Пытанні для самаправеркі. 2. Якія групы насельніцтва існавалі ў ВКЛ?

1. Што такое «саслоўі»?

2. Якія групы насельніцтва існавалі ў ВКЛ?

3. Каго сталі называць «шляхціцамі» ў ВКЛ з ХVI ст.?

4. Чым «пахожы» селянін адрозніваўся ад «непахожага»?

5. Якім чынам змяненне становішча сялян у ВКЛ звязана з дакументамі другой паловы XV ст.: Прывілеем Казіміра 1447 г. і Судзебнікам Казіміра 1468 г.?

6. Назавіце тры асноўныя віды сялянскіх павіннасцяў у ВКЛ і дайце ім азначэнне.

7. Якія дадатковыя павіннасці сялян вы ведаеце?

8. Хто такія «мяшчане»?

Літаратура: К–[1, 2, 6, 11, 12]; А–[3, 4, 7, 8, 10–13, 15, 17, 19–23];

Д–[38, 50, 51].

Экзаменацыйнае пытанне 12. Стан гарадоў у XIV–XVI стст. у ВКЛ.

Стан гарадоў у XIV–XV стст. Стан гарадоў у XVI ст.

Стан гарадоў у XIV–XV стст. У XIII ст. горад Магдэбург першы ў гісторыі атрымаў права на самакіраванне.

Стан гарадоў у XIV–XV стст. вызначаўся тым, што каля 40 % усіх гарадоў былі прыватнаўласніцкімі. Насельніцтва прыватных і дзяржаўных гарадоў імкнулася пазбавіцца ад феадальнай залежнасці, што праяўлялася ў барацьбе жыхароў за пашырэнне сваіх правоў.

З канца XIV ст. вялікія князі, улічваючы імкненні гарадскіх жыхароў, сваімі граматамі сталі дараваць гарадам Магдэбургскае права. Паводле гэтага права гараджане вызваляліся ад феадальнай залежнасці і стваралі свой орган улады – магістрат. Магістрат быў выбарным органам гарадскога самакіравання і складаўся з рады на чале з бурмістрам і лавы – органа па судовых справах, які ўзначальваў войт.

Для магістрата ў гарадах пачалі ўзводзіцца спецыяльныя будынкі – ратушы з вежай і гадзіннікам на ёй.

Першым з гарадоў ВКЛ Магдэбургскае права атрымалі Віль­ня ў 1387 г., Брэст у 1390 г., Полацк у 1498 г., Мінск у 1499 г. Да XVI ст. амаль усе гарады ВКЛ атрымалі Магдэбургскае права.

Стан гарадоў у XVI ст. У XVI ст. рост абмену прадуктамі паміж горадам і вёскай, пашырэнне таварна-грашовых адносін прывялі да ўрбанізацыі. Урбанізацыя – рост гарадоў і гарадскога насельніцтва. У большасці гарадоў XVI ст. пражывала ад 1,5 да 3 тысяч жыхароў. Значнымі цэнтрамі з насельніцтвам больш чым 10 тысяч жыхароў былі Берасце, Магілёў, Пінск, Віцебск. Практычна ўсе гарады ВКЛ ў XVI – першай палове XVII ст. атрымалі Магдэбургскае права.

Адасобленыя часткі горада, якія знаходзіліся пад уладай магната альбо царкоўнай установы, называліся юрыдыкамі.

У XVI ст. ад 25 да 50 % гарадскога насельніцтва займалася рамяством, узнікаюць рамесныя цэхі (арганізацыі майстроў па разнастайных спецыяльнасцях) і гільдыі (саюзы) купцоў.

Гарады ў XV–XVI стст. паступова пераўтварыліся ў рамесна-гандлёвыя цэнтры. Садзейнічала развіццю гандлю і прадукцыя фальваркаў, якая прызначалася для продажу.

Працавалі рынкі – месца, дзе таргавалі прадуктамі, вырабамі рамеснікаў; ярмаркі – сезонныя распрадажы; кірмашы існавалі ў малых гарадах і мястэчках з вясны да пачатку восені ў дні рэлігійных святаў і праходзілі адна-, двухдзённыя таргі.

Купцы, якія займаліся замежным гандлем, называліся гасця­мі. Адсюль назва буйных гандлёвых шляхоў – гасцінцы, якія звязвалі Заходнюю Еўропу і Усходні Свет.

Дата добавления: 2015-06-25