Кіріспе 7 страница. 13.3. Кесте В түріндегі асфальтбетонның варияция коэффициенттерінің мәндері ( ) Иненің ену тереңдігі 250С 0,1 мм

13.3. Кесте В түріндегі асфальтбетонның варияция коэффициенттерінің мәндері ()

Иненің ену тереңдігі 25^0С 0,1 мм, П25	Сығылудағы беріктік шегі, МПа R50	Битум маркасы БНД ГОСТ 22245-90 бойын ша вариация коэффициенті	Битум маркасы БНД ГОСТ РК бойынша вариа ция коэффициенті	Жақсартылған , %
ГОСТ	1 формула бойынша, %	2 формула бойынша, %	ГОСТ	1 формула бойынша, %	2 формула бойынша, %	ГОСТ	2 формула бойынша, %
	1,9
	1,8	БНД 60/90
	1,6
	1,3	0,35			БНД 70/90
	1,15				0,23
	1,1	БНД 60/130	БНД 90/110
	1,03				0,08
	1,0	0,11			БНД 110/130
	0,98				0,04
	0,96	БНД 130/200
	0,95
	0,94
	0,92
	0,91	0,06	9,0		БНД 170/200
	0,90
	0,90				0,02
	0,90	БНД 200/300
	0,90
	0,89
	0,86
	0,85				БНД 260/300
	0,85	0,06	8,0		0,03
	0,84
	0,83

13.4.Кесте Д түріндегі асфальтбетонның варияция коэффициенттерінің мәндері ()

Иненің ену тереңдігі 25^0С 0,1 мм, П25	Сығылудағы беріктік шегі, МПа R50	Битум маркасы БНД ГОСТ 22245-90 бойын ша вариация коэффициенті	Битум маркасы БНД ГОСТ РК бойынша вариа ция коэффициенті	Жақсартылған , %
ГОСТ	1 формула бойынша, %	2 формула бойынша, %	ГОСТ	1 формула бойынша, %	2 формула бойынша, %	ГОСТ	2 формула бойынша, %
	2,0
	2,0	БНД 60/90
	1,9
	1,5	0,44			БНД 70/90
	1,05				0,41
	1,0	БНД 60/130	БНД 90/110
	0,92				0,09
	0,87	0,16			БНД 110/130
	0,84				0,06
	0,82	БНД 130/200
	0,77
	0,76
	0,75
	0,73	0,12			БНД 170/200
	0,73
	0,71				0,04
	0,70	БНД 200/300
	0,70
	0,65
	0,63
	0,60				БНД 260/300
	0,57	0,22			0,14
	0,55
	0,52

Ескерту: Битумның варияция коэффициенті 1 және 2 формуламен есептелінеді:

(13.1)

(13.2)

Осындай тәсілмен мынадай қорытынды жаусауға болады, жол битумдарының нақты маркалары үшін пенетрация шегін кішірейту асфальтбетон қоспаларының біртектілігін жоғарылатуға, варияция коэффициентін төмендетуге және сапаның нақты көрсеткіштерінің ауытқу мәндерін төмендетіп, жамылғы сапасын жоғарылатып және қызмет ету мерзімін ұзартуға болатыны анықталды.

Беттік-активті қоспаларды енгізу әсіресе қалалық жолдар үшін жамылғы сапасын қамтамасыз етудегі міндетті шарт болып табылады. Жол битумы үшін БП-3М адгезионды қоспа- катионды беттік активті зат, - құрамы мен дайындалуы және шығару технологиясы Башқыр ғылыми-зерттеу институтында жасалған, қоспаларды шығару Уфа қаласында сынақ зауытында ұйымдастырылған. Қоспаларды шығару көлемі 300-500 т/жыл. Беттік-активті қоспалар Башқұртстан, Ресей, Белоруссия, Украина, Казахстан жол өндірісінде кеңінен қолданылады. Бұл қоспаларды пайдаланудағы технологиялық және эксплуатациялық артықшылығы болып мыналар саналады:

· Битум шығынын төмендету;

· Битум температурасын төмендету;

· Асфальтбетон қоспаларын дайындау температурасын төмендету;

· Асфальтбетон зауыттарының өнімділігін жоғарылату;

· Құрылыс мерзімін жоғарылату;

· Энергия сыйымдылығын төмендету;

· Битумның адгезиондық қасиетін жақсарту;

· Асфальтбетонның суға төзімділігін жоғарылату;

· Асфальтбетон жамылғыларының аязға төзімділігін жоғарылату;

· Қызмет ету мерзімін жақсарту.

Бұндай қоспаны пайдаланудағы кемшілігі- жағымсыз иісі, ыстық, желсіз күндері жұмысшылардың демалу мүшелерін қорғайтын маскасыз жұмыс істеу мүмкін болмайды.

«БП-3М» катионды қоспасын пайдалану битум бөлігінің шекарасында беттік тартылуын төмендетуге мүмкіндік береді, сонымен қатар минеральді материалдардың бетін жақсартады және минеральді материал үшін битум адгезиясын үлкейтеді.

Беттік-активті қоспаларды пайдалануда битумның барлық маркасындағы сұйық және қою битумдарды ұзақ суға төзімділік коэффициентін жоғарылату, аязға төзімділігін, битуммен тас минеральді материалдың нормативті ілігісуін қамтамасыз ету үшін, жамылғының қызмет ету мерзімін ұзарту үшін пайдаланған дұрыс.

Битум мен асфальтбетон құрамында ПАВ оптимальді мәнінен жоғары болса ол теріс нәтиже беруі мүмкін. «БП-3М» мөлшері 0,5 1,5 % дейін болса қыздырғаннан кейін битум температурасының өзгеру көрсеткішінің жақсарғаны, яғни ескіруге тұрақтылығын және қышқыл және негізгі түрдегі минеральді материалдармен ілігісу көрсеткішінің жақсарғаны байқалады.

Беттік-активті, «БП-3М» адгезионды қоспа жоғарғы молекуларлы органикалық қышқыл (табиғи және синтетикалық) немесе полиэтиленполиаминдермен көлемдік қалдығының қатынасын көрсетеді. Ол біртекті масса түсі сарыдан қоңырға дейінгі түстегі, суда ерімейтін, көмір қышқылдары мен жеңіл мұнай өнімдерінде тез ериді. «БП-3М» физико-механикалық қасиеттерінің көрсеткіші ТУ 0257-001-00151822 -93 нормалары мен талаптарына сай болуы керек.

Кесте 13.5 «БП-3М» қоспасына қойылатын техникалық талаптар

Көрсеткіш атауы	Нормативтік мәні	Анализ тәсілдері
1. Сыртқы түрі	Сарыдан қоңырқай түске дейінгі біртекті масса	п.2. Қосымша А асфальтбетон жамылғысын тұрғызуда беттік-активті қоспаларды қолдануды басқару № ОС-358 18.04. 2003
2. Ашық тигельде жалындау температурасы, ^0С		п.9. Қосымша А асфальтбетон жамылғысын тұрғызуда беттік-активті қоспаларды қолдануды басқару № ОС-358 18.04. 2003
3. Тамшының түсу температурасы, ^0С, жоғары емес		п.8. Қосымша А асфальтбетон жамылғысын тұрғызуда беттік-активті қоспаларды қолдануды басқару № ОС-358 18.04. 2003
4. Құрамының 1% құм қосылған битумның жабысуы	№1 бақылау сұлбасына тоқталады	п.3.2. Қосымша А асфальтбетон жамылғысын тұрғызуда беттік-активті қоспаларды қолдануды басқару № ОС-358 18.04. 2003
5. Өздігінен жану температурасы, ^0С	300	п.9. Қосымша А асфальтбетон жамылғысын тұрғызуда беттік-активті қоспаларды қолдануды басқару № ОС-358 18.04. 2003

Битумның минеральді материалдармен ілігісуін сынау тек жаңа түскен өнімде жүргізіледі.

«БП-3М» қоспасы қосылған битум СТ РК 1373 -2005 «Битумы и битумные вяжущие, Битумы нефтяные дорожные вязкие» талаптарын қанағаттандыру қажет. Техникалық жағдайы № 409 18.11.2005 ж.

«БП-3М» қоспасы қосылған битум негізінде дайындалған асфальтобетон, СТ РК 1225-2003 «Смеси асфальтобетонные дорожные, аэродромные и асфальтобетон. Технические требования», талаптарын қанағаттандыру керек, сонымен қатар сұлбаны 30 тәулік суда, 1 сағат вакумда ұстағаннан кейін анықталған ұзақ суға төзімділік көрсеткіші жол-климаттық аймаққа сай келетін 1 маркалы асфальтбетонның ұзақ суға төзімділік стандартты коэффициентінен кем болмауы керек. «БП-3М» қоспасын битумге енгізер алдында битумді жылытуын 80⁰С асырмау керек. Үнемі араластыруды қамтамасыз ету керек. Битумның қажетті адгезиондық қасиетіне жету үшін қоспаны битумге біртекті араластыру міндетті жағдайы болып саналады. «БП-3М» қоспасын битумге араластырудың қажетті минимальді уақытын тәжірибелік жолмен битум үлгісін ала отырып және битумның минеральді материалмен ілігісуін анықтау арқылы бекітеді. Ілігісуі № 2 бақылау үлгісінен кем болмауы керек. Бекітілген уақыты өндірістік жұмыстарға қабылданады. «БП-3М» қоспасын минеральді материалдың бетіне салуда асфальтқоспасын араластырғышқа 0,5 МПа қысыммен беру керек. Мөлшерленген қоспаны минеральді материалдың бетінде тегіс тарату мүмкіндігін қамтамасыз ету үшін алдан ала битуммен 1:3 қатынасында араластырады. Осыған орай, қолданылған битум мөлшері, асфальтбетон қоспасындағы битум құрамын тағайындауда ескерілуі қажет. Сонымен қатар, бекітілген құрамы бар осы қоспаның ыстық шағыл таспен ілігісуін анықтау ұсынылады. Осы үшін пішіні 10 мм үлкен емес үш шағыл тас алынып, жіңішке сым немесе жіппен байланады да 150⁰ температураға дейін қыздырып, 130-140⁰С температураға дейін қыздырылған «БП-3М» қоспасы қосылған битумге 15 секундқа салынады. Одан әрі шағыл тасты алып суыту әрі артық битумның ағып кетуі үшін қойылады. 15 минуттан кейін, алынған шағыл тасты қайтадан қайнаған дистилирленген суы бар стаканға 30 минутқа салынады. Егерде битум қабығы біртіндеп қабыршақтанса, онда қоспа мөлшерін, тастағы битум қабығы толық сақталғанға дейін жоғарылату қажет, сонымен қатар, егерде қабық қалыңдығы жұқарғаны байқалса ол жіберіледі. Асфальтбетон қоспасын дайындауда битумдағы «БП-3М» қоспасының оптимальді құрамы екі критериямен бекітіледі: кем дегенде көк таспен, майда тас және құммен ілігісуі №2 үлгімен сәйкес келуі қажет, сұлбаны 30 тәулік суда, 1 сағат вакумда ұсталған кейін анықталған берілген аймақта 1 маркалы асфальтбетонның стандартты көрсеткішіне тең ұзақ суға төзімділік стандартты коэффициентіне сәйкес келуі қажет, сонымен қатар шешуші екінші критерий болып саналады.

Ыстық асфальтбетон қоспасын дайындауда 2-кестеге сай температуралық режимді ұстану керек.

13.6-кесте Битум, минеральді жинақ және асфальтбетон қоспасының температуралық режимі.

Битум маркасы	Температура, ^0С
Араластырғышқа түсетін битумның	Шағыл тас (қиыршық тас), құм, кептіргіш барабаннан шығатын үгітілген майданың	Араластырғыштан шығатын асфальтбетон қоспасының
БНД 40/60, БНД 60/90, БНД 90/130; БН 60/90, БН 90/130	120^0С жоғары емес	145-165^0С	130^0С

Тұтқырғыш битумды ыстық асфальтбетонды жаю температурасы 100⁰С төмен болмауы керек. Көрсетілген қоспамен асфальтбетон жамылғысын тұрғызуда битум сапасын, битумның адгезиондық қоспасын, минеральді материалдарды және олардың мөлшер дәлдігін, қоспа құрамының дұрыс тағайындалуын, сонымен қатар асфальтбетон қоспасының сапасын, параметрлердің сақталуын және оларды дайындауда, жаю мен тығыздауда технологиялық процесстердің нормаларының сапасын бақылау қажет. «БП-3М» қоспасының сапасы ТУ 0257-001-00151822 -93 «Присадка адгезионная «БП-3М» к дорожным нефтяным битумам» п.п.2.7. «Руководства по применению поверхностно-активных добавок при устройстве асфальтобетонных покрытий № ОС-358 от 18.04. 2003» талаптарына сәйкес келуі қажет. Осыған орай 1,2 және 8 бөлім бастапқы бақылауда анықталады.

13.7 кесте Зертханалық бақылау графигі

№ п.п	Бақыланатын параметрлер атауы	Бақыланатын көрсеткіш	Нормативті құжаттар талаптары	Нормативті құжаттар	Ауысымдылығы
1.	«БП-3М» адгезионды қоспа	Сыртқы түрі     Ашық тигельде жалындау температурасы, ^0С 1% қоспада битумнің құммен ілігісуі Тамшы түсу температурасы, ^0С	Сары түстен қоңыр түске дейінгі біртекті масса	ТУ 0257-001-00151822 -93 и п.2.7. Руководства ОС-358 от 18.04. 2003	Әр жаңа партияны алу кезінде
105 төмен емес	СТ РК 1373 -2005
№ 1 бақылау үлгісінен кем емес	СТ РК 1373 -2005
75 жоғары емес	СТ РК 1373 -2005
	Тұтқырғыш битум	СТ РК 1373 -2005 көрсеткішімен	СТ РК 1373 -2005	СТ РК 1373 -2005	Жаңа партияны алуда
	Адгезионды қоспасы бар битум	СТ РК 1373 -2005 көрсеткішімен Адгезионды қоспа құрайтын битумның минеральді материалмен (эталонды көктаспен, фракциясы 2,5-5 мм қолданылатын шағыл таспен, қолданылатын құммен) ілігісуі	СТ РК 1373 -2005     Асфальтбетон қоспасын дайындауда № 2 үлгіден кем емес	СТ РК 1373 -2005	Жаңа партияны алуда
	Минеральді материалдар	СТ РК 1225 -2003 көрсеткіштерімен	СТ РК 1225 -2003	СТ РК 1225 -2003	Жаңа партияны алуда
	Асфальтбетонды қоспа	СТ РК 1225 -2003 көрсеткіштерімен	СТ РК 1225 -2003	СТ РК 1225 -2003	Жаңа партияны алуда

Асфальтбетон қоспасының сапасын жақсарту үшін «БП-3М» қоспасын қолданған кезде осы өндірісте жұмыс істейтін адамдарға қауіпсіздіктерді қамтамасыз ету керек.

Біздің мемлекетімізде асфальтбетонға күкіртті қосудың тиімді әрі қауіпсіз технологиясы болмаған. АО «СоюздорНИИ» жүргізілген жұмыстарының қорытындысы бойынша «Ыстық асфальтбетонға күкіртті енгізу инструкциясы», 1986 жылы жарық көрді.

АО «КаздорНИИ» асфальтбетонды өндіруде тұтқырғыштар құрамына қосылатын күкірттің жаңа өте тиімді және экологияға қауіпсіз технологиясын өңдеп шығарды. Осындай күкірт-битумды тұтқырғышты алу үшін электромагнитті айналмалы аппарат қолданылады.

Өңдеулер нәтижесінде күкірттің бөлігі 5 ден 7% дейін органикалық тұтқырғыштармен химиялық өзара әсерге түседі, бір бөлігі еріп кетеді осы бөліктің мөлшері қоршаған дисперсиондық температураға байланысты, осы бөліктің мөлшері үлкен болған сайын күкірттің битумда еру шегі жоғары болады, ал соңғысы битум тұтқырлығына және температураға байланысты. Күкірттің, химиялық әсерге түспеген және дисперсті ортада ерімеген бөлігі жұмыс температурасында сұйық дисперсті фаза түрінде жоғары тұтқырлы (екі есе) дисперсті ортада (жол битумы) болады.

Апараттан алынған күкіртбитум тұтқырғышының күкірт қосылған араласу қабатындағы седиментациялық тұрақтылығы көрсетілген шегінде әр түрлі тұтқырлығымен түсіндіріледі дисперсионды ортада (жол битумы) және дисперсті фазада (сұйық күкірт). Дисперсті фазаның тұрақтылығын кинематикалық көзқараспен былай түсіндіріледі күш балансымен ілігісу мен кері итеру, коллоидті құрылымда күкірт/битум маңызды ролін электростатикалық күш күкірт бөлшектерінің өзара кері итеруі атқарады, диспергілену кезінде аппараттың айналып тұрған электромагнитті полясындағы құйын қабатында теріс зарядталады.

Осындай зарядталған күкірт бөлшегі ұзақ сақталынады, себебі дисперсионды орта диэлектрик болып саналады, сол себепті аппаратта құйынды қабатта дайындалған күкіртті битум тұтқырғышы бірнеше қайтара фазадан өткенде және ұзақ сақтауда кинетикалық тұрақтылығын сақтайды. Сонымен қатар күкіртті битум тұтқырғышының седиментациялық түрақтылығы берілген тұтқырлықта және жұмыс температурасында дисперсті ортада күкірттің ерімеген коллоидті бөлшектеріне байланысты болады. Зерттеулер бекіткендей, күкіртті қосу шегі тұтқырлығына байланысты битумды тұтқырғыш массасынан 30-40% аспауы керек

Құрамының шегінен асып кетсе күкіртті асфальт бетон қоспасының сапасы үшін оң нәтиже бермейді, ұзақ сақтауда, тасымалдауда, құбыр жолдары арқылы айдауда күкірт асфальтбетон құрамынан сұйық күкірт түрінде тұнба тұнуы мүмкін деген қауіп төнеді.

13.8 кесте Күкіртті-битум тұтқырғышын (КБТ) қоспалар құрамына қарай үлгілерді маркировкалау

үлгі маркировкасы	қоспалар құрамы
күкірт	Битум БНД 60/90
КБТ-1
КБТ-2

13.9 кесте Асфальт бетон қоспасының физико-механикалық қасиеттерінің көрсеткіштері

Көрсеткіш атаулары	СТ РК 1225-2003 тип В Марка 11	Қабылданған құрамның фактілік мәндері
Битум БНД 60/90	СБВ -1	СБВ-2
Орташа тығыздық	Нормасы жоқ	2,4	2,37	2,4
% көлем бойынша, минеральді құрамның кеуектілігі	22%	13,65	17,66	15,4
% көлем бойынша, қалдық кеуектілік	2,5-5%	3,23	4,44	4,38
Температура кезінде сығылу кезіндегі беріктік шегі, МПа
А) 20^0 С	2,2 МПа	3,18	4,15	3,98
Б) 20^0 С суға сіңдірілген	Нормасы жоқ	2,93	3,5	3,75
В) 50^0 С	1,3 МПа	1,3	2,2	1,8
Г) 0^0 С	13МПа жоғары емес	4,42	6,3	6,9
Суды сіңіруі, % ауысуы бойынша	1,5-4,5%	1,5	2,5	2,63
Суға төзімділік коэффициенті	0,8 кем емес	0,92	0,84	0,94

Дата добавления: 2014-12-26