Палітычная барацьба ў сярэдзіне 1920 – сярэдзіне 1921 г

Чэрвеньскія выбары 1920 г. засведчылі адчувальнае паправенне германскага электарату. СДПГ страціла каля 16% галасоў, Партыя Цэнтру/БНП – каля двух, а НДП – нават 10%. І хаця НСДПГ і КПГ атрымалі адпаведна 17,9% і 2,1% галасоў, створаны ў ліпні 1920 г. новы ўрад (узначаліў лідэр партыі Цэнтра К. Ферэнбах) упершыню аказаўся чыста буржуазным. Сацыял-дэмакраты перайшлі ў апазіцыю.

Існаваўшыя да гэтага ўрады "веймарскай кааліцыі" (Шэйдэмана, Баўэра і Мюлера) не маглі пахваліцца устойлівасцю. Паступова ўрадавая нестабільнасць аказваецца ў непасрэднай залежнасці не столькі ад унутрыпалітычных, колькі ад знешнепалітычных падзеяў і фактараў. Менавіта абранне тактыкі паводзінаў Германіі на міжнароднай арэне становіцца для нямецкіх партыяў сапраўдным яблыкам раздзёраў.

Ужо сам Капаўскі путч засведчыў узрастальнае значэнне знешнепалітычнага фактара. Выгадаваныя на перамогах прускай і германскай зброі, немцы не маглі спакойна назіраць за тым, як іх бязлітасныя ворагі ставяць "фатэрлянд" на калені. Як грыбы пасля дажджу узнікаюць нацыяналістычныя і патрыятычныя арганізацыі, нямецкае грамадства не можа стрымаць свайго абурэння ўмовамі міру. Не дзіва, што і многія больш памяркоўныя за натоўпы палітыкі ўсё часцей і часцей паддаюцца настроям народу і сур'ёзна разглядаюць магчымасці адхілення ад выканання ўмоваў Версальскага дагавору.

Дэбаты палітыкаў і дыскусіі ў грамадстве атрымалі новы штуршок, калі ў траўні 1921 г. Лонданская канферэнцыя вызначыла суму рэпарацыяў з Германіі – 132 млрд. залатых марак, прычым, на працягу бліжэйшых двух гадоў краіна мусіла унесці ў якасці авансу ажно 20 млрд. У лік аплаты рэпарацыяў павінны былі праводзіцца канфіскацыі тэхнікі і жывёлы, пераможным краінам гарантаваліся гандлёвыя і інвестыцыйныя ільготы і г.д. Сусветны эканамічны крызіс 1920-1921 гг. толькі павялічыў абсалютную немагчымасць выканання Германіяй гэтых непрыхавана рабаўніцкіх ўмоваў.

Напачатку ўрад К. Ферэнбаха прытрымліваўся "палітыкі катастрофаў" ("чым горш, тым лепей"), г.зн. курсу на сабатаж магчымых плацяжоў, якімі б цяжкімі не былі наступствы гэтага. Але аказаўшыся няздольным супрацьпаставіць што-небудзь пагрозам пераможцаў акупіраваць Рур. Канцлер быў вымушаны зысці ў адстаўку.

У чэрвені 1921 г. яму была знойдзена замена. Новы кабінет быў гатовы змірыцца з існуючымі ўмовамі. Канцлер Ёзэф Вірт з'яўляўся актыўным прыхільнікам "палітыкі выканання" і тактыкі, накіраванай на ўзмацненне "усходняга вектара" германскай знешняй палітыкі. Ён і буйны прамыслоўца і фінансіст (з 1915 г. старшыня праўлення Усеагульнай кампаніі электрычнасці), а ў новым урадзе міністр замежных спраў, Вальтэр Ратэнаў склалі ў кабінеце ядро прыхільнікаў збліжэння з Савецкай Расіяй.

Дата добавления: 2014-11-08