Азот айналымы 4 страница

c) сынап

d) марганец

e) алюминий

110. <test>

Өндірістік ғимараттар қандай ортаға жатады?

a) табиғи орта

b) квазитабиғи орта

c) артитабиғи орта

d) әлеуметтік орта

e) ешқайсысына жатпайды

111.<test>

Тарихи уақытта өліп біткен жануарлар (адамның кінәсімен)?

a) ақ тырна немесе стерх

b) дронттар

c) дала бүркіті

d) ақ құйрықты бүркіт

e) көк түсті құс

112. <test>

Алкаголь адамның қантамырын кеңейтеді, бірақ мас адам қатты суықта тоңады, себебі:

a) жылуөткізгіштігі бұзылады

b) жел тері бетіндегі булануды күшейтеді

c) тері тамырлары кеңейген, ағза көп жылу береді

d) адам аз қозғалады

e) адам көп қозғалады және сөйлейді

113. <test>

Қоректік тізбек дегеніміз не?

a) бір биотопта тіршілік ететін ағзалар тобы

b) қорек тұтынушы қатынаспен байланысқан ағзалар тобы

c) ұқсас биотоптар бірлестігі

d) селбесіп тіршілік ететін ағзалар тобы

e) бір-бірін жейтін жануарлар

114. <test>

Органикалық затты жасыл өсімдіктердің қай тобы жасап шығарады?

a) редуценттер

b) консументтер

c) продуценттер

d) гетеротрофтар

e) симбиозды өмір сүретіндер

115. <test>

Қандай ағзалар продуценттер болып табылады?

a) фотосинтездеуші

b) гетеротрофтты

c) консументті

d) редуцентті

e) симбиозды өмір сүретіндер

116. <test>

Биогеоценоз дегеніміз не?

a) құрлық пен судың азды – көпті біркелкі бөлімдерінде бірлесіп тіршілік ететін ағзалардың тобы

b) ұқсас генотипі бар жекелеген түрлер бірлестігі

c) еркін шағылыса алатын жекелеген түрлер бірлестігі

d) ұқсас фенотипі бар жекелеген түрлер бірлестігі

e) өсімдік пен жануарлар тобы

117. <test>

Биотикалық экологиялық факторларды атап көрсет?

a) жарық, температура

b) қысым

c) жыртқыштық

d) ғарыштық сәулелендіру

e) желдің күші

118. <test>

Түр төзімділігінің шегінен шығып кететін фактор қалай аталады?

a) жойылу факторы

b) шектеуші фактор

c) мутагенді фактор

d) космостық фактор

e) температуралық фактор

119. <test>

Ағзалардың тіршілік етуіне әлдеқайда қолайлы жағдай туғазатын фактор қалай аталады?

a) антропогендік фактор

b) биотикалық фактор

c) оптимальді фактор

d) мутагенді фактор

e) абиотикалық фактор

120. <test>

Жануарлар мен өсімдіктердің маусымдық өзгерістерге ұшырауының негізгі себебі?

a) күн ұзақтығы

b) қоректің мөлшері

c) температураның өзгеруі

d) ылғалдылықтың өзгеруі

e) желдің күші

121. <test>

Келтірілген факторлардың қайсысы абиотикалық факторға жатады?

a) рельеф (жер бедері)

b) популяция

c) адам әрекеті

d) биоценоз

e) микроорганизмдер

122. <test>

Фотопериодизм дегеніміз не?

a) күннің шығуын анықтай алу

b) жануарлар мен өсімдіктердің қолайсыз жағдайларға төзуге бейімделгіштігі

c) күн мен түн ұзақтығының ұдайы ауысуына байланысты ағзалардың қайтаратын жауап реакциясы

d) қысқы тыныштық күй

e) жануарлардың түлеу мезгілі

123. <test>

Қан түйіршіктеріне жатпайды:

a) тромбоциттер

b) эритроциттер

c) нейрондар

d) лейкоциттер

e) дұрыс жауабы жоқ

124. <test>

Жер бетінде өсімдіктер синтездейтін бастапқы органикалық зат қандай?

a) ақуыздар

b) крахмал

c) майлар

d) глюкоза

e) көмірсулар

125. <test>

Берілген минимумға дейінгі сан мөлшері қысқарған популяция дегеніміз не?

a) кәсіптік популяция

b) сан мөлшері шектен тыс көбейген популяция

c) реттеуші популяция

d) жойылуға жақын тұрған фактор

e) жойылған популяция

126. <test>

Барлық компоненттер бір-бірімен байланысқан, тұрақты, өзін-өзі реттеуші экологиялық жүйе, ол -?

a) фитоценоз

b) биогеоценоз

c) биоценоз

d) агроценоз

e) фагоценоз

127. <test>

Гибридтердің бірінші ұрпағында байқалатын белгілерді қалай атайды?

a) рецессивті

b) доминантты

c) альтернативті

d) аллельді

e) қарама-қарсы

128. <test>

Ата-ана жеке нәсілдік қасиетін ұрпағына бергенде жоғалта ма?

a) иә

b) жоқ

c) уақытша

d) біразын жоғалтады

e) түгелдей жоғалтады

129. <test>

Адамның қолдан жасаған биоценоздары қалай аталады?

a) биогеоценоз

b) популяция

c) агроценоз

d) қорық

e) қоршаған аймақ

130. <test>

Абиотикалық экологиялық факторларды атаңыз?

a) адамның іс-әрекеті

b) жарық, температура

c) жекелеген түрлердің арасындағы қарым-қатынас

d) популяциялар арасындағы қатынас

e) жер бетінің (территорияның) өсімдік жамылғысы

131. <test>

Консументтерге қандай ағзалар жатады?

a) автотрофтар

b) гетеротрофтар

c) хемосинтездеушілер

d) фотосинтездеушілер

e) бір жасушалы балдырлар

132. <test>

Бірінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады?

a) автотрофтылар

b) хемосинтездеушілер

c) өсімдікқоректі жануарлар

d) етқоректі жануарлар

e) бір жасушалы балдырлар

133. <test>

Екінші ретті консументтерге қандай ағзалар жатады?

a) автотрофтылар

b) хемосинтездеушілер

c) өсімдікқоректі жануарлар

d) етқоректі жануарлар

e) бір жасушалы балдырлар

134. <test>

Редуценттерге қандай ағзалар жатады?

a) автотрофтылар

b) продуценттер

c) саңырауқұлақтар мен ұсақ ағзалар

d) етқоректі жануарлар

e) бір жасушалы балдырлар

135. <test>

Өзінің тіршілік әрекетінде органикалық заттарды бейорганикалық заттарға айналдыратын ағзалар қандай топқа жатады?

a) автотрофтылар

b) продуценттер

c) редуценттер

d) космополиттер

e) бір жасушалы балдырлар

136. <test>

Қан аздық ауруын қалай атайды?

a) дауна

b) анемия

c) бери-бери

d) ита-ита

e) гастрит

137. <test>

Саңырауқұлақтар мен ұсақ ағзалар, органикалық қалдықты ыдыратушы – бұл -?

a) консументтер

b) продуценттер

c) редуценттер

d) етқоректі жануарлар

e) өсімдікқоректі жануарлар

138. <test>

Су қоймасында мына ағзалардың қайсысы продуцент болады?

a) шөп

b) ағаш

c) балдыр

d) мүктер

e) қына

139. <test>

Қай ағзалар редуцент болады?.

a) балдыр мен қыналар

b) саңырауқұлақ пен бактерия

c) өсімдік пен саңырауқұлақ

d) бактерия мен балдыр

e) жануарлар мен саңырауқұлақ

140. <test>

Шөпқоректі жануарлардың биогеоценоздағы орны қайсы?

a) продуцент

b) автотрофтылар

c) редуцент

d) консумент

e) хемотрофтылар

141. <test>

Қай бірлестік биомассасы максималды өнімді болып табылады?

a) мұхит

b) тундра

c) аралас орман

d) тропикалық орман

e) дала

142. <test>

Адам санының көбеюіне байланысты топырақ құнарлылығының кемуі қандай апатқа әкеліп соғады?

a) таза су кризисі

b) энергетикалық кризис

c) азық-түлік кризисі

d) топырақ кризисі

e) жауабы жоқ

143. <test>

Төмендегі қоректік тізбектің қайсысында энергия берілу дұрыс көрсетілген?

a) түлкі – жертесер – жауын құрты – түскен жапырақ - өсімдік

b) түскен жапырақ – жауын құрты - өсімдік – жертесер – түлкі

c) өсімдік – түскен жапырақ – жауын құрты – жертесер – түлкі

d) өсімдік – жертесер – жауын құрты – түскен жапырақ – түлкі

e) өсімдік – жауын құрты – жертесер

144. <test>

Энергияның пирамидалық заңы бойынша, экологиялық пирамиданың бір трофикалық деңгейінен энергия 2-не өтеді, егер деңгейі:

a) 10%-тен астам болса

b) 50%-тен астам болса

c) 10%-тен аспаса

d) 20%-тен аспаса

e) 90%-тен аспаса

145. <test>

Жыртқыштар – табиғи бірлестікте

a) қорек популяциясын жандандырады

b) қорек популяциясында дара санын көбейтеді

c) популяцияның даралар санына әсер етпейді

d) тіршілік ортасына бейімделуге мүмкіндік береді

e) барлық жауап дұрыс

146. <test>

Популяция дегеніміз не?

a) өсімдік, жануар, саңырауқұлақтардың табиғи бірлестігі

b) бір түр дараларының, белгілі бір жерде ұзақ тіршілік ететін оқшауланған түрі

c) тірі ағзалардың бір түрімен олар тіршілік ететін табиғи ортаның жиынтығы

d) бір түр дараларының тіршілік ететін табиғи сферасы

e) табиғи орта, өсімдіктер мен байланысты тірі ағзалар жиынтығы

147. <test>

Озон қабатындағы озон неден бұзылады?

a) техногендік фреондар мен азот оксидінің молекулаларының әсерінен

b) инертті газдар молекуласынан

c) СО₂ молекуласынан

d) О₂ молекуласынан

e) Н₂Омолекуласынан

148. <test>

Орман, тынымбақ, жасыл жайылымдарға тән емес қызметтер?

a) СО₂ концентрациясының азайып, О₂-мен баюы

b) адамның емделіп, дем алуы

c) жер асты суларын бір деңгейде ұстау

d) адамды транспортпен қамтамасыз ету

e) СО₂ концентрациясының көбейюі

149. <test>

Биологиялық зат айналым қайсыларының арасындағы арақатынас?

a) топырақ, өсімдік, жануар, саңырауқұлақ, микроағзалар арасында

b) өсімдік,жануар,саңырауқұлақ,микроағзалар арасында

c) өсімдік,жанаур,бактериялар арасында

d) өсімдік,жануарлар арасында

e) микроағзалар арасында

150. <test>

Күн сәулесінің энергиясы, химиялық заттар энергиясына айналуы қайсысының көмегімен жүзеге асады?

a) продуценттер

b) редуценттер

c) консументтер

d) продуценттер, редуценттер

e) консументтер, редуценттер

151. <test>

Озон қабаты – биосфера тіршілігіне жағдай жасайды:

a) космостық сәулелену нәтижесінде түзіледі

b) уальтракүлгін сәуленің өтуіне тосқауыл болады

c) атмосфераның ластануына жол бермейді

d) ауаны ластайды

e) жауабы жоқ

152. <test>

Қай жылы Қазақстан Республикасының "Қоршаған табиғи ортаны қорғау туралы заңы" қабылданды?

a) 1993ж.

b) 1997ж.

c) 1991ж.

d) 1994ж.

e) 1999ж.

153. <test>

Топырақтағы қарапайымдылар бактериялармен қоректенеді, себебі зат айналымында олар:

a) өсімдік қалдығын 1-ші бұзушылар

b) микроағзалар санын реттейді

c) фотосинтез процесінде органикалық заттар түзеді

d) жыртқыштар санын реттейді

e) редуцент болып саналады

154. <test>

Органикалық заттардың ыдырауы қайда жылдамырақ жүреді?

a) шөлде

b) саваннада

c) дымқыл тропикалық орманда

d) тундрада

e) су қоймаларында

155. <test>

Биосфера дегеніміз не?

a) жер ғаламшарының тіршілік бар аймағы

b) жер ғаламшарының тіршілік жоқ аймағы

c) жердің өткен заманда ғана тіршілік болған аймағы

d) жердің ауа қабаты

e) гидросфера

156. <test>

Тіршілік үшін биосфера төмендегідей жағдай жасайтынын адам түсінгені дұрыс, ол қандай жағдай?

a) таза Н₂О, құнарлы топырақ, тыныс алуға болатын атмосфера

b) құнарлы топырақ, магнит өрісі, О₂ бар атмосфера

c) таза су, жердің магнит өрісі, тартылыс күші

d) құнарлы топырақ ауа

e) Н₂О, ауа

157. <test>

Мұхиттың биомассасының негізгі бөлігін (93,7%) қайсысы құрайды?

a) жануарлар

b) өсімдіктер

c) бактериялар

d) микроағзалар және жануарлар

e) жоғары сатылы өсімдіктер

158. <test>

Ғаламшардағы, биосфераның тіршілік иелерінде көбірек кездеседі

a) сутегі, көміртегі, мырыш, кальций

b) көміртегі, азот, кальций, калий

c) сутегі, көміртегі, азот, оттегі

d) оттегі, күкірт, фосфор

e) көміртегі, азот, натрий

159. <test>

Азоттаушы бактериялар қайсы топқа жатады?

a) продуцент

b) 1-ші реттік консументтер

c) 2-ші реттік консументтер

d) редуцент

e) 3-ші реттік консументтер

160. <test>

Улы химикаттар арқылы зиянды бунақденелілер құртуға болмайды, себебі:

a) улы химикаттардың мүмкін болатындай арнайлылығы жоқ

b) зиянды бунақденелілердің популяциясының бір бөлігі улы затқа төзімді

c) улы химикаттар тез ыдырайды

d) улы химикаттарға қарсы бунақденелілерде у қалыптасады

e) бунақденелілердің денесінде қорғайтын ақуыз бар.

161. <test>

«Парник эффектісі» атмосферада СО₂, күйде, т.б бөлшектердің көбеюімен байланысты, ол

a) орташа t төмендеп планетада климаттың нашарлауына әсерін тигізеді

b) атмосфераның мөлдірлігін төмендетіп, аяғында суытады

c) t көтеріліп, биосферада қолайсыз жағдай туады

d) биосферада білінетіндей өзгеріс туғызбайды

e) өсімдіктердегі фотосинтез процесіне оң әсерін тигізеді

162. <test>

Қышқыл жаңбырдың жаууының себебі не?

a) күн радиациясының бұзылуы

b) атмосферада СО₂ көбеюінен

c) атмосферада озонның көбеюінен

d) атмосферада SO₂ мен NO₂ көбейіп бөлінуінен

e) атмосфераға ауыр металдардың тұздарының көп бөлінуінен

163. <test>

Адамда әртүрлі ауру туғызатын, табиғи ортаның тірі ағзалармен ластануын қалай атайды?

a) радиоктивті ластану

b) биологиялық ластану

c) химиялық ластану

d) шумен ластану

e) токсиндік ластану

164. <test>

Адамның қал –жағдайына жақсы не әсер етеді?

a) дыбыссыз тыныштық

b) оң зарядталған ион

c) теріс зарядталған

d) ультраинфрадыбыс

e) рентген сәулесі

165. <test>

Фотосинтез кезінде қай қосылыстан бос О₂ бөлінеді?

a) Н₂О

b) көмірсу

c) Н₃РО₄

d) СО₂

e) АТФ

166. <test>

Біздің планетаның дамуына саналы адамның іс - әрекеті негізгі фактор болып тұрғандағы биосфераның даму сатысы қалай аталады?

a) техносфера

b) антропосфера

c) ноосфера

d) социосфера

e) гидросфера

167. <test>

Бөгет (платина) салу жұмысы- қандай факторға мысал болады?

a) абиотикалық

b) биотикалық

c) антропогендік

d) экологиялық емес

e) биосферлік

168. <test>

Мына сөйлемнің мағынасы қай терминге сай: өзара еркін шағылысатын, ұзақ уақыт бірлікте тіршілік ететін бір түр дараларының жиынтығын...?

a) туыс

b) қолтұқым

c) популяция

d) сорт

e) тұқымдас дейміз

169. <test>

Күйіс қайыратын малдардың қарынында және ішегінде ашыту процесін туғызатын бактериялар тұрақты тіршілік етеді, бұл ненің мысалы:

a) жыртқыштықтың

b) паразитизмнің

c) комменсализмнің

d) симбиоздықтың (селбесу)

e) конкуренциялықтың

170. <test>

Азоттаушы бактериялар қайсы топқа жатады?

a) продуцент

b) 1-ші реттік консументтер

c) 2-ші реттік консументтер

d) редуцент

e) 3-ші реттік консументтер

171. <test>

Түрлі тіршілік иелерінің негізгі қасиеті – экологиялық жүйеде бірлесіп тіршілік ету, бірін-бірі толық жоймай, белгілі деңгейде сақталу. Сол қасиет қалай аталады?

a) тұрақтылығы

b) өзін-өзі жаңарту

c) бейімдеушілік

d) өзін-өзі реттеу

e) өзін-өзі тудыру

172. <test>

Тәжірбиелі саңырауқұлақ терушілер жол бойынан саңырауқұлақ термейді, себебі қай заттың қосылыстары бар деп есептейді?

a) темірдің

b) күкірттің

c) қорғасынның

d) сутегінің

e) калийдің

173. <test>

Қоршаған ортаның антропогендік әсерін немен байланыстырып тұжырымдайды?

a) табиғаттың өзгеруімен

b) табиғатты қорғаумен

c) экологиялық болжаумен

d) әрекет жоспарымен

e) әрекеттің қортындысымен

174. <test>

Адамның қоршаған ортамен байланысы шегіне жетіп, тіршілік, шаруашылық әрекеттері нашарласа не дейді?

a) зат айналым

b) экологиялық кризис

c) экологиялық статус

d) табиғи ресурстардың тозуы

e) өзін-өзі реттеу

175. <test>

Адамның тікелей әсерінен түзілген шөлді жерді қалай атайды?

a) тропикалық

b) жағалық

c) антропогендік

d) таубиіктік

e) теңіз жағалық

176. <test>

Демографиялық жарылыстың негізгі себебі неде?

a) туудың төмендеуі

b) әйелдердің білімі

c) тамақтанудың жақсаруы және санитарлық-гигиеналық жағдайлар

d) өнеркәсіптік төңкеріс

e) медицинаның соңғы жетістіктері мен антибиотиктер

177. <test>

Реликт дегеніміз не?

a) белгілі аймақ үшін жергілікті болмайтын тез тарайтын түр, бірақ жергіліктілерді ығыстыруы мүмкін

b) қауіпті ауру тудыратын түрлердің белгілі тобы

c) генетикалық тұрақты түр

d) ертеде кең тараған белгілі аймақта сақталған түр

e) бір ареалда ғана кездесетін түр

178. <test>

Түраралық конкуренция – мына түрлердің жұбына тән?

a) көктеке мен шиқылдақ торғай

b) шымшық пен суықторғай

c) тоқылдақ пен дала бүркіті

d) қарлығаш пен ешкі

e) құр мен жапалақ

179. <test>

Биосфераның элементтік, құрылымдық және функционалды бірлігі болып не есептеледі?

a) биоценоз

b) популяция

c) түр

d) биогеоценоз

e) биотоп

180. <test>

Жер планетасында тірі заттар бес негізгі биохимиялық қызметті атқарады. Тірі заттардың қызметіне не жатпайды?

a) энергетикалық

b) концентрациялық

c) тотығу- тотықсыздану

d) газдық

e) морфологиялық және биологиялық әртүрлілік

181. <test>

Бастапқы қоректік заттан қажетті органикалық заттар мен энергияны алатын өзара байланысқан түрлер тізбегі не?

a) кәсіптік популяциялар

b) қоректік тізбектер

c) биоценоз қалыптастырушылар

d) агроценоздар

e) дұрыс жауабы жоқ

182. <test>

Тірі клеткалардың қоршаған ортаның физикалық және химиялық өзгерістеріне жауап қайтару реакциясы не?

a) қозғыштығы

b) ыдырауы

c) қозуы

d) биосинтезі

e) тітіркенгіштігі

183. <test>

Жоғары температурада не байқалады?

a) вирустар қарқынды көбейеді

b) бактериялар қарқынды көбейеді

c) вирустар қырылады

d) зат алмасу процесі төмендейді

e) лейкоциттердің қызметі әлсірейді

184. <test>

Табиғи биогеоценоздарға не жатады?

a) орман екпелері

b) саябақтар

c) жеміс бақтары

d) табиғи шалғындық

e) жидек еккен жерлер

185. <test>

Суды тазартушы қай ұлулар?

a) інжуірлер

b) кальмарлар

c) сегізаяқтар

d) каракатицалар

e) теңіз бауыраяқтылар

186. <test>

Вирусты ашқан ғалым?

a) Л.Пастер

b) Ч.Дарвин

c) Д.И.Ивановский

d) Г.Мендель

e) Т.Морган

187. <test>

Озон қабатының концентрациясының ең жоғарғы көрсеткіші жер бетінен қанша қашықтықта?

a) 10-15км биіктікте

b) 15-20км биіктікте

c) 20-55км биіктікте

d) 25-30км биіктікте

e) 30-35км биіктікте

188. <test>

Қанның құрамына кіретін жасушалар?

a) ет жасушалары

b) лейкоциттер

c) нейрондар

d) остеоциттер

e) эпителий жасушалары

189. <test>

Паразитті қарапайымдыларға нелер жатады?

a) кәдімгі амеба

b) кебісше – инфузия

c) қантышқан – амебасы

d) қабыршақты тамыраяқ

e) сәулелілер

190. <test>

Өсімдіктердің маусымдық өзгерісін зерттейтін ғылым саласы?

a) ботаника

b) биология

c) фенология

d) география

e) экология

191. <test>

Хромосоманың қызметі неде?

a) жасушаның қозғалуына әсер етеді

b) фотосинтезге қатысады

c) тыныс алуға қатысады

d) тұқым қуалаушылық ақпаратын сақтайды

e) көмірсуды синтездейді

192. <test>

Жер бетінде органикалық қосылыстар және бос оттегімен қамтамасыз ететін процесс?

a) хемосинтез

b) фотосинтез

c) көмірқышқыл газ

d) азот

e) энергия

193. <test>

Шыршаның тіршілік ұзақтығы

a) 50 ж

b) 100 ж

c) 150 ж

d) 200 ж

e) 300 ж

194. <test>

Тіршілік етуге барынша қолайлы фактор не?

a) минимум

b) максимум

c) оптимум

d) абиотикалық

e) биотикалық

195. <test>

Планетаның дамуына саналы аламның іс - әрекеті негізгі фактор болып тұрғандағы биосфераның даму сатысының атауы не?

a) техносфера

b) антропосфера

c) ноосфера

d) социосфера

e) гидросфера

196. <test>

Антропогенездің негізгі қозғаушы күші не?

a) табиғи сұрыптау

b) тұқым қуалайтын өзгергіштік

c) қолдан сұрыптау

d) еңбек

e) тұқым қуалайтын өзгергіштік

197. <test>

Дата добавления: 2014-12-26