Фельетон. З гісторыі жанру

Памфлет стаў старэйшым жанравым “братам” фельетона. Зорны час фельетона на радыё адносіцца да часоў Другой сусветнай вайны. Тады ў радыёэфіры штодзень можна было пачуць вясёлыя камічныя гісторыі з салдацкага побыту. Зразумела, радыёфельетоны “знішчальнага” кшталту – памфлеты высмейвалі фашыстаў, іхнюю “мову сабак” (фанетычная паралель нямецкай мовы з “гаўканнем”), побытавыя гратэскныя дэталі. Складаліся і “знішчальныя” частушкі.

Для паўнаты эвалюцыйнай карціны фарміравання жанра фельетону дамо кароткую гістарычную даведку.

Лічыцца, што радзімай фельетону з’яўляецца Францыя пачатку ХІХ стагоддзя, у прыватнасці, “падвальная плошча” газеты “Journal des Debats”. Газета тады была спрэс рэкламнай, а для разнастайнасці заснавальнікі прыдумалі так званыя газетныя “падвалы” – ніжнюю частку старонак, якую па жаданню падпісчыкаў або пакупнікоў можна было і адарваць. У гэтым выпадку ён пераўтвараўся ў самастойнае друкаванае выданне – не выкідваць жа тавар. Там друкавалася разнастайная інфармацыя кшталту “стракатай сумесі” – “весела пра ўсё”. Звычайна, гэта былі паведамленні пра тагачасную французскую моду, парфум, платныя абвесткі самага разнастайнага зместу, загадкі, рэбусы, шарады і інш. Сярод іх рэгулярна сталі з’яўляцца крытычныя артыкулы, прысвечаныя тэатральным, оперным прэм’ерам, справаздачы пра выставы, адрыўкі з раманаў (“серыялы”), паэтычныя творы. У гэтых “фельетонах” друкаваліся эсэ, лісты ў рэдакцыю, раманы “з працягам”. Цікавая акалічнасць: у “фельетонах” “Journal des Debats” былі надрукаваны адрыўкі твораў М.Гогаля, Ф. Дастаеўскага, Л. Талстога.

Спакваля газетныя “падвалы” пераўтвараюцца ў публікацыі забаўляльнага кшталту. У нарысах і рэцэнзіях на спектаклі, выданні, выставы, свецкія прыёмы з’яўляецца іранічны стыль, часам, вострая крытыка ды “знішчальная” палеміка і “партрэты”. “Journal des Debats” нават сфарміравала свой “эскадрон” аўтараў, якія спецыяльна пісалі для гэтай “падвальнай” старонкі свае “фельетоны”.

Дарэчы, у жанравым пазначэнні ў некаторых мовах выкарыстоўваецца тэрмін “фельетон” зусім не для саркастычнага, крытычнага выступлення ў друку або ў эфіры. Так, у польскай мове “фельетонам” пазначаны аналітычныя артыкулы, публіцыстычныя тлумачэнні пэўнай праблемы, з’явы. У эфіры Польскага радыё дагэтуль гучаць зусім не сатырычныя “фельетоны”.

Дата добавления: 2013-12-11