы ўласныя геапалітычныя ды ідэалагічныя мэты дадавалі гэтым супярэчнасцям яшчэ большую вастрыню. Гэткім чынам у еўрапейскім руху Супраціўлення з'яўляецца дзве арыентацыі: на Захад і на Савецкі Саюз.

Найбольш выпукла гэтая тэндэнцыя праявілася ў Польшчы. Вясной 1943 г. стала вядома пра злачынствы сталінізму ў Катыні, і польскі эмігранцкі ўрад у Лондане парваў адносіны з СССР. Стварыць у краіне адзіны антыфашысцкі фронт пасля гэтага было немагчыма: там дзейнічалі дзве буйнейшыя узброеныя арганізацыі – Армія Краёва (АК), што арыентавалася на Лондан ды эмігранцкі ўрад Ул. Сікорскага і Гвардыя Людова (з пачатку 1944 г. – Армія Людова), што арыентавалася на Маскву і камуністычныя сілы.

4-ты перыяд (студзень 1944 г. – 9 траўня 1945 г.)

Дата добавления: 2014-11-08