Тест тапсырмалары 3 страница

Егер V₁ мл NaOH ерітіндісінің метилоранж қатысында кеткен көлемі, V₂ мл – фенолфталеинмен кеткен көлемі болса (жалпы көлемі), онда (V₂-V₁) айырымы фосфор қышқылын екінші сатысында титрлеуге сәйкес болады. Осыдан:

Н₂SO₄-ті титрлеуге V₁-(V₂-V₁) =(2· V₁- V₂) мл сілті жұмса­лады:

6.9.2. Судың кермектілігін анықтау

Қышқылдық-негіздік тікелей титрлеу әдісімен карбонатты, не жойылатын кермектілікті анықтауға болады. Карбонатты кермектілік (К_карб) суда еріп жүрген кальций және магний гидрокарбонаттарымен анықталады. Суды қайнатқанда олар ыдырайды:

Ca(HCO₃)₂= CaCO₃↓+ H₂O+ CO₂

Mg(HCO₃)₂= MgCO₃↓+ H₂O+ CO₂

Сондықтан судың кермектілігі азаяды. Карбонатты кермектілікті суды метилоранж қатысында тұз қышқылымен титрлеп анықтайды:

Ca(HCO₃)₂+2 НCl= 2H₂O+ 2CO₂+ CaCl₂

Судың кермектілігі 1 литр суда жүрген Са²⁺, Мg²⁺ тұздарының ммэкв. мөлшерімен анықталады – ммэкв/л. Егер мл суды титрлеуге V_HCl мл тұз қышқылы жұмсалса, онда судың карбонатты кермектілігі былай анықталады:

6.9.3. Аммоний тұздарын және органикалық қосылыстардағы азотты Кьелдал әдісімен анықтау

Аммоний ионы өте әлсіз қышқыл (),сондықтан оны тікелей титрлеу мүмкін емес. Аммоний тұздарын кері титрлеу жолымен анықтайды. Кері титрлеудің бір әдісінде анализдейтін ерітіндіге артық мөлшерде NaOH құйып, оны NH₃ толық ұшып кеткенше қыздырады. Содан кейін артық қалған сілтіні метилоранж қатысында қышқылмен титрлейді. Сілті ерітіндісінің ауадағы СО₂ – мен әрекеттесуі нәтижесінде индикатор ретінде фенолфталеинді алса, нәтиже дұрыс шықпауы мүмкін.

Кері титрлеудің екінші жолында анализдейтін аммоний тұзының ерітіндісіне артық мөлшерде сілті құйылады, бөлініп шыққан NH₃ титрі белгілі артық алынған қышқылмен сіңіріледі. Аммиакпен әрекеттескеннен кейінгі артық қалған қышқылдың мөлшерін метилоранж қатысында сілтімен титрлейді. Бұл жағдайда да фенолфталеинді, не рТ>7 индикаторларды пайдалануға болмайды, себебі реакцияға ерітіндіде жүрген аммоний иондары қатысуы мүмкін. Анализдің нәтижесін кері титрлеу формуласымен есептейді:

Аммиакты айдау әдісі органикалық заттардағы азотты кең тараған Кьелдаль әдісімен анықтауға пайдаланылады. Бұл әдістің ең қарапайым түрі – анализдейтін органикалық заттарды сынап тұздары қатысында (катализатор) концентрлі күкірт қышқылымен өңдеу, нәтижесінде органикалық қосылыстар СО₂ және H₂O-ға дейін тотығады, ал азот NH₄HSO₄ –ке ауысады. Пайда болған аммоний тұзын кері титрлеу әдістерінің бірін пайдаланып анықтайды.

Аммоний иондарын анықтаудың тағы бір жолы аммоний ионының формальдегидпен әрекеттесуіне негізделген:

4NH₄Cl+6CH₂O=(CH₂)₆N₄+4HCl+6 H₂O

Бұл реакция орын басу реакциясына жатады. Пайда болған гексаметилентетраамин не уротропин әлсіз негіз (рК=5,0), сонымен қатар реакцияның нәтижесінде алынған NH⁺₄ иондарына эквивалентті сутек иондары бөлінеді. Бөлініп шыққан қышқылды фенолфталеин қатысында сілтінің ерітіндісімен титрлейді:

Бақылау сұрақтары мен жаттығулар

1. 500,0 мл ерітіндіде 2,6580 г Na₂СO₃ бар. Осы ерітіндіні а) СО₂ – ге дейін; б) NaНСO₃-ке дейін бейтараптағандағы , мәндерін есептеңдер.

2. 1,0 л 0,100 М НCl ерітіндісін дайындау үшін г/мл сәйкес тұз қышқылының қандай көлемін алу керек?

3. 0,4217 г бураны титрлеуге 17,50 мл НCl жұмсалды. Осы қышқылдың эквивалентінің молярлы концентрациясын және титрін есептеңдер.

4. Күкірт қышқылы эквивалентінің молярлы концентрациясын анықтау үшін оның 10,00 мл – не ВаCl₂-нің артық мөлшері қосылған. Тұнбаны сүзіп, қыздырып өлшегеннен кейін оның массасы 0,2762 г болды. Осы қышқылдың С(f_э) және Т мәндерін анықтаңдар.

5. 0,6000 г Н₂С₂О₄·2Н₂О 100,0 мл өлшем колбасында ерітілді. Осы ерітіндінің С(f_э) мәнін және Н₂С₂О₄ арқылы титрін табыңдар.

6. Құрамында 92,00 % NaOH және 8,00 % қоспасы бар 0,5341 г сілті 100,0 мл өлшем колбасында ерітілді. Егер осы ерітіндінің 15,00 мл титрлеуге 19,50 мл тұз қышқылы кетсе, осы қышқылдың С(f_э) және Т_НCl/NaOH мәндері неге сәйкес?

7. 15,00 мл КОН ерітіндісін титрлеуге 18,70мл НСІ кеткен (Т_НСІ=0,002864 г/мл). КОН ерітіндісі эквивалентінің молярлы концентрациясы неге тең?

8. Егер ерітіндінің 20,00 мл аликвотын титрлеуге 14,70 мл НСІ (Т_НСІ=0,003800 г/мл) жұмсалуы қажет болса, құрамында 1,5320 г NaOH бар ерітіндіні қандай көлемге дейін сұйылту керек?

9. 20,00 мл азот қышқылын титрлеуге 21,12 мл 0,112 М NaOH жұмсалады. Ерітіндінің 1,0 л –де неше грамм N₂O₅ бар?

10. Қымыздық қышқылының 0,1372 г еріген ерітіндіні титрлеуге 22,10 мл 0,0980 М NaOH кетті. Алғашқы қышқылдың құрамында кристалдық судың неше молекуласы бар?

11. Титрлеуге 20,00 мл 0,100 М NaOH жұмсалуы үшін ерітіндідегі Н₂С₂О₄ · 2Н₂О массасы неге сәйкес болуы керек?

12. Метилоранж индикаторы қатысында титрлеуге 20,00 мл 0,100 М НСІ ерітіндісі жұмсалу үшін құрамыда 90,0 % Na₂CO₃ бар заттың қандай массасын алу керек?

13. 0,0997 г NaOH еріген ерітіндіні титрлеуге 22,00 мл НСІ ерітіндісі жұмсалды. Осы ерітіндінің Na₂O арқылы титрін табыңдар.

14. Фосфор қышқылыың 2,6040 г ерітіндісі (р=1,68 г/мл) 250,0 мл өлшем колбасында сумен сұйытылды. Алынған ерітіндінің 20,00 мл метилоранж қатысында титрлеуге 18,00 мл NaOH кетті. NaOH ерітіндісі эквивалентінің молярлы концентрациясын анықтаңдар.

15. Фенолфталеин қатысында титрлеуге 20,00 мл 0,100 М KOH жұмсалуы үшін KH₂PO₄ тұзының қандай массасын алу керек?

16. 0,1182 г фосфор қышқылының судағы ерітіндісін фенолфталеин қатысында титрлеуге 22,18 мл 0,100 М NaOH жұмсалды. Фосфор қышқылының P₂O₅-ке есептегендегі массалық үлесін(%) табыңдар.

17. 3,1580 г техникалық КОН еріген ерітіндіні титрлеуге 27,45 мл НСІ (Т_НСІ/NaOH=0,07862 г/мл) жұмсалды. Үлгідегі КОН-тың массалық үлесін (%) есептеңдер.

18. Егер 1,2000 г олеумді метилоранж қатысында титрлеуге 49,25 мл 0,520 М NaOH жұмсалса, бос SO₃ –тің олеумдегі массалық үлесі (%) қанша болғаны?

19. Колчеданның 1,4000 г нақты мөлшерін күйдіргенде бөлінген газ Н₂О₂ ерітіндісімен сіңірілді. Пайда болған күкірт қышқылын титрлеуге 24,86 мл 0,150 М NaOH жұмсалды. Күкіртің колчедандағы массалық үлесін(%) есептеңдер.

20. Белгісіз заттың 2,0000 г өлшендісі 100,0 мл өлшем колбасында ерітілді. Осы ерітіндінің 25,00 мл титрлеуге 20,00 мл 0,445 М HCI жұмсалды. Анализденген заттың құрамында NaOH әлде КОН бар ма?

21. Құрамында Na₂CO₃, NaHCO₃, NaCI бар 0,4478 г қоспа ерітіндісін фенолфталеин қатысында титрлегенде 18,80 мл 0,199 М HCI ерітіндісі жұмсалды. Тағы да 0,4478 г осы қоспа еріген ерітіндіні метилоранж қатысында титрлеуге 40,00 мл НСІ кетті. Қоспадағы Na₂CO₃ және NaHCO₃-тің массалық үлесін есептеңдер.

22. 5,00 мл тұз және фосфор қышқылдарының қоспасы 200,0 мл-ге дейін сұйытылған. Алынған ерітіндінің 20,00 мл метилоранж қатысында титрлеуге 18,20 мл 0,101 М NaOH кетті. Осындай 20,00 мл ерітіндіні фенолфталеин қатысында титрлеуге 37,40 мл NaOH ерітіндісі жұмсалды. 100,0 мл қоспадағы НСІ мен Н₃РО₄-тің массасын анықтаңдар.

23. NO₃^- -ионын тотықсыздандырғанда бөлінген аммиакты титрлеуге 40,00 мл 0,100 М NaOH жұмсалуы үшін алғашқы NaNO₃ массасы қандай болу керек?

24. 1,0000 г аммоний тұзы концентрлі NaOH ерітіндісімен өңделді. Бөлінген аммиак 50,00 мл 1,072 М HCI ерітіндісінен өткізіліп, артық қалған қышқылды титрлеуге 24,50 мл NaOH (Т_NaOH=0,004120 г/мл) ерітіндісі жұмсалды. Үлгідегі NH₃ –тің массалық үлесін (%) табыңдар.

25. Қышқылдың артық мөлшерін метилоранж қатысында титрлеуге 19,50 мл NaOH (T_NaOH/CaO=0,002910 г/мл) ерітіндісін жұмсау үшін мссасы 0,1234 г таза –СаСО₃ -ті тұз қышқылының (Т_HCI=0,003638 г/мл) қандай көлемінде еріту керек?

26. 0,015 М НСІ мен 0,005 М NaOH ерітінділерінің рН неге тең?

27. 0,003 М сірке қышқыл ерітіндісінің рН 3,61-ге тең. Осы қышқылдың протонизациялану константасы қандай?

28. 0,010 М құмырсқа қышқылының (К_НСООН =1,8·10^-4) рН неге тең?

29. 0,01 М аммиактың судағы ерітіндісінің(К=1,76·10^-5) рН неге тең?

30. 0,010 М CH₃COOH және 0,100 М CH₃COONa ерітінділері қоспасының рН неге тең?

31. 0,200 М NH₃ · H₂O және 0,020 М NH₄CI ерітінділері қоспасының рН неге тең?

32. 0,010 М NH₄CI ерітіндісінің қышқылдық константасы мен рН неге тең?

33. 20,0 мл 0,100 М НСІ ерітіндісіне 30,00 мл 0,100 М NaOH құйылды, алынған ерітіндінің рН-ы неге тең?

34. 25,00мл 0,200 М СН₃СООН ерітіндісіне: 1) 24,00мл: 2) 25,10 мл 0,200 М NaOH құйылды. Алынған ерітінділердің рН неге тең?

35. 0,2000 М КОН ерітіндісін 0,0200 М HNO₃ ерітіндісінен титрлеу қисығын қорытып шығарыңдар және эквивалентті нүктені анықтауға сәйкес индикаторларды таңдап алыңдар.

36. 0,100 М құмырсқа қышқылын 0,100 М КОН ерітіндісімен титрлеу қисығын қорытып шығарыңдар және титрлеуге сәйкес индикаторды таңдап алыңдар.

37. 0,500 М NH₃·H₂O ерітіндісін 0,500 М HCI ерітіндісімен титрлеу қисығын қорытып шығарыңдар және титрлеуге сәйкес индикатор таңдап алыңдар.

38. Келтірілген титрлеулердің қайсысының эквивалентті нүктедегі рН=7, рН>7, рН<7 сәйкес?: 1) HNO₃+NaOH; 2) HCOOH+NaOH; 3) NH₃+HCI; 4) KOH+HCI; 5) CH₃CH₂COOH+KOH; 6) Na₂CO₃+HCI.

39. Фосфор қышқылын NaOH ерітіндісімен а) метилоранж, б) фенолфталеин қатысында титрлегенде пайда болатын буферлі қоспалардың құрамын көрсетіңіздер.

40. 1) K₂CO₃ және KHCO₃; 2) NaOH және Na₂CO₃; 3) H₃PO₄ және Ca(H₂PO₄)₂; 4) H₃PO₄ және HCI бірге жүргенде олардың мөлшерін қалай анықтауға болады? Есептеу теңдіктерін келтіріңдер.

41. Үш негізді қышқылдың Н₃А протолиздену константалары K₁= 1·10^-2; K₂=1·10^-6; K₃=1·10^-12. Осы қышқылды NaOH ерітіндісімен титрлегендегі бірінші және екінші эквивалентті нүктелерге сәйкес рН-ты есептеп шығарыңдар, қандай индикаторлар пайдаланасыздар? Қышқылды үшінші эквивалентті нүктесіне дейін титрлеуге бола ма? Үшінші э.н. сәйкес ( =0,10 M) pH мәні неге тең?

42. Титрлеудің индикаторлық қатесі деген не? Титрлеудің индикаторлық қателерінің түрлерін келтіріңіздер.

43. 0,100 М НСІ ерітіндісін 0,100 М NaOH ерітіндісімен 1) метилоранж (рТ= 4); 2) метилді қызыл(рТ= 5,5); 3) фенолфталеин (рТ = 9) қатысында титрлегенде индикаторлық қателер неге тең?

44. 0,010 М тұз қышқылын 0,010 М NaOH ерітіндісімен метилоранж қатысында титрлеуге бола ма?

45. 0,100 М сірке қышқылын 0,100 М NaOH ерітіндісімен 1) метилоранж, 2) фенолфталеин қатысында титрлеудің индикаторлық қателерін есептеңдер.

46. 0,100 М аммиактың ерітіндісін 0,100 М тұз қышқылымен 1) фенолфталеин; 2) метилоранж қатысында титрлеудің индикаторлық қателерін есептеңдер.

47. 0,100 М NaOH ерітіндісін құмырсқа қышқылымен бейтарап қызыл индикаторы (рТ =7) қатысында титрлеудің индикаторлық қатесін есептеңдер.

1. Төменде келтірілген титрлеулер қатарының қайсысының эквивалент­тік нүктесі рН=7 мәніне сәйкес келеді?

1) HNO₃ + NaOH, CH₃COOH + NaOH, HCl + NH₃;

2) Na₂CO₃ + HCl, KCN + HCl, Na₂B₄O₇ + HCl;

3) HNO₃ + NaOH, HCl + KOH, HClO₄ + NaOH;

4) CH₃COOH + KOH, HCOOH + NaOH, H₂CO₃ + KOH;

5) NH₃ + HCl, NH₃ + HNO₃, KOH + HCl.

2. Төменде келтірілген титрлеулер қатарының қайсысының эквивалент­тік нүктесі рН<7 мәндер аймағында жатады?

1) HNO₃ + NaOH, CH₃COOH + NaOH, HCl + NH₃;

2) NH₃ + HCl, Na₂B₄O₇ + HCl; NaHCO₃ + HCl;

3) CH₃COOH + KOH, HCl + KOH, NH₃ + HNO₃;

4) HNO₃ + KOH, HCl + KOH, HCOOH + NaOH;

5) KOH + HNO₃, HClO₄ + NH₃, CH₃COOH + KOH.

3. Төменде келтірілген титрлеулер қатарының қайсысының эквивалент­тік нүктесі рН>7 мәндер аймағында жатады?

1) NH₃ + HCl, KOH + HCl, CH₃COOH + NaOH;

2) KCN + HCl, Na₂B₄O₇ + HCl; HCOOH + NaOH;

3) CH₃COOH + NaOH, HCOOH + NaOH, H₂CO₃ + KOH;

4) KOH + HCl, CH₃COOH + KOH, Na₂CO₃ + HCl;

5) NH₃ + HCl, HNO₃ + NaOH, CH₃COOH + NaOH.

4. Қышқыл-негіздік титрлеу әдісінде титрлеу қисығы деп нені айтады?

1) рН мәнінің құйылған титрант көлеміне тәуелділігін көрсететін қисық;

2) С_Н⁺ мәнінің С_{титрант} мәніне тәуелділігін көрсететін қисық;

3) С_қышқыл мәнінің Снегіз мәніне тәуелділігін көрсететін қисық;

4) С_қышқыл мәнінің негіздің көлеміне тәуелділігін көрсететін қисық;

5) рН мәнінің С_{титрант} мәніне тәуелділігін көрсететін қисық.

5. Индикатордың диссоциациялану константасы мен оның түсі ауысу аралығында қандай байланыс бар?

1) ∆рН = К 1;

2) ∆рН = рК 1;

3) ;

4) ;

5) .

6. KOH-тың титрленген ерітіндісін оның дәл өлшендісінен дайындауға бола ма?

1) болады;

2) болмайды, себебі, КОН-ты қоспалардан тазарту мүмкін емес;

3) болмайды, себебі КОН өте гигроскопты және ол ауадағы көмірқышқыл газымен байланысады;

4) болады, КОН-ты жабық бюксте өлшеу арқылы;

5) болады, қайта кристалданған КОН-ты қолдану арқылы.

7. Қышқыл-негіздік титрлеуде индикаторды қалай дұрыс таңдап алу керек?

1) индикатордың түсі ауысу аралығының жоғарғы немесе төменгі шектері титрлеу қисығының күрт өзгеруі ішінде жатуы керек;

2) индикатордың түсі ауысу аралығы титрлеу қисығының күрт өзгеруі шамасына тең болуы керек;

3) индикатордың түсі ауысу аралығы титрлеу қисығының күрт өзгеруіне байланысты емес;

4) индикатордың түсі ауысу аралығының төменгі шегі титрлеу қисығының күрт өзгеруі ішінде жатуы керек;

5) барлық жауаптар дұрыс.

8. Қайсы жауап күшті қышқылды күшті негізбен титрлеуді дұрыс сипаттайды?

1) эквивалентті нүктеге дейін рН келесі формула бойынша есептелінеді:

2) pH = -lgC_ышыл ;

3) титрлеу кезінде рН төмендейді және эквивалентті нүктеде минимальды мәнге ие болады;

4) титрлеу барысында рН түзу сызықты түрде өзгереді және эквивалентті нүктеде 9-ға тең болады;

5) титрлеу барысында рН түзу сызықты түрде артады;

6) титрлеу барысында рН өзгермейді.

9. Қайсы жауап әлсіз қышқылды күшті негізбен титрлеуді дұрыс сипаттайды?

1) эквивалентті нүктеде рН=7;

2) эквивалентті нүктеге дейін рН мына формула рН= -lgC_қыш. бойынша есептелінеді;

3) эквивалентті нүктеге дейін рН мына формула бойынша есептелінеді: ;

4) титрлеу барысында рН түзу сызықты түрде өседі;

5) барлық жауаптар дұрыс.

10. Күшті негізбен бейтараптауда қайсы қышқылдың титрлеу қисығында рН-тың күрт өзгеруі ең үлкен шамаға ие болады?

1) CH₃COOH (K=10^-5); 2) H₃BO₃ (K=6^.0^-10); 3) HCOOH (K=10^-4);

4) HCN (K=7^.10^-10); 5) HF (K=6,8^.10^-4).

11. 50 мл 0,1н. NH₃ ерітіндісіне 25 мл 0,1н. НСІ ерітіндісі қосылған. Алынған ерітіндінің рН-ын қайсы теңдеумен есептеу қажет?

1) ; 2) ;

3) ; 4) ;

5) pH = -lgC_HCl.

12. 50,0 мл 0,1н. сірке қышқылы ерітіндісіне 25,0 мл 0,1н. күйдіргіш натрий ерітіндісі қосылған. Алынған ерітіндінің рН-ын қайсы теңдеумен есептеуге болады?

1) ; 2) ; 3) pH = 7+ pK;

4) pH = -lgC_қыш.; 5) pH = -lgC_тұз.

13. 0,1н. Na₂CO₃ ерітіндісін 0,1н. НСІ ерітіндісімен 1-сатысы бойынша титрлегенде эквивалентті нүктедегі рН мәнін қайсы теңдеу бойынша есептеуге болады?

1) 2) pH = 7+ pK₂ + lgC_тұз;

3) pH = -7- lgK₂^.C_тұз; 4) pH = 7+ pK₂ + lgC_тұз;

5) pH = 7- (lgK₂ -lgC_тұз).

14. Егер химиялық таза екі негізді янтарь қышқылының 0,1180 г өлшендісі еріген ерітіндіні титрлеуге 10,00 мл KOH ерітіндісі жұмсалса, оның (КОН) эквивалентінің молярлы концентрациясы (нормальдығы) қандай болғаны? (M_H6C4O4= 118 г/моль).

1) 0,01; 2) 0,10; 3) 0,02; 4) 0,20; 5) 0,05.

15.Қандай жағдайда эквивалентті нүктедегі рН шамасы 7-ден кіші болады?

1) күшті қышқылды күшті негізбен титрлегенде;

2) әлсіз қышқылды күшті негізбен титрлегенде;

3) әлсіз негізді күшті қышқылмен титрлегенде;

4) күшті негізді күшті қышқылмен титрлегенде;

5) дұрыс жауабы жоқ.

16. Метилді-қызғылт индикаторы қатысында Na₂CO₃ және NaOH қоспасы HCl ерітіндісімен титрленген. Бұндай жағдайда қоспа қалай титрленеді?

1) NaOH + Na₂CO₃ жартысы;

2) NaOH;

3) NaOH + Na₂CO₃;

4) Na₂CO₃;

5) Na₂CO₃ жартысы.

17. Әлсіз қышқылды күшті негізбен титрлеу қисығының эквивалентті нүктеден кейінгі өзгерісі қандай факторға тәуелді?

1) қышқылдың концентрациясына;

2) негіздің концентрациясына;

3) қышқылдың табиғатына;

4) қышқылдың күшіне;

5) дұрыс жауап келтірілмеген.

18. Индикатордың екі түрінің концентрацияларының қандай қатынасында оның қышқылдық түрінің түсін байқауға болады?

1) ; 2) ; 3) ;

4) ; 5) .

19. Индикатордың екі түрі концентрацияларының қандай қатынасында оның негіздік түрінің түсін байқауға болады?

1) ; 2) ; 3) ;

4) ; 5) .

20. Әлсіз негізді (K_b=10^-4) күшті қышқылмен рТ=5 индикатор қатысында титрлегенде титрлеу қателігі немен анықталады?

1) индикатордың рТ шамасының бейтараптау нүктесіне сәйкес келмеуімен;

2) индикатордың рТ мәнінің «тұзды эффект» нәтижесінде өзгеруімен;

3) индикатордың рТ мәнінің эквивалентті нүктедегі рН мәніне сәйкес келмеуімен;

4) индикатордың түсі ауысу аралығы мен титрлеу қисығының күрт өзгеру шамасының сәйкес келмеуімен;

5) дұрыс жауап келтірілмеген.

Дата добавления: 2014-11-25