Перагрупоўка палітычных сіл. Путч Капа-Лютвіца

Далейшае пагаршэнне эканамічнай сітуацыі ў краіне, а таксама палярызацыя палітычных сілаў паводле стаўлення да Версальскага міру выклікалі канчатковае размежаванне двух асноўных палітычных груповак. Першую прадстаўлялі партыі "веймарскай кааліцыі", а таксама памяркоўнае крыло ННП. Гэтая групоўка выступала за далейшае паглыбленне парламентарызму і рэспубліканскай сістэмы, а ў сферы знешняй палітыкі – за безумоўнае выкананне Версальскага дагавора як адзіную рэальную магчымасць адраджэння дзяржавы.

На рэвалюцыйнай і антыкайзераўскай хвалі руху за мадэрнізацыю германскай палітычнай сістэмы гэтая групоўка захапіла ў свае рукі асноўныя рычагі ўлады ў дзяржаўным і зямельных апаратах. Нават нашмат больш правыя палітыкі былі змушаныя змірыцца з яе перамогай – альтэрнатывы гэтай уладзе бачна тады не было.

Але з другой паловы 1919 г. другая групоўка, якая прадстаўляла авантурыстычна-мілітарысцкія сілы, т.зв. "чорна-бела-чырвоныя" партыі (колеры імперскай Германіі), пераходзяць у наступ. У сваёй звычайнай рыторыцы яны даводзілі краіне, што манархія найбольш падыходзіць нямецкаму народу, і заклікалі яго згуртавацца супраць здрадніцкай бальшавіцка-сацыял-дэмакратычнай "хеўры", якая спачатку нанесла "ўдар у спіну" фронту, а затым "здала" рэйх у Версалі. Яе лозунгі эканоміі і самаабмежавання (напрыклад, адмаўленне ад 8-гадзіннага працоўнага дня) таксама знаходзілі разуменне і падтрымку у некаторых слаях германскага грамадства. Актыўную дапамогу "чорна-бела-чырвоным" стала аказваць і правая буржуазія. Яна перастала лічыць мэтазгодным далейшае заляцанне з сацыял-дэмакратамі і, увогуле, з рэспубліканцамі. Пры шчодрай падтрымцы Нямецкага прамысловага саюзу, які выдаткаваў на патрэбы гэтых сіл каля 500 тыс. марак, пачынаюць гуртавацца і правыя радыкалы. Яны знайшлі ў Германіі цудоўную базу.

Калі ў 1920 г. урад прыступіў да выканання ваенных артыкулаў Версальскага дагавору, значная частка нямецкага афіцэрства часова засталася без працы. З 1919 г. актыўны ўдзел у палітычных акцыях скрайне правых сталі браць спрадвеку палітычна заангажаваныя студэнцкія саюзы. У тым жа 1919 г. спачатку пад назвай "Камітэт незалежных рабочых" з'яўляецца Нацыянал-сацыялістычная рабочая партыя (НСДАП) (яе першы лідэр – рабочы Антон Дрэкслер).

Найбольш значнай арганізацыяй, што гуртавала вакол сябе праварадыкальныя элементы, з'яўлялася "Нацыянальнае аб'яднанне". Пад кіраўніцтвам В. фон Лютвіца ствараліся " добраахвотніцкія карпусы". Падобныя фармаванні мелі самыя далёкасяжныя намеры ў адносінах да кволай рэспублікі і ім заставалася толькі чакаць свайго часу. Сігналам да адкрытага выступлення антырэспубліканскіх сілаў стаў загад ваеннага міністра Г. Носке ад 29 лютага пра расфарміраванне аднаго з падобных карпусоў.

У нетрах "Нацыянальнага аб'яднання" быў створаны праект новай надзвычайнай канстытуцыі і вялася праца па падрыхтоўцы да перагляду ўмоваў Версальскага дагавору. На пасаду кіраўніка новага ўраду быў прапанаваны прускі юнкер Вольфганг Кап. 10 сакавіка 1920 г. путчысты накіравалі прэзідэнту Ф. Эберту і міністру ўнутраных спраў Г. Носке патрабаванне спыніць расфарміраванне вайсковых падраздзяленняў. Не дачакаўшыся адказу, у ноч з 12 на 13 сакавіка путчысты ўвялі свае "добраахвотніцкія карпусы" ў Берлін. В. Кап абвясціў сябе рэйхсканцлерам і распусціў Нацыянальны сход.

Як рэакцыя на гэтыя падзеі па краіне пайшла хваля акцыяў пратэсту. Усеагульная забастоўка ахапіла звыш 12 млн. рабочых і служачых. Найбольшай сілы дасягнула барацьба ў Рурскай вобласці, дзе нават адбыліся ўзброеныя сутычкі. Ізаляваныя сацыяльна і тэрытарыяльна путчысты склалі зброю, а іх лідары паўцякалі з краіны.

З гэтага часу лагер радыкальных манархістаў губляе былую згуртаванасць. У чэрвені 1920 г. ННП заявіла аб прынцыповай згодзе удзельнічаць ва ўрадзе з СДПГ. З'явілася надзея на доўгачаканую "Вялікую кааліцыю", якая б прадстаўляла шырокі спектр палітычных сіл Германіі.

Дата добавления: 2014-11-08