Мельніца-сталбоўка

ДАДАННЕ

ЛІТАРАТУРА

ЗАКЛЮЧЭННЕ

Народнае мастацтва адносіцца да адвечных катэгорый і каштоўнасцей культуры. Сваімі каранямі яно сягае ў далёкае гістарычнае мінулае. У ім адлюстраваны духоўны вопыт і ідэалы чалавецтва. І менавіта яно найбольш яскрава ўвасабляе тое адметнае, што робіць культуру кожнага этнасу распазнавальнай у суквецці культур іншых народаў [17; с. 7].Творам народнай творчасці часта уласцівая пэўная сувязь з тым ці іншым звычаем, які захоўваецца і тады, калі губляецца памяць пра культавую прыроду ці міфічную абумоўленасць гэтага звычаю [5; с. 10].Творы народнага мастацтва нясуць у сабе адбітак гістарычнага лёсу этнаса, яго ўзаемадачыненняў і ўзаемасувязей з культурамі суседніх народаў [17; с. 7].

Вядома, што мастацтва плённа развіваецца тады, калі ў ім ёсць патрэба [5; с. 10].Развіццё народнага мастацтва заўсёды ішло шляхам перадачы прыёмаў і сакрэтаў майстэрства, традыцый непасрэдна ад настаўніка да вучня. Кожны майстар вучыўся ў свайго настаўніка. Але ж у каго вучыўся той, тэарэтычна першы майстар, у якога не было папярэднікаў, настаўнікаў, ад якога б ён пераймаў традыцыі? Той майстар вучыўся ў прыроды, асэнсоўваючы дасканаласць прыродных, перш за ўсё аб’ёмных формаў [22; с. 120].

Беларускае народнае мастацтва развівалася пераважна як хатняе рамяство, толькі некаторыя яго выгляды мелі характар здабычы з выйсцем на рынак. Такая асаблівасць яго існавання вызначыла асноўныя рысы беларускага народнага мастацтва: глыбокую традыцыйнасць, ярка выяўленую функцыянальную скіраванасць вырабаў, абагульненасць формаў, стрыманы, пераважна геаметрычны дэкор сімвалічнага характару [9].

Традыцыйнае і масавае, створанае часцей за ўсё з недарагіх шырокадаступных матэрыялаў, яно жыве і развіваецца. Яно – жыватворная невычэрпная крыніца, і як не можа высахнуць крыніца, з якой пачынаецца вялікая рака, так не згасне і народнае мастацтва – састаўная частка нашай нацыянальная культуры [23; с. 12].У нашы дні гэта не застылы паўтор адпрацаваных канонаў і ўзораў, а жывы, творчы працэс, цесна звязаны з культурнымі пластамі гісторыі народа, са звычаямі, абрадамі, з прыродай. Мастацтванараджалася і стваралася як вынік мэтазгоднасці, рацыянальнасці, духоўнасці рэчы і гармоніі яе з прыродай і Сусветам. Яго галоўнай рухаючай сілай з’яўляецца закон традыцый. Менавіта традыцыя застаецца асноўным стрыжнем захавання і развіцця народнага мастацтва, традыцыя не толькі ў стылістычнай, вобразнай, знакава-сімвалічнай, у пэўнай ступені кананізаванай творчай адпрацаванасці, а і ў гістарычным самаўсведамленні і асэнсаванні чалавечага быцця і Сусвету ў цэлым [22; с. 14 - 15].

Народнае мастацтва ва ўсе эпохі не толькі адлюстроўвала цэласнае ўспрыманне свету, але і імкнулася ў сімвалах і вобразах спасцігнуць рэальны і прыдуманы самім чалавекам свет [22; с. 15].Падчас эвалюцыі з'яўляюцца асобныя новыя матывы, але больш змяняюцца ступень стылізацыі і характар асэнсавання старых матываў; малюнкі, злучаныя з карэннымі ўяўленнямі пра свет, знаходзілі вузейшы сэнс (напрыклад, у розных знаках-засцярогах, якія ўпрыгожвалі побытавыя прадметы) ці пачыналі адыгрываць чыста дэкаратыўную ролю, тады як форма прадмета перажывала часцяком толькі малаважныя, канструктыўна-функцыянальныя змены [9].

Каб наталіцца асалодай гармоніі традыцыйнай нацыянальнай культуры, трэба пранікнуцца зместам усёй сімфоніі цэласнага гучання хараства сусветных будоў [22; с. 73].

"Гісторыя культуры ёсць не толькі гісторыя змен, але і гісторыя назапашванняў каштоўнасцяў, якія застаюцца жывымі і дзейснымі элементамі культуры ў наступным развіцці. Так, напрыклад, паэзія Пушкіна – гэта не толькі з'ява той эпохі, у якую яна стваралася, завяршэнне мінулага, але і з'ява нашага часу, нашай культуры" [Ліхачоў Д. С. Развіццё рускай літаратуры X –XVII стагоддзяў. Л., 1973, ст. 5]. Гэта вызначэнне акадэміка Д. С. Ліхачова можна аднесці і да народнага мастацтва, якое застаецца сучасным для ўсіх эпох.

Творы сучаснай народнай творчасці носяць галоўным чынам характар дэкаратыўных вырабаў і сувеніраў, вобразна якія сведчаць пра своеасаблівасць народнай культуры той ці іншай мясцовасці; дзякуючы свайму відавочна самаробнаму выгляду яны надзяляюць сучасную культуру рысамі нацыянальных традыцый [9].Сёння для Беларусі вельмі карысным можа быць папярэдні культурна-грамадскі вопыт у захаванні і развіцці народнага мастацтва. Каб выкарыстаць у далейшым развіцці грамадства яго плённыя набыткі, трэба гэты вопыт ведаць і асэнсаваць з сучасных пазіцый [17; с. 9].

Народнае мастацтва – мінулае ў сучаснасці. Жывая традыцыя, нязменнасць якой захоўвае ланцуг пераемнасці пакаленняў, народаў і эпох.

Дэкаратыўнае пано “Шлях продкаў” было створана на аснове вывучанага матэрыялу па сімволіцы з’яў прыроды і адносін чалавека да яе, да свайго жыцця і ўласнага прызначэння, а таксама абапіраючыся на атрыманыя веды ў ткацтве, дэкаратыўнай кампазіцыі, кераміцы, колеразнаўстве. Дадзеная праца з’яўляецца яскравым прыкладам зліцця дзвюх такіх стажытных традыцыйных беларускіх мастацтваў як ткацтва і кераміка, што сведчыць пра актуальнасць народнага пачатку ў сучасным жыцці. Дэкаратыўнае пано “Шлях продкаў” – экспазіцыйны аб’ект, які павінен выклікаць цікавасць да самабытнай беларускай культуры і абудзіть гонар за нацыянальную гісторыю і культуру.

Прадзенне ніткі – адно з найважных тэхнічных малюнкаў чалавека – пакінула "глабальны" след ва ўспрыманні рэчаіснасці, у фармаванні першасных філасофскіх уяўленняў пра свет. У міфалогіі шматлікіх народаў нітка выступае як метафара жыцця і лёса чалавека. Сам працэс ткацтва, яго прадукты – нітка, палатно– быўшы рэаліямі штодзённасці, мелі свой сімвалічны план [9].

У кожнага народа – свае традыцыі, адпаведныя яго характару, ладу жыцця, прыродным умовам, звычаям [10; с. 6].Ведаць і зберагаць народную мастацкую культуру – гэта значыць зберагаць душу народа [10; с. 7].

1. Кошаев В.Б.Декоративно-прикладное искусство: Понятия. Этапы развития: учеб. пособие для студентов вузов, обучающихся по специальности «Декоративно-прикладное искусство» (Изобразительное искусство)./ В. Б. Кошаев. – М.: Гуманитар. Изд. центр ВЛАДОС, 2014. – 272 с.: ил.

2. Уткин П.И., Королёва Н.С. «Народные художественные промыслы: Учеб. для проф. учеб. заведений» / И.П. Уткин, Н.С. Королёва. – М., 1992.– 392 с.

3. Малаш Ю.А. Патаемнае наіўных мастакоў Беларусі –­ Сокровенное наивных художников / Юрый Малаш. – Мінск: Литература и Искусство, 2007. – 80с.:іл.

4. Елатомцева И.М. Шедевры мировой керамики: Исторические метаморфозы стилистики / И.М. Елатомцева. – Минск: Беларусь, 2008. – 287 с.: ил.

5. Арцем’ева І. Беларускія маляваныя дываны. Альбом-каталог / І. Арцем’ева. – Мінск: “РЫФТУР”, 2005. – 64 с.

6.Архіпава В.А., Вайцэхоўская В.У., Калашнік Н.М. Нацыянальны мастацкі музей Рэспублікі Беларусь / Мастацтва 1920 – 1950-ых гадоў /В.А. Архіпава. – Мінск: “Беларусь”, 2006. – 395 с.

7. Сцёпіна Т.І., Пальшіна І.М. Беларускія народныя тканіны ў зборы Дзяржаўнага мастацкага музея БССР. Каталог / Т.І. Сцёпіна. – Мінск: “БЕЛАРУСЬ”, 1979. – 255 с.

8. Винникова М.Н. Художественно-технологические традиции белорусского народного ткачества конца ХІХ – начала ХХ в. Диссертация / М.Н. Винникова. – М.

9. Лобачевская О.А. Календарь “Женщина – ткань – судьба”[Изоматериал] = [календарь настенный перекидной].– О.А. Лобачевская. – Вильнюс: Центр гендерных исследований ЕГУ, 2006.

10. Сахута Я.М. Беларускае народнае дэкаратыўна-прыкладное мастацтва: 2-ое выд., перапрац. і дап. / Я.М. Сахута. – Мн.: Беларусь, 2001. – 110 с.: іл.

11. Селивончик В.И., Винникова М. Н. Возрождение ремесла: Пособие по ручному узорному ткачеству. / В.И. Селивончик. – Мн.: Полымя, 1993. – 142 с.: ил.

12. Боганева А.М. Традыцыйная мастацкая культура беларусаў. У 6 т. Т. 5. Цэнтральная Беларусь. У 2 кн. Кн. 2 / А.М. Боганева [і інш.]; ідэя і агул. рэдагаванне Т.Б. Варфаламеевай. – Мінск: Выш. Шк., 2011. – 911 с.: каляр. іл.

13. Курманович И.С. Мастерство, фантазия, щедрость. / И.С. Курманович. – Мн.: Полымя, 1984. – 144 с., ил.

14. Сахута Я.М. Народныя мастацкія рамёствы Беларусі / Уклад. Я.М. Сахута. – 2-ое выд. – Мн.: Беларусь, 2001. – 168 с.: іл.

15. Мартынова А.А., Черникина Л.А. Лабораторный практикум по строению и проектированию тканей. Уч.-изд. / А.А. Мартынова. – Ленинград: Ленинградская типография №6,1975. – 296 с.

16. Федотов Г.Я. Дарите людям красоту: Из практики нар. худож. ремесел. Кн. для учащихся ст. классов. / Г.Я. Федотов. – М.: Просвещение, 1985. – 255 с., ил.

17. Лабачэўская В.А. Зберагаючы самабытнасць: З гісторыі народнага мастацтва і промыслаў Беларусі. / В.А. Лабачэўская. – Мн.: Беларуская навука, 1998. – 375 с., іл.

18. Кацар М.С. Беларускі арнамент: Ткацтва. Вышыўка / М.С. Кацар; пер. з рус. мовы, літ. апрац. і навук. рэд. Я.М. Сахуты. – 2-е выд. – Мінск: Беларус. энцыкл. імя П. Броўкі, 2009 – 224 с.: іл.

19. Сурина М.О. Цвет и символ в искусстве, дизайне и архитектуре. Серия «Школа дизайна». / М.О. Сурина. – Москва: ИКЦ «МарТ», Ростов н/Д: Издательский центр «МарТ», 2003. – 288 с.

20. Каплан Н.И., Митлянская Т.Б. Народные художественные промыслы: Учебное пособие для сред. проф. техн. учеб. заведений. (Проф. техобразование. Декоративно-прикладное искусство)./ Н.И. Каплан. – М.: Высш. школа, 1980. – 176 с., ил.

21. Фадзеева В. Беларускі ручнік / Афарм. І.А. Дзымкоўскага. – Мн.: Полымя, 1994. – 327 с.: іл.

22. Рэдакцыйная калегія: Т.І. Васюк, Л.А. Малахава, Р.Ф. Шаура (адк. рэд.) Народнае мастацтва: мінулае і сучаснае: Матэрыялы Рэспубліканскай навук. -творч. канф. (19 – 20 мая 1999г.) / Рэдкал.: Р.Ф. Шаура (адк. рэд.) і інш. – Мн.: Бел. дзярж. ун-т культуры, 2002. – 120 с.

23. Евгений Михайлович Сахута. Белорусское народное искусство. Альбом. / Е.М. Сахута. – Мн.: “Беларусь”, 1980. – 486с.

24. Бидерманн Г. Энциклопедия символов: Пер. с нем. /Общ. ред. и предисл. Свенцицкой И. С. – М.: Республика, 1996. – 335 с.: ил.

25. Шейнина Е.Я. Энциклопедия символов. / Е.Я. Шейнина. – М.: ООО “Издательство АСТ”; Харьков: ООО “Торсинг”, 2003 – 592 с. ил.

26. Прастора [Электронный ресурс] /Сахута Яўген. Беларускае народнае мастацтва. – Минск, 2015. – Режим доступа:http://prastora.by/knihi/sachuta-iauhien-bielaruskaie-narodnaie-mastactva. – Дата доступа: 14.05.2015.

27. Современные белорусские традиции и обычаи [Электронный ресурс] / Новости Беларуси. – Минск, 2015. – Режим доступа:http://dic.academic.ru/dic.nsf/enc_pictures. – Дата доступа: 22.05.2015.

28. Материальная и духовная культура древних славян по языковым данным [Электронный ресурс] / Языковедение. – Минск, 2015. – Режим доступа:http://ref.by/refs/105/1823/1.html. – Дата доступа: 14.05.2015.

29.Культ природы у древних славян [Электронный ресурс] / Боги, сущности и существа. – Минск, 2014. – Режим доступа:http://wap.nkpss.unoforum.ru/?1-14-0-00000004-000-0-0-1320779429. – Дата доступа: 19.05.2015.

30.Хлеб. Обряды и обычаи. Древнеславянские зарисовки [Электронный ресурс] / Культура и искусство. – Минск, 2015. – Режим доступа: http://cultandart.ru/ society/ 90994hleb_obrjady_i_obychai _drevneslavjanskie zarisovki. – Дата доступа: 27.05.2015.

31.Язык символов. Мельница[Электронный ресурс] / Журнал “Человек без границ”. – Минск, 2015. – Режим доступа: http://www.manwb.ru/articles/simbolon/simbol_lengua/Miel_AnKriv/. – Дата доступа: 27.05.2015.

32. Космогонический славянский миф [Электронный ресурс] / Различные гипотезы о происхождении человека. – Минск, 2015. – Режим доступа: http://history.jofo.ru/672641.html. – Дата доступа: 12. 08.15

33. Философия – Строение Человека «ЮДЖИЗМЂ» [Электронный ресурс] / Мировосприятие Славян. – Минск, 2015. – Режим доступа: http://www.dunmers.com/?p=2349. – Дата доступа: 12.08.2015

34. СЛАВЯНСКИЙ РАЗВЛЕКАТЕЛЬНО-ПОЗНАВАТЕЛЬНЫЙ ИНФОРМАЦИОННО-НОВОСТНОЙ РЕСУРС [Электронный ресурс] /Долголетие у славян. – Минск, 2015. – Режим доступа: http://vl-club.com/65722663-dolgoletie-u-slavyan.html. – Дата доступа: 28.11.2015

35. Самый большой банк рефератов [Электронный ресурс] / – Минск, 2015. – Режим доступа: http://www.bankreferatov.ru/referats/C325729F00717F7B8.doc.html.–Дата доступа: 28.11.2015

36. СЕМЕЙНЫЙ СОЮЗ [Электронный ресурс] / РОДОВОЙ УКЛАД ЖИЗНИ древних славян.– Минск, 2015. – Режим доступа: http://www.tvoretc.com/2011/10/blog-post_08.html. – Дата доступа: 02.12.2015

Дата добавления: 2017-01-14