Кэрол Дуэк 7 страница

– Жә қоя тұр енді, менен бұрын қартайып кетерсің!– деп Мақпал күліп жіберді. Қарасам, шампаннан стакан толтыра құйып әкеліп тұр екен. Жұта салып едім, алдыма құлай кетті өзі келіп. – Бастықтарға Құмар мен Қапастың осындай күндестері барын, олардың жала жабатын мақсаттарын ескерте саларсың, соншалық күйінетін не тұр онда! – Мойныма жабыса түсіп, ызамды ұмыттыра қойды.

– Жауап күтіп жүрген оқушылардың маған енді келмей-ақ қоюларын ертеңіне Мақпалдан айтып жібердім. Күндіз өз алдымдағы жұмысымды істедім де, кешінде Ақыметқанға тағы бардым. Өз бөлмесінде жалғыз арақ ішіп отыр екен.

– Кел Биғаш, кел отыр!– деді. Бүгін оқушылары үшін біраз еңбек сіңіргендей, жүзі жарықтау көрінді. Үмітпен қарадым шырайына. Тағы бір стаканға арақ құйып, менің алдыма қойды. Кешегі іс жайын сұрамақ болғанымды сезіп, бүлкілдете салды ернін:

– Әбілемет жауабын ертеңге қалдырды.

– Олай болса, арақ ішпеген қызусыз шағымда мен де кіріп айтып шығайын!

– Жо-жо-жо-жоқ, сен кірмей-ақ қой, өз ара айтысымызда жетерлік болды!

– Темірді қызған кезінде соғу керек қой!

– Болмайды, болмайды, ол теміріңе сызат түсіп шатынап кетті. Шойын ғой ол, сен кірсең быт-шыты шығады!

– Не айттыңыз?

– Кешегі маған айтқаның түгел-ақ айтылды. «Енді қартайғанда жұрт алдында жанбағар атана алмаймын. Облыс атынан келіп, қуыршақ бола алмаймын. Дашуесіңдеріміз[8] Оңтүстік аудандарың түгіл өз аймақтарымызға жетпей жатыр, жібере алмаймын!» дедім... Сенің кеше кештегі ызамен келіп, мені түйрегенің де айтылып кетті. «Биғабіл сізге де келмек еді. Төтесінен жіберетін еркін тілді жігіт болған соң мен айтайын деп қайтарып жібердім» дедім.

– Төтесінен өзіңіз жіберіп, маған өшіктіріп қойғаннан саусыз ба? – Өзім күле тастаған бұл сұрауға Ақыметқан қосыла күліп алып мойындады:

– Ашу үстінде бәрі-ақ шығып кетті!... Әбілемет кадрлар назаратымен сөйлесіп, олар қалдыр десе қалдыратын болып келісті әйтеуір!

– Мұндай дәлелді істе ашуланып, қатал тіл істетудің қажеті жоқ. Өзіңіз де назыр болған соң кадрлар бөліміндегі тізімді апарып, алдыларына жайып қана көрсетсеңіз болғаны ғой! Әбілеметке мен сол тізімді ғана сөйлетпек едім.

– Жоқ, сен барма шырағым, ол тіпті ұлтшыл неме, шабынан түртіп, Үрімжінің үстінен секіртерсің! – Екеуіміз тағы да қатар күлдік. – Саған расында да өшіктіріп алған сияқтымын... Бұл жайды өзім жөндеймін!

– Бұл бөлісті кадрлар назараты емес, өзі істеп отыр. Егер кадрлар назаратына жүгінісуге тура келсе, тізімдегі факттерді алып, өзіңізде барғаныңыз жөн!... Маған өшіккен болса, Әбілеметке басқа дұрыс ұйғырларымды да салайын!

– Е, мұның жөн! Өзің болып, өзіңше сақылдай алатын, әділетті сартың болса тіпті жақсы!

Құмар мен Қапастың үстінен жалалы материал түсірді делінген күмәнді жігіттердің ісін Ақыметқанға анықтап түсіндірдім сонсоң. Тізімін бердім де Әбілеметке жеткізе ұқтырып тапсыруын өтіндім.

– Егер шағым материалдардың ақ-нахақтығын айырмай, сене берсе, зор мәселе туылады. Құмар жөнінде Ақияға көрсеткен зілі түгелімен нахақ, дөрекі бирократтық! Қапастың үстінде де осындай жалған жала бар. Нахақтан обалды іс қылмасын!... Партия ішінде жүргізілмек болып отырған стиль түзету науқанында өзінің май өкшесіне біз болып қадалатын мұндай жауапкерсіздіктен әсіресе Әбілемет жолдастың қатты сақтанғаны дұрыс. Оның үстінен де сайрауға дайындалып жүргендердің көп екенін естідім!– дедім соңында.

Ақыметқанның, мұсасына бір мінсе мықтап мініп, төтелеп шапқылайтын мінезі белгілі болды ғой. Үлкеніне тез жеткізсін деп әдейі осылай тік сөйлеп тапсырдым да арақ ішпей «кешірім» алып шықтым.

Алдыңғы жылғы кісі өлімінде өз жүгірісіммен өлшеген сырт көшеге айналып өттім. Юсуп Қасымның үйі сол көшенің бас жағына түскен. Әбілеметке сол дәумен қармақты сөзге мықты Ясынәмәтті салмақ болдым. Ол екеуі менімен тұрғылас қызметте болғанымен назырға өтімділігі менен жоғары еді. Өйтетіні, ұлттас «туысы» ғой...

Жым-жырт ымырт үйрілген шақ. Жарық көшеден шырақсыз тар көшеге өтіп, одан артқы шала жарық көшені өрледім. Өзім «Юсуп Қасымның қара қысаңы» деп атаған тұйық үңгірге кіре бергенімде артымда қалған көшемен жүгіріп өтіп бара жатқандай бір-екі адамның аяқ дыбысы естілді. Қаперсіз жүре беріппін. Кіретін қақпама жақындай бергенімде шүперек шақай табанның сырт ете түскен дыбысы дәл арқамнан естілді. Жалт қарадым да жалт беріп бір жағыма ыршып кеттім. Жеңіл сұр киімді ұзын бойлы сида біреудің сермеген жұдырығы өз екпінімен дуалға сақ ете түсті. Қолында тасы бар екен. Өзі де ұшып түсті. Ышқынып қалуынан саусағы жаншылғанын сездім. «Сен кім?»– деп үңіліп қарағанымша ырши жөнелді. Қолынан түсіп кеткен тасын алып, тұра қудым.

– Тоқта!...

Қара үзіп танытпай кетті. Қайтып оралғанымда қақпасынан Юсуп Қасым мен «қотыны» шығып қарап тұр екен. Құлжанның кеше іңірдегі «артыңыздан біреу қастық қып кетер» дегені есіме түсті. Онда мына бейбіт мезгілде маған кім қастық қылмақ, сақтағышын!» деген ысқақты жымиыспен қарап қана қойып едім. Енді «әулие ме!» деп таңырқап ескердім.

Юсуп Қасым, «тоқта» деп зекіген дауысымды таныса да қақпадан шыққанынша мүйіс айналып, жау қуып кеткенімді ұқпай, аңырап тұрып қалыпты. Қайтып кеп, болған ахуалды айтқанымда тіпті аңырды.

– Бұл маңнан ондай лүкшек тазаланып болып еді ғой! Соңыңнан аңдып жүрген бір қастықшы бар екен да!– деп күрсініп, қолтықтай жөнелді үйіне қарай. Төр үйіне кірген соң сырт киімімді сыпырып, әйеліне ұстата сұрады. – Мұны кім деп ойлайсың?

– Мұншалық дұспаным барын мүлде сезбейтінмін!

– Басқаның әйелдеріне көп қалжыңдаушы едің, біреуінікіне хиянат қып қойған шығарсың?

– Жоқ, Құдай біледі ғой, сенің мына шырайлығыңнан басқасының сауырын сипаған емеспін!

Төрт баланың апасы болған жуан «қарақаш» саңғырлай күлді бұл қалжыңыма.

– Міне осының бар емес пе, өзің чоң қатерден әрең қалып тұрғандағы қалжыңың мынау!– деп күлді Юсуп, жаңағы мәселеге шынымен осындай ауыз қылмысымды себеп қып көрсетпек болды. – Осындай тәсауырыңмен күмәндандырып, өшіктіріп алған біреуің бар ғой!

– Ешкімді де күмәндандырған жерім жоқ!

Екеуімізде ойланып қалдық. Әйелі дастарқан жасап, шай құйды. Юсуп ауласына шыға дауыстап, қабырғалас қорадағы Ясын Әмәтті шақырды. Үйінен шығарып алып, аласа дауал үстінен сөйлескен сөзін ұға алмай қалып едім, Ясын Әмәт кіріп келді. Амандаса сала жанқалтасынан бір бөтелке арақ шығарып, кереует далдасына қоя салғанда түсінікті болды. Ештеңе ішпейтіндігімді білдірдім.

– Мен бүгін қонақ болуға келгенім жоқ. Ханым сіз де шедеуіңізбен сәйіңізді[9] орнына қойып қой, бір асығыс жұмыспен келдім. Тамаққа қарамаймын!

– Қаншалық асығыс болсаң да мына қатерден аман қалғаныңды құттықтамай жібермейміз, өзіміз жеткіземіз үйіңе! – Юсуп Қасым жаңағы өткен тосын оқиғаны Ясынға сөйлеп берді. Оның шырайы да өзгеріп, аңыра қарады маған.

– Саған мұншалық өшігетін кім бар? Қазақтарда мұндай іс көп кезікпейтін. Ал, Үрімжідегі ыңғай оқыған қазақтарда тіпті болмаған оқиға!... ақшасы бар деп қызыққан ханзу, ұйғыр ұрыларының бірі болар!

– Ондай ұрылармен лүкшектер бұл маңнан тазаланып болған ғой, қалғандары болса да қорқып тиылып қалып еді!

– Ондайлардан торға түспей жүргендері болғанда да дәл мына қақпаның алдына келгенімде тонаушылығын таспен ғана орындай алуы мүмкін бе!... Жә, енді мұны сыртқа жарияламай қоя тұралық. Ұзын бойлы сидалау жігіт. Оң қолының бір, иә, екі-үш саусағы жараланды. Жауымның негізгі белгісі осы. Байқап, іздестіре жүрелік! Бұл мәселе қазірше осымен тұра тұрсын, енді мұнда келгендегі жұмысымды айтайын: осы екеуіңе бастықтарымыздың үстінен шағым айтуға келдім.

– Шағым? – таңырқай қарады Юсуп.

– Рас, шағым. Мұқият тыңдап, әділет үшін күресер деп, екеуіңнің аң-саналарыңа сеніп келдім. Әбілеметке өзім төте, бетпе-бет сөйлесейін десем, мінезіміз белгілі. Мені ол кісіге шағыстырып қойғандар барын естідім. Арамыздағы мұндай жеке ұғыспаушылықтарды кейінірек айтысып, дұрыс түсінісіп алармыз. Дәл қазір сен екеуің арқылы не ғұрлым тез шешуге мұқтаж болған мәселе – Оңтүстікке бөлінген қазақ студенттерінің мәселесі болып қалды. Мұны тез шешуге мұқтаж мәселе дейтін себебім: бұл, ұлттық бөлінушілік пайда қылып, арамызға жік түсіретін, ұлтшылдық ұрығын кетпендеп-күректеп шашатын шарпулы мәселе екендігі көрілді. Қазірдің өзінде-ақ жай қазақ емес, оқыған, саналы қазақтардың да қандарын қатты қыздырып барады. Қызметке бөлу ісімен ешқандай байланысым жоқ маған келіп даурығып, стол шапалақтап, жұмысымды істетпейтін болды. Олардың өйтетіні: қазақтың жоғарырақ білім алған, ұят-намысшыл бойжеткендерінің көшеде еңіреп жылап жүруі, ғылым азаматы қатарына енді қосылып, таранып-сыланған жігіттерінің көздері маймұл умасынша қызаруы, көрген-естіген қазақтардың әрқандайын ызаландырғандай. Бұлардың бәрі Іле облысының оқушылары, Іле, Тарбағатай, Алтай тауларының түкпірлерінен келген малшы балалары. Енді Хотан, Жаркент, Қашқар түкпірлеріне бөлініпті. Арыз айтып барса, «төңкерістік қызметке бөгет болатын махаббаттарың керек емес!» деп зекіп шығарыпты. Олай болғанда, әке-шеше, аға-бауыр, туған жұртына болған махаббаты мен оларға қызмет істеу арман-тілегі де «керек емес», кері төңкерістік идея болғаны ғой!... Осылай жәбірленудің көз жастары «Шынжаң ұйғыр автономиялы районның» астанасы болған Үрімжі көшесінде төгіліп жатса, бізге тиетін кесірі қандай болатындығын сен екеуің толық түсінесіңдер!...

– Тоқтап тұр, достым, тоқтап тұр!– деді Юсуп Қасым. Ыстық шай құйып алдыма қойды да стол тартпасынан қағаз-қалам алды. Ясын Әмәттің дүниеге әрқашан күлкімен ғана қарау керек дейтіндей күлімсіреп тұратын көкшіл сары көзі тігіл тартып, ақсұр сұлу жүзіндегі білінер-білінбес ақшұбары шұқыр-шұқыр бола қалыпты.

– Бір ғана Әбілеметтің бирократтығының нәтижесі!– деп Ясын күбірлегенде Юсуп нақтап көсіп жіберді.

– О, меллатшы болғанда да аш иттей, намыссыз меллатшіге айналып барады!

Мен жанқалтамнан Оңтүстікке бөлінгендердің тізімін алып, екеуінің ортасына жайдым. Олардың өз аудандары мен ендігі барып орналасатын жерлері де жазылған еді. Юсуп Қасым үңіле қарады тізімге.

Осылардың келген өз аудандарында жоғары мектеп түгіл орта мектеп бітірген мұғалім де бірлі-екілі ғана. Облыстық оқу-ағарту басқармасындағы тізімнен бәрін көргенмін!– деп Ясынға күбірледі.

Бұл бөліс жөніндегі барлық дауымды – халыққа, үкіметке, екі ұлт арасындағы ынтымаққа, оқу-ағарту қызметіне, осы жаңа мұғалімдердің өздерінің дұрыс өсу жағдайына, идеясына тигізетін кесірлерін рет-ретімен ықшамдап, қысқа-қысқа сөйлеп бердім. Түгел жазып алған Юсуп Қасым күрсініп алып сөйледі.

– Осы айтқан түсініктерің мен талаптарыңның бәрі дұрыс, бәрі жақсы. Көзі, құлағы бар адамның бәрі құптайды. Бірақ Әбілеметке құптатуың қиын. Сол үшін оның алдына өзің бармауың бәрінен жақсы іс болыпты. Ондай құқықтылар тұмсығын көкиткенде сенің сұқ саусағыңның шошаятыны бар емес пе еді, Құдай сақтапты, һа-һа-һа..а..!

Ясын Әмәт оның керісін айтып күлді.

– Бірақ, осы туралы бізбен ақылдасуға келе жатқаныңда әлгі гүй[10] ұрып жығып кетсе, бәрінен жаманы сол болатын еді!

– Сөйтіп, Әбілемет алдында сұқ саусағым шошаю қатерінен аман қалармын ба?– деп сұрадым.

– Енді аман қаларсың!

– Аман қалғаның осы шығар! – десті екеуі. Бір-біріне қарап бас изесті. Бұл изектесулерінің мақұлдасып, шындап белсену екендігін көздерінің отынан түсіндім.

– Тым болмағанда тұмсығын дәл саған көките алмайтын етіп жұмсата алармыз!

– Танауына бір тигенде-ақ тесіп өте шығатын болат саусақты қазақсың-ғой,– деп Ясын күлді. – Асау бұқаны бұйдалап мініп, еңкілдете жөнелетіндерің де бар емеспе еді!

Юсуп Қасым шкабынан бір бөтелке шығарды да, «қотынының» атын «сәй»– деп шақырды. Үш рюмкаға лақылдатып құя сөйледі сонсоң:

– Бүгін кешкі бір сапарыңда екі қатерден құтылдың...

Сөйтіп, екі бөтелке арақты таусып, орнымыздан бір-ақ көтерілдік. Екі достың уағдасы да бірге көтеріліп, көшеге бізбен бірге шықты. «Тақсы[11] көтере алмайсың, Әбілеметті жұмсартсақ та алдына сен кірмей-ақ қой!» деген қортынды тудырды ол уағда. «Тек бір жағынан Ақыметқан рас шықса болғаны. Біз дәл өз дауыңмен қамалап ұстап көндірелік!»

Екі дос, Құмар мен Қапастың күндестерін, олардың жапқан жаласы барын естіген соң жаңағы таспен келген жауды тұспалдады: «сол өшіккен күндестердің бірінің арағын ішкен жалданба лүкшек болса керек» десті. «Құмар мен Қапасты құтқаруға кіріскен сені тым болмағанда мертіктіре тұруды көздеген. Сондықтан бұлай жалғыз жүрме!» дегенді тапсырып, үйіме жеткізіп салып қайтты.

Іңірде болған осы оқиғаны үйге жақын сақшы пунктіне ертеңіне таңертең ерте барып мәлімдедім. Оң қолының бір-екі саусағы дауалға соғылып жараланған, ұзын бойлы сида жігіт табылса, адам өлтіру қастығына салынған бір шайканың мәселесі анықталатындығын, тергеуіне өзім шақыртылуымды айтып, өтініш жазып беріп қайттым.

Көңілім енді орныққандай, қамсыз отырдым жұмысыма. Ұйғырша «Шынжаң газетінің» бүгінгі саны келгенде басымды бір-ақ көтеріппін. (Үрімжіден шығатын қазақ тіліндегі «Шынжаң газеті» автономиялы район құрылғаннан бері «малшылар газеті» болып тарап, бас газет қатарынан қалған. Қазіргі «ашылу-сайрау» материалдары бұл газетке басылмайтын). Менің даукестерім бүгін сайрапты. Бір жақсысы менің алдымда «сайрағандағы» ұйғыр автономиясына қаратқан уыттары жоқ. Рақымқан мен Ынтықбай сондағы өз пікірлерінен бірнеше мәселенің басын құрап сөйлеген екен. Бірақ, қалғандары Мақұлбектің суреттегеніндей «бөгде ауылдың итінше үзіп-жұла қашып», тым үстірт сайрап өткізіпті. Ал, Мақұлбектің өзі, пікірін солай үзіп-жұлып та сөйлемей, лықа тойған итше маңқиып, ыңғай мақтау ғана айтыпты. Қазір «сайрау» түсінігінде мұндай жалаң мақтауға салынудың, басқаларға өзінің айтқанындай, «сайрамау» деген сөз екендігін белгілі жайшылықта партияны қасыған болып тырнап, сүйген болып тістеп алатын сұмның бұл маңқиюына таңырқап қана қойып едім. Сайраушылардың арасынан Құлжанның мүлде табылмай қалуы, көзімді жарқ еткізді: (оның) Мақұлбекше мақтаудан да қалуы, алдыңғы күндердегі маған істеген қылмысын енді көпе–көрнеу жасыруы болып көрінді. «Жасырын жерде не «сайрап» жүргеніңді ашық сайраған пікіріңнен анықтаймын» демеп пе едім. Мүлде сайрамай қойсам немді анықтайсың деп бекінген ғой! Сондағы «назырлардың алдына енді кірмей-ақ жұрт алдында масқаралап, жерге айналдырайық!» деп менің қайрағаны қайда? Сол іңірдегі «ертеңдер бізде сайраймыз ғой» деп үш рет жылтыңдап, бүгінінен мүлде шықпай қойған мазағы мені тіпті ызаландырды. «Соққыға жықпақ – өлтіртпек болуға дейінгі бар қастықты істеп жүрген осы сайқал!» деп тұнды көзім. Көрінген жерде желкесінен бүре түскім келді. Бірақ, қайта ойланып, қайта кеңідім: «Ақияны айыруға құштарлығы, құмарға өштігі болғанымен жылап жүрген басқа бауырларына өштігі бар ма еді. Тым болмаса менің солар үшін жүгіріп жүргенімді ескермей ме! Маған дәл мынадай қастық істеуге дәті жете қоймас!» деп сабырға шақырдым өзімді.

Соның ертеңіндегі, тіпті, одан кейінгі күндердегі сайрағандардың арасынан да Құлжанды іздеп таба алмадым. Сөзі түгіл маған өзі де көрінбей кетті. Құлжанның өзінде қалаймақан шалқып бықсыған кегім қоздана түсті. Жолсоқтыға ұшырап қашқан лүкшек жалданба табылмаған сайын қозданды.

Басқа жігіттердің де кектеніп жүргенін естідім.

«Құлжан енді кездессе керіп қойып, шұбар бетіне кезекпен түкірейік» деп келісіпті. Бір ғажабы, керіп ұстап тұруға, оның ең жақыны сыбайласы Мақұлбектің сыбануы болып естілді.

«Биғабілді назырларға шағыстырған», «бізді басшылыққа қарсы топ құрды деп мәлімдеп, пікірімізді қабылдатпай қойған», «Құмар мен Қапастың үстінен жалған материал түсіріп көзіктірген», «оларды қорғайды деп Биғабілдің соңына қаншер лүкшек салған, бәрі сол Құлжанның ісі!» деп Мақұлбек жуан саусағымен санап отырып сыбаныпты.

«Сайрайық-сайрайық деп бәрімізді сайратып бастықтарға өшіктіріп болып, өзінің бұға қалуын көрмеймісің!»– депті Есқали. «Қалыңдық Ақияға әлден сөз айта бастапты»– деп Құмар мен Тоқбай... Тіпті бәрі де Құлжанның әр не сайқалдығын айта қосылыпты да, солай бір жазалап, арадан мүлде аластау жазасын қолданбақ болыпты.

«Мақұлбектің бұлай сыбануы да сайқалдық, бұл тіпті дербес сыр» деп түйдім. Ақияға Құлжанның сөз айтуын, Ақияның өзінен Мақпал сұрап, анықтап қайтты.

Алдыңғы күні Ақия жақында тұрмыстанған бір сабақтасының кешкілік сауығына барыпты. (Құмар бір ұлықпен сөйлеспек болып қалып қойған екен.) Ондай жерге әрқашан шақырылмай-ақ өзі баратын Құлжан да жетіпті. Ақия қайда отырса сонда барып иектеп, тансыға шақырып, тұрғыза алмай, оңашаға шақырып, мойын бұрғыза алмай, сөйтіп, сауықты салдуармен өткізіпті де, ұрдалып бұрынырақ қайтқан Ақияны тағы қуып жетіпті.

«Кішкене кезімізден сабақтаспыз ғой, тату болайықшы!», «алыс-берісіміз болмаса да жақын болайықшы!», «мен осы астананың тұрақты қызметкері – ақынмын ғой, сен де тұрақты мұғалімісің, Құдай қосқан жақыныңмын ғой!» деп мыжый берген соң Ақия сөзді бір-ақ кесіпті: «мен саған ешқашан «жақын» бола алмаймын. Өзің ештеңені ұқпайтын есекпісің, өз «жақыным» барына қарамай, неге иектей бердің осынша, жоғал көзімнен!» деп серпе тастап жөнелген екен. Құлжан домалап тағы қуып жетіп, ұстай алыпты.

«Сол сергелдеңмен бірге қаңғып кетпекпісің?»

«Кетемін, о дүниеге кетседе бірге барамын!»

«Бұл жердегі білім жұртшылығы ондай иен құмға сені қор етіп жібере алмайды! Тіпті де қимаймын сені ондай қаңғыға!»– деп өңештеген Құлжанның жағына шапалақпен жалғыз-ақ шарт еткізіп жүре беріпті Ақия. Соңынан қайта қуа алмай есеңгіреп Құлжан қалыпты.

Мақпал барып келіп, дәл осылай әңгімелеп берді. Ақия Мақпалға осы жеңісін айтып күлудің орнына жылап жіберіпті: «әлден-ақ басынды. Құмар бір жылдан соң қайтып келетін болса да бірге кетемін. Бірге кетпесем, ол қайтқанша мұның өсегі өлтіреді» деп жылапты.

– Құмар да, Қапас та кетпейді «Құлжанның астанасынан»– деп күлдім мен. – Алаң болмасын, ол екеуіне бұл маңнан қызмет бермесе, мен тауып беремін, өз қасыма орналастырамын!...

Құлжанның күмәнді-күмәнсіз қылмыстары осылай құралып болған шақта анықталмаған күмәндісі де көп ауыз жағынан күмәнсіз фактке айналып, «түкіріп аластау» шарты толған шақта Күлән қыз тауып босана қалды. Бәріміз соның шілдеқанасына жиналдық. «Әлгі қаскүнемнің келмей қойғаны–ай!» деп тықыршып Мақұлбек жүрді тыңдасам, Құлжанды жігіттердің осы тойда масқаралап аластамақ болуларының мәні бар екен: «ағайын, дос, қызметтестер түгел жиналған осы тойда түкірікпен ұшықтау – өте лайық жаза болар еді оған!», «жаңа ұрпағымыз адал жүректі, халық азаматы болып өсуі үшін оны бұлай аластауымыз, ұмытылмас естелік болар еді!», «арамыздан ондай арсыз, ондай қаражүрек шықпауы үшін жақсы сабақ болар еді!», «осы тойда лағынат таңбасын бетінен бет қоймай басып қусақ, жұрт-әлемге қарап, оған ұқсайтындар... қысар еді!» деп тұрғыластары түгел жалаңдады.

Ынтықбай ғана қарсы пікір айтып, баспақ болды бұларды.

– Менің шілдемде көрген шырағымның тойында бұлай жінігуді қоя тұрсаңдар қайтер еді!... Той қызуына енжар көңілсіздік пайда қылар ма екен!

– Өз тойымыз ғой ынта, көңілсіздіктің көлеңкесін де жуытпаймыз бұл тойға!

– Ауладағы әнеу бұрышқа апарып тұрғызамыз да жиылған жұртқа соның өзін той ойынның бірі етіп, жария істейміз!

Дата добавления: 2015-06-04