Асноўныя тэндэнцыі сацыяльна-эканамічнага развіцця Францыі у 1990-2010-х. гг

У 1990-я гг. у Францыі працягваўся працэс фармавання постіндустрыяльнага (інфармацыйнага) грамадства. Як і ў іншых высокаразвітых краінах, у Францыі асабліва бурна развіваліся электроніка, інфарматыка і звязаныя з імі галіны прамысловасці. І наадварот, некалі квітнеючыя галіны індустрыяльнага грамадства – металургія і вуглездабыча – прыходзілі ў заняпад. Там, дзе раней панавалі падобныя прадпрыемствы з'яўляліся дэпрэсіўныя раёны.

Працягваліся змены сацыяльнай структуры насельніцтва. За перыяд з 1975 г. па 1995 г. колькасць рабочых скарацілася на 2 млн. чалавек. Працягвала расці сельскагаспадарчая вытворчасць – Францыя заставалася адным з найбуйнейшых вытворцаў прадуктаў харчавання ў свеце. Пры гэтым доля сельскіх жыхароў працягвала зніжацца і ў 1990 г. складала толькі 4%.

Сацыяльная рыначная гаспадарка з элементамі этатызму згладжвала адмоўнае ўздзеянне капіталістычнай эканомікі ў Францыі, дзяржава стаяла на абароне інтарэсаў працоўных. Але сучасная эканоміка краіны развіваецца ў прынцыпова новым асяроддзі. Глабалізацыя сусветнай эканомікі і далейшае паглыбленне інтэграцыйных працэсаў у Еўропе аказваюць значны ўплыў на нацыянальную эканоміку. Цяпер для паспяховага развіцця ў глабальнай эканомікі патрабавалася лібералізацыя эканомікі, скасаванне ўнутранага рэгуляванне, а таксама новыя тэхналогіі, якія могуць служыць навукова-тэхнічнай базай эканамічнага росту. Тормазам для эканамічнага развіцця Францыі ў 1990-я гг. былі сістэма шырокіх сацыяльных гарантыяў, "уцечка мазгоў" і праблема дзяржаўных фінансаў.

У гэтых умовах узнікала неабходнасць у рэфармавання сацыяльна-рыначнай мадэлі эканомікі Францыі. Першы этап пераўтварэнняў быў звязаны са спробай прэм'ер-міністра Алэна Жупэ (1995-1997) укараніць у эканоміку неакансерватыўныя прынцыпы. Сярод галоўных задач важнейшымі былі: пераадоленне крызісу гіпертрафіраванай сацыяльнай сістэмы эканомікі, знізіць шэраг сацыяльных гарантыяў, выйсці на ўзровень крытэрыяў Маастрыхцкага пагадненне аб стане дзяржаўных фінансаў краінаў, якія рыхтаваліся ўводзіць еўра, правесці падатковую рэформу, весці барацьбу з беспрацоўем, узмацняючы пры гэтым гнуткасць рынку працы.

Дадзеная праграма рэформаў найперш датычылася дзяржаўных служачых і азначала для іх страту былых высокіх сацыяльных гарантыяў. Дзяржаўныя служачыя, натуральна, былі супраць рэформаў, і гэта выклікала хвалю пратэстаў па ўсёй краіне. Рэформы былі прыпыненыя. Ажыццяўлялася толькі прыватызацыя, праводзіліся падатковыя рэформы і ўводзіўся новы парадак іміграцыі.

Другі этап рэфармавання быў звязаны з дзейнасцю левага ўраду Леанэля Жаспэна (1997-2002). На думку лідэраў сацыялістаў, неакансерватыўныя рэформы па амерыкана-брытанскім узоры для Францыі былі непрымальнымі (гэта прадэманстравалі і вынікі прэм'ерства Ж. Шырака ў 1986-1988 гг.). Замест хуткіх і рашучых пераўтварэнняў пачынаецца паступовая і кропкавая замена элементаў старога механізму новымі неакансерватыўнымі. Рэформы Л. Жаспэна атрымалі назву "ціхая рэвалюцыя". Вяртанне памяркоўнымі правымі поўнага кантролю над выканаўчай і заканадаўчай уладай у 2002 г. забяспечыла далейшы працяг гэтага курсу. Тым не менш, у Францыі роля дзяржавы ў эканоміцы застаецца вельмі значнай, асабліва на фоне іншых вядучых заходніх эканомік. Гэта, у прыватнасці, змякчыла ўздзеянне сусветнага фінансавага крызісу 2008-2009 гг.: краіна аказалася адносна пазней закранутая ім і раней выйшла з яго.

Сёння эканоміка Францыі займае 5-е месца ў свеце і 2-е ў Еўропе (пасля ФРГ). Гэта сучасная постіндустрыяльная эканоміка, у якой значна пераважае сектар паслугаў: у 2009 г. ён забяспечваў 79% ВНП і аб'ядноўваў 72% усёй працоўнай сілы краіны. (Паказчыкі прамысловасці і сельскай гаспадаркі адпаведна – 2% і 4%, 19% і 24%.)

Асноўнымі галінамі французскай прамысловасці з'яўляюцца: энергетыка (у галіне атамнай энергетыкі яна – сусветны лідэр), тэлекамунікацыі (у тым ліку, спадарожнікавыя), аэракасмічная, абарончая (4-е месца сярод дзяржаў-экспарцёраў узбраенняў і 3-ці вайсковы бюджэт у свеце), фармацэўтыка, судна- і аўтамабілебудаванне (у 2005 г. было выпушчана 3,5 млн. машын). Францыя з'яўляецца 6-ай сельскагаспадарчай дзяржавай свету і захоўвае 2-ое месца (пасля ЗША) сярод дзяржаў-экспарцёраў сельгаспрадукцыі. Велізарная значэнне для эканомікі Францыі мае турыстычная галіна. Самыя разнастайныя прыродныя асяроддзі, багацейшая архітэктурная спадчына, выдатнейшыя калекцыі сусветнага мастацтва, знакамітая французская кухня і нязменна высокі ўзровень абслугоўвання робяць Францыю самай прыцягальнай турыстычнай кропкай у свеце. У 2007 г. яе наведала амаль 82 млн. замежных турыстаў – на 23 млн. болей, чым другую краіну ў гэтым спісе – Іспанію!

Далейшая перагрупоўка палітычных сілаў і прэзідэнцкія выбары 1995 г. Палітычны курс Ж. Шырака. Л. Жаспэн і абнаўленне сацыялістычнай партыі. Вынікі парламенцкіх выбараў 1997 г. і новы перыяд "сужыцця". Мадэрнізацыя Пятай рэспублікі: рэферэндум па прэзідэнцтве 2000 г. Прэзідэнцкія і парламенцкія выбары 2002 г. Крызіс сацыялістычнай партыі. Палітыка ўраду Ж.-П. Рафарэна.

Канстытуцыйных абмежаванняў на колькасць прэзідэнцкіх тэрмінаў на той час не існавала. Але палітычная эпоха Ф. Мітэрана набліжалася да свайго фіналу – 78-гадовы ўзрост і кепскае здароўе палітыка (ён быў смяротна хворы на рак) не пакідалі іншага выбару. Сацыялісты спадзяваліся на тое, што пераемнікам 78-гадовага патрыярха французскай палітыкі на прэзідэнцкай пасадзе павінны стаць адзін з кіраўнікоў ФСП Ліанэль Жаспэн. У лагеры памяркоўных правых не абышлося без нечаканасцяў. Прэм'ер-міністр Э. Баладзюр набыў дастаткова шырокую папулярнасць і вырашыў паспытаць шчасця ў барацьбе за прэзідэнцкае крэсла насуперак абяцанню не пераходзіць дарогу Ж. Шыраку. У выніку у РПР адбыўся раскол і на выбары ад партыі пайшлі два кандыдаты. ЮДФ, у сваю чаргу, вырашыў падтрымаць Э Баладзюра. Менавіта паміж гэтымі трыма палітыкамі і разгарнулася барацьба за прэзідэнцкае крэсла.

Палітычныя праграмы Л. Жаспэна, Э. Баладзюра і Ж. Шырака былі вельмі падобнымі і адрозніваліся, галоўным чынам, толькі стылістычна. Тры вядучыя кандыдаты абяцалі змагацца з беспрацоўем ды інфляцыяй, забяспечыць эканамічны ўздым, давесці да лагічнага заканчэння распачатыя ў Заходняй Еўропе інтэграцыйныя працэсы.

У першым туры перамаглі Л. Жаспэн і Ж. Шырак, якія набралі адпаведна 23% і 21% галасоў і выйшлі ў другі тур. Э. Баладзюр застаўся толькі трэцім – 18,5%. У чарговы раз прадэманстраваў стабільнасць сваёй электаральнай падтрымкі Ж-М. Ле Пэн – ізноў 15%. У другім туры перамога дасталася Ж. Шыраку (звыш 52,5%). Лідэр РПР і стаў пятым прэзідэнтам Пятай рэспублікі (1995-2007). Новым прэм'ер-міністрам быў прызначаны паплечнік Ж. Шырака па РПР Алэн Жупэ (1995-1997). Другі перыяд "сужыцця" скончыўся.

Новы кіраўнік ураду выступіў з пазіцыяў жорсткай бюджэтнай эканоміі з праграмай рэфармавання сістэмы сацыяльнага забеспячэння ("план Жупэ"). Правядзенне гэткай непапулярнай лініі выклікалі гнеўную рэакцыю прафсаюзаў. Выбухнуў найвастрэйшы з траўня 1968 г. сацыяльны канфлікт. У забастоўках і дэманстрацыях пратэсту, якія працягваліся амаль месяц, бралі ўдзел каля 2 млн. чалавек. Прэм'еру нічога не заставалася, як адмовіцца ад свайго плану. Тым не менш, гэта ніколькі не выратавала рэпутацыю А. Жупэ, які і дагэтуль носіць лаўры аднаго з самых непапулярнага прэм'ера ў гісторыі Пятай рэспублікі. Баючыся горшага – далейшага падзення папулярнасці сваёй партыі, Ж. Шырак вырашыў правесці парламенцкія выбары на год раней – у 1997 г.

Левыя партыі стварылі шырокую кааліцыю на чале з ФСП і ФКП (у яе таксама ўваходзілі "зялёныя" і некаторых іншыя партыі) і прапанавалі выбаршчыкам прывабную праграму дзеяння, галоўнымі палажэннямі якой павінны былі стаць барацьба з беспрацоўем і скарачэнне працоўнага тыдню да 35 гадзінаў. У выніку аб'яднаныя левыя атрымалі ўпэўненую перамогу, а сацыялісты сталі галоўнымі трыумфатарамі выбараў, заваяваўшы на 172 дэпутацкія мандаты больш, чым у 1993 г. Памяркоўныя правыя партыі чакаў правал. Фракцыі РПР і ЮДФ зменшыліся на 198 дэпутатаў! Адной з прычынаў няўдачы гэтых партыяў стала небывала паспяховае выступленне Нацыянальна фронту. У першым туры скрайне правыя набралі без малага 15% галасоў і занялі трэцяе месца сярод партыяў (яны прайгралі толькі 0,71% РПР і на 0,72% абышлі ЮДФ). У другім туры Нацыянальны фронт здолеў адцягнуць ад памяркоўных правых нямала выбаршчыкаў. Праўда, паколькі з партыяй Ж-М. Ле Пэна ніхто блакавацца ў другім туры па-ранейшаму не хацеў, то і прадстаўніцтва гэтай партыі ў трэці раз запар аказалася абмежаваным толькі адным дэпутатам. Ж. Шыраку нічога не заставалася, як прапанаваць лідэру ФСП Ліанэлю Жаспэну (1997-2002) узначаліць урад. Гэткім чынам пачалося чарговае – ужо трэцяе – "сужыццё". Сабраны Л. Жаспэнам урад стаў кааліцыйным. Акрамя сацыялістаў у яго былі ўключаныя таксама камуністы, левыя радыкалы ды інш.

Выконваючы свае перадвыбарчыя абяцанні, Л. Жаспэн забяспечыў увядзенне 35-гадзіннага працоўнага дня. На фоне спрыяльнай эканамічнай абстаноўкі гэтае і некаторыя іншыя ўрадавыя мерапрыемствы дазволілі скараціць беспрацоўе амаль на 900 тыс. чалавек. Нягледзячы на даўні імідж бескампраміснага сацыялісту, урад Л. Жаспэна таксама, як і папярэдні, мусіў азірацца на інтэграцыйныя абавязацельствы Францыі. Праводзілася дэнацыяналізацыя прадпрыемстваў, адбылося зніжэнне падаходнага падатку, падаткаў на дабаўленую вартасць і на прыбытак.

24 верасня 2000 г. па прапанове прэзідэнта Ж. Шырака быў праведзены рэферэндум аб скарачэнні тэрміну прэзідэнцкіх паўнамоцтваў з 7 да 5 гадоў. З аднаго боку, тэмпы сацыяльна-эканамічных і грамадска-палітычных працэсаў на пачатку ХХІ ст. сталі настолькі імклівымі, што патрабавалі магчымасць больш аператыўнага абнаўлення вышэйшай эліты краіны. З іншага боку, 5-гадовы тэрмін прэзідэнцтва дазваляў сінхранізаваць прэзідэнцкі і парламенцкі выбарчыя цыклы. Правядзенне важнейшых нацыянальных выбараў на працягу аднаго году павінна было знізіць магчымасць падзеленага кіравання, а значыць узмацніць эфектыўнасць выканаўчай галіны ўлады. 73% французаў падтрымалі прапанову прэзідэнта. 5-гадовым быў павінны стаць ужо наступны прэзідэнцкі тэрмін. Гэткім чынам была ўнесена важнейшая канстытуцыйная змена ў гісторыі Пятай рэспублікі.

Самае працяглае ў гісторыі Пятай рэспублікі "сужыццё" аказалася вельмі паспяховым. Аднак шляхі Ж. Шырака і Л. Жаспэна не маглі не разысціся. Абодва палітыкі, лідэры буйнейшых у краіне партыяў, уяўляліся галоўнымі канкурэнтамі на прэзідэнцкіх выбарах, што меліся адбыцца ў 2002 г. Фаварыты выступілі з розным поспехам. Л. Жаспэн не здолеў выкарыстаць перадвыбарчую кампанію на сваю карысць. Па-першае, спрэчкі кандыдатаў ды іх каманд галоўным чынам абарочваліся вакол праблемаў законнасці і парадку, а значыць галоўнай мішэнню для крытыкі станавіўся дзеючы прэм'ер і яго ўрад. Гэта звужала магчымасці для пашырэння Л. Жаспэнам традыцыйнага электарату сваёй партыі. Па-другое, ён не здолеў згуртаваць вакол сябе "левую Францыю". На думку многіх левых палітыкаў і актывістаў, стрыманая палітыка Л. Жаспэна супярэчыла сацыялістычным прынцыпам і не адпавядала спадзяванням шырокім народных мас. Апошні фактар для палітыка аказаўся ў першым туры фатальным. Дробныя левыя кандыдаты адцягнулі ад дзеючага прэм'ера столькі выбаршчыкаў, што той набраў толькі 16,18% галасоў і не здолеў "зачапіцца" нават за другое месца. Расчараванне было настолькі моцным, што Л. Жаспэн не толькі склаў з сябе паўнамоцтвы галавы ўраду і старшыні ФСП, але й заявіў, што назаўжды пакідае палітычную арэну. Паколькі частка ЮДФ выказвалася ў падтрымку Ж. Шырака, зусім слаба выступіў кандыдат гэтай партыі – Раймон Байру (6,84%), а сама яе палітычная будучыня станавілася вельмі няпэўнай.

Сапраўдным трыумфатарам першага тура стаў Ж-М. Ле Пэн. Лідэр скрайне правых разыгрываючы ксенафобскую карту, перадусім моцную ўстрывожанасць грамадства высокім ўзроўнем злачыннасці ў імігранцкім асяроддзі, набраў рэкордныя для сябе 16,68% і стаў сапернікам дзеючага прэзідэнта ў другім туры!

Ж. Шырак таксама наўрад ці мог занесці ў свой актыў першы тур: ён не здолеў нават перасягнуць 20% рубеж. Але у другім туры за ім была вымушаная пайсці літаральна ўся Францыя, расчараваная і прысаромленая тым, што палітык кшталту Ле Пэна ўжо стаяў за адну прыступку ад нацыянальнага палітычнага Алімпу. Вынік другога тура быў прадказальным – за Ж. Шырака прагаласавала 82% выбаршчыкаў, што ўзялі ўдзел у галасаванні.

Ужо праз месяц пасля другога тура прэзідэнцкіх выбараў адбыліся чарговыя парламенцкія выбары. Прыхільнікі новаабранага прэзідэнта на базе РПР і шырокага спектру іншых партыяў, у тым ліку пры ўдзеле часткі лідэраў ЮДФ, стварылі новую партыю – Саюз за прэзідэнцкую большасць (ЮМП; Union pour la majorité présidentielle). ЮМП, у якой былі аб'яднаныя прадстаўнікі галісцкай, ліберальнай (рэспубліканскай), хрысціянска-дэмакратычнай і радыкальнай палітычных традыцыяў, прэтэндавала на трывалае аднаасобнае лідэрства на правай палове палітычнага спектру Францыі.

Новы палітычны праект Ж. Шырака аказаўся вельмі ўдалым. ЮМП набрала ў першым туры 33%, а пасля другога здолела правесці ў парламент 357 дэпутатаў (усяго ў Нацыянальнай асамблеі іх было 577). Праз пяць месяцаў пасля выбараў, на якіх мэта стварэння прэзідэнцкай большасці была паспяхова дасягнутая, партыя была перайменаваная ў Саюз за народны рух (таксама ЮМП; Union pour un mouvement populaire).

ФСП, дэмаралізаваная правалам свайго кандыдата на прэзідэнцкіх выбарах, не вытрымала канкурэнцыі з боку ЮМП і страціла 115 мандатаў. Тым не менш, сацыялісты трывала замацавалі за сабой статус другой партыі ў краіне і станавіліся адным з асноватворных элементаў новай двухпартыйнай сістэмы, якая нараджалася. У другім туры кандыдаты ад ЮМП і ФСП набралі звыш 80% галасоў (47% і 35% адпаведна). Тым часам працягваўся заняпад аслабленай расколам ЮДФ. Яна ўжо не набрала і 5% галасоў і паказала практычна такі ж самы вынік, як і ФКП. Трэцяй па папулярнасці партыяй стаў Нацыянальны фронт. Але пасля масіраванай атакі на скрайне правых падчас прэзідэнцкай кампаніі лепэнаўцы ў параўнанні з выбарамі 1997 г. страцілі мільён галасоў і наогул засталіся без прадстаўніцтва ў Нацыянальным сходзе.

Кіраўніком новага французскага ўраду стаў Жан-П'ер Рафарэн (2002-2005). Памяркоўны ліберальна-рыначны сацыяльна-эканамічны курс, асабліва пенсійная рэформа, выклікалі масавую незадаволенасць працоўных. Небывалая спёка лета 2003 г. каштавала Францыі амаль 15 тыс. жыццяў. Запозненая рэакцыя ўраду на гэтую праблему выклікала цэлы шквал крытыкі на адрас Ж - П. Рафарэна. У выніку ў 2004 г. была распачатая рэформа дзяржаўнай сістэмы аховы здароўя. Сур'ёзнай праблемай ураду з'яўляліся частыя спрэчкі паміж міністрамі, што стварала новыя і новыя падазрэнні наконт слабых лідэрскіх якасцяў Ж-П Рафарэна, не здольнага згуртаваць сваю палітычную каманду. Трывожным сігналам для правячай партыі стала яе паражэнне на рэгіянальных выбарах 2004 г. Пасля правалу рэферэндуму па пытанні ратыфікацыі праекту Канстытуцыі ЕС (2005) Ж-П. Рафарэн пайшоў у адстаўку.

Крызіс палітыкі мультыкультуралізму. "Вайна прадмесцяў" 2005 г. Прэзідэнцкія і парламенцкія выбары 2007 г. Палітычнае жыццё Францыі на сучасным этапе.

Пасля распаду Французскай каланіяльнай імперыі ў 1950-1960-я гг. частка лаяльных мітраполіі жыхароў калоніяў перабралася з Азіі (галоўным чынам з Індакітаю) і Афрыкі (найперш Паўночнай Афрыкі) на тэрыторыю Францыі. Падаўляючая большасць з іх атрымала французскае грамадзянства, а ўжо іх дзеці сталі французскімі грамадзянамі па нараджэнні. Акрамя таго ў перыяд эканамічнага ўздыму ў 1960-х гг. у краіну прыехала нямала жыхароў былых калоніяў у якасці таннай працоўнай сілы. Частка іх таксама атрымала грамадзянства. Ужо ў 2005 г. удзельнікі гэтых перасяленчых хваляў ды іх патомкі налічвалі ўжо каля 5,5 млн. чалавек, што складала без малога 10% насельніцтва Францыі.

У адрозненне ад ЗША, дзе інтэграцыя імігрантаў ажыццяўлялася на базе канцэпцыі "плавільнага катла" (англ. melting pot), г.зн. зліцця усіх культураў у адну, у Францыі і шэрагу іншых заходніх дзяржаў (Канада, Германія) была абраная палітыка мультыкультуралізму. Мультыкультуралізм прадугледжваў прызнанне правоў не толькі за індывідамі (палітычны лібералізм), але таксама за калектыўнымі суб'ектамі: этнічнымі і культурнымі групамі. Гэта азначала прызнанне нармальнасці паралельнага існавання культураў у мэтах і узаемнага пранікнення, узбагачэння і развіцця ў агульначалавечым рэчышчы масавай культуры.

Да пары да часу ізаляванасць імігранцкіх супольнасцяў ды іх праблемы заставаліся на перыферыі грамадскага інтарэсу і выклікалі толькі нездаровую заклапочанасць экстрэмістаў з Нацыянальнага фронту. Аднак ужо напачатку 2000-х гг. нарастанне маргіналізацыі расавых і канфесійных меншасцяў стала вельмі сур'ёзна пагражаць парадку і стабільнасці ў Францыі. У прадмесцях французскіх гарадоў, дзе, як правіла, пражывалі імігранты ды іх патомкі, лютавалі беспрацоўе і злачыннасць. У сацыяльна няшчасным асяроддзі ўзмацніліся пазіцыі радыкальных ісламісцкіх арганізацыяў і груповак: адасобленасць дзяржавы і рэлігіі ў Францыі не дазваляла афіцыйным уладам аказваць падтрымку мусульманскім супольнасцям і гэтым карысталіся экстрэмісты. Узрастальна напружанымі становяцца адносіны паміж моладдзю з "каляровых ускраінаў", з аднаго боку, і паліцыяй і прадстаўнікамі сярэдняга класу, з другога.

Напрыканцы кастрычніка-лістападзе 2005 г. гэтыя праблемы вырваліся вонкі. Гібель двух падлеткаў паўночнаафрыканскага паходжання ў трансфарматарнай будцы, дзе яны хаваліся да паліцыі, выклікала масавыя беспарадкі – г.зв. "вайну прадмесцяў". На ўскраінах Парыжу, цэлым шэрагу іншых гарадоў і мястэчак Францыі раз'юшаная моладзь паліла аўтамашыны і аўтобусы, нават нападала на паліцэйскія ўчасткі. Толькі рашучыя дзеянні міністра ўнутраных спраў Нікаля Сарказі і ўвядзенне прэзідэнтам надзвычайнага становішча здолелі ізаляваць,а потым і загасіць гэтыя выступленні. Аднак самі праблемы неінстытуцыялізаванай дыскрымінацыі і няроўнасці, слабай інтэграванасці французаў нееўрапейскага паходжання ў тканіну французскага соцыуму засталіся далёкімі ад вырашэння. Праз 2 гады, у лістападзе 2007 г. падобныя, хаця меншыя маштабам беспарадкі, успыхнулі ізноў.

Незадоўга да заканчэння другога прэзідэнцкага тэрміну Ж. Шырак выступіў з чаканым зваротам, у якім абвясціў аб сваім рашэнні не змагацца за чарговае пераабранне. Прыходзіла пара палітыкаў новай генерацыі – тых, хто быў народжаны пасля заканчэння другой сусветнай вайны і не браў удзел у палітычным жыцці Францыі галісцкай эпохі. Галоўнымі прэтэндэнтамі на перамогу сталі 52-гадовы Нікаля Сарказі (ЮМП) і 53-гадовая Сегален Руаяль (ФСП). (С. Руаяль не была першай жанчынай, якая ўдзельнічала ў прэзідэнцкіх выбарах. Але да яе ніводная жанчына не прэтэндавала на сур'ёзны поспех. Увогуле, выбары 2007 г. прайшлі пад знакам небывалай актыўнасці жанчын-лідэраў: з 12 кандыдатаў у прэзідэнты іх было 4.) Н. Сарказі, як вядома, былы міністр ўнутраных спраў ва ўрадах Ж-П. Рафарэна і Д. дэ Вільпэна, галоўны акцэнт у сваіх праграмных выступленнях рабіў на пытаннях грамадскага парадку і бяспекі. Цэнтральнае месца ў праграме С. Руаяль займала сацыяльна-эканамічная праблематыка.

У адрозненне ад прэзідэнцкіх выбараў 1997 г. фаварыты даказалі ў першым туры свае прэтэнзіі на прэзідэнцкае крэсла. Н.Сарказі набраў 31%, а С. Руаяль – 26%, Р. Байру – 19%, Ж-М. Ле Пэн – толькі 10%. Лідэр ФСП магла выступіць яшчэ больш паспяхова. Але падтрымка яе з боку роднай партыі была далёка не аднадушнай, а іншыя левыя партыі высунулі сваіх кандыдатаў. У другім туры перамога дасталася кандыдату ЮМП. Н. Сарказі стаў шостым прэзідэнтам Пятай рэспублікі (2007-). На наступны дзень пасля свайго абрання ён прызначыў новага кіраўніка ў раду – блізкага паплечніка па партыі – Франсуа Фіёна (2007-). Прэм'ер-міністру было даручана павесці ЮМП на парламенцкія выбары.

Як і ў 2002 г., прэзідэнцкая партыя атрымала даволі ўпэўненую перамогу. Нават страціўшы каля чатырох дзясяткаў мандатаў, ЮМП ізноў заваявала абсалютную большасць дэпутацкіх мандатаў. Сацыялісты, наадварот выступілі больш паспяхова. У другім туры яны далі партыі-лідэру сапраўдны бой, набраўшы 42% галасоў супраць 46% у ЮМП.

Неўзабаве пасля першага туру прэзідэнцкіх выбараў спыніла сваё існаванне ЮДФ. Яе лідэр, Р. Байру, набраўшы вартыя павагі 19%, планаваў развіць поспех праз рэарганізацыю партыі і адмову ад традыцыйнага блакіравання на парламенцкіх выбарах з ЮМП. Але гэта выклікала раскол партыі на палітычныя арганізацыі яго прыхільнікаў – Дэмакратычны рух і яго праціўнікаў, якія выступалі за захаванне саюзу з прэзідэнцкай партыяй і памяркоўнымі правымі – Новы цэнтр. Першая партыя пацярпела поўны крах – заваявала толькі некалькі мандатаў, другая, дзякуючы супрацоўніцтву з ЮМП, здолела паказаць трэці вынік па колькасці дэпутатаў і далучылася да прэзідэнцкай большасці ў Нацыянальным сходзе.

З прыходам на пасаду прэзідэнта Н. Сарказі істотна змяніўся парадак узаемадзеяння галавы дзяржавы і прэм'ер-міністра, які на пэўны час быў пазбаўлены сваіх традыцыйных функцыяў і ўплыву. Фактычным прэм'ерам становіцца кіраўнік адміністрацыі Прэзідэнта Францыі. Пры гэтым у 2008 г. з ініцыятывы Н. Сарказі быў прыняты спецыяльны канстытуцыйны закон, якім забаранялася абірацца на пасаду прэзідэнта два разы запар (г.зн., што максімальная працягласць прэзідэнцтва абмяжоўвалася 10 гадамі). З канца 2010 г., калі Ф. Фіён быў перапрызначаны прэм'ер-міністрам, яго асабісты ўплыў і роля значна ўзрастаюць і зараз імя прэм'ера нават называецца сярод верагодных кандыдатаў ад памяркоўных правых для ўдзелу ў прэзідэнцкіх выбарах 2012.

Дата добавления: 2014-11-08