Джуран Трилогиясы. Деминг циклі. 9 страница

Құрастыру бірлігі (торап) — құрама бөліктері бұйым жасаушы кәсіп- орында құрастыру операциялары (пісіру, тойтару, дәнекерлеу, бұрау, прес- теу, т.с.с.) аркылы өзара біріктірілетін ерекшеленген бұйым. Құрастыру бір- ліктеріне мысал ретінде редуктор, карбюратор, қозғалтқыш, станок, т.б. кел- тіруге болады. Құрастыру бірлігінің сипатты ерекшелігі ретінде оны бұйым- ның басқа бөліктерінен тэуелсіз құрастыру мүмкіндігі болып табылады. Құрастьфу бірлігінің бұйымдағы жағдайьгаа байланысты оның ретін анықтайды. Құрастыру бірліктері 1-ші ретгік, 2-ші реттік жэне одан да жоға- ры реттік болып келеді. Мысалы, трактор зауыты үшін трактор - бұйым, ал ілініс муфтасымен бірге жинақталған қозғалтқыш 1-ші реттік құрастыру бір- лігі болып табылады. Өз кезегінде, ілініс муфтасымен бірге жинақталған қоз- ғалтқыш екі 2-ші реттік құрастыру бірлігінен: қозғалтқыш және ілініс муфта- сынан тұрады. Қозғалтқьшпың құрамды бөліктері болып келетін май сорабы, отын сорабы және іске қосатын қозғалтқыш 3-ші реттік құрастыру бірліктері деп аталады.

74. Геометриялық дәлдік параметрлері: өлшемді дәлдік, беттің сапасы, кескіндеме дәлдігі және кеңістіктік ауытқулар.

1) Дәлдік класы деп өлшем құралдарының сипаттамаларының жиынтығын айтады, ол негізгі және қосымша қателердің рұқсат етілген шектерімен, және өлшемнің дәлдігіне әсер ететін басқа да қасиеттердің жиынтығымен анықталады Дәлдік кластар өлшем құралдарының әрбір түріне арналған стандарттармен белгіленеді, стандарттарда құралдың метрологиялық сипаттамалары мен олардың нормалануы көрсетіледі.

Дәлдік класын анықтаудың тәсілдері "ГСИ өлшем құралдарының дәлдік кластары. Жалпы талаптар" деп аталатын ГОСТ-да (ГОСТ 8.401-80) берілген. Дәлдік класын белгілеу негізгі қатенің шектерін беру тәсіліне байланысты. Негізгі қате деп өлшем құралының нормаланған жағдайда пайдаланылуының жүйелі және кездейсоқ қателерінің қосындысын айтады.

2) Бет сапасы — онделген беттің геометриялық қасиеттерінің және беткі қабатының физика-химиялық қасиеттерінің жиынтыгы. Машина тетіктерінің бет сапасы тетіктің томендегідей сипаттамаларымен анықталатын кешенді корсеткіш: макрогеометрия (беттің үлкен болімдерінде пішіннің ауытқуы); беттің кедір-бүдырлығы; беттің толқындылыгы (қадамның толқын биіктігіне қатынасы 50—1000, ягни кедір-бүдырлықтың қалыпты дең- гейінен едәуір артық); беткі қабаттың күйі (оның физика-механикалық және химиялық қасиеттері — қақталма, қалдық кернеулер, микроқаттылық, фазалық қүрам және т.б.). Бет сапасының сипаттамалары машина тетіктерінің пайдалану қасиеттеріне: тозуга тозімділігіне, қажуга қарсьшыгына, жанасу қатандыгына, жегіге шыдамдылыгына, дірілге орнықтылыгына, баспақтық қосылыстардың беріктігіне, қосылыстардың тыгыздыгына елеулі эсер етеді

Жартылай таза өңдеуді қаралтым өңдеу кезінде барлық әдіптер жойылмаған кезде немесе өңделетін дайындаманың геометриялық пішінінің дәлдігіне және оның элементтерінің кеңістітік ауытқуы жоғарғы талапты көрсеткенде қолданады.

75. Машина жасау материалдарын және беріктендіре өңдеу технологияларын таңдаудың негіздері.

Беріктендіру деп материалдың немесе дайындаманың бұзылу мен қалдық деформацияға қарсылығын арттыруды айтады. Беріктендіру әдістерін машинаның жаңа бөлшектерін жасауда да, және оларды жөндеуде де қолданады.

Қосылған бөлшектердің үйкелісетін беттерінің оңтайлы микрорельефін жасайтын таза және өте таза механикалық өңдеу түрлері: қайрау, фрезерлеу, жону, тегістеу, созғылау, хоншигтеу (егеу), үйкелеу, жалтырату және т.б. кең тараған.

Мысалы, тегістеу мен жалтыратуда беттегі кедір-бұдырлардың тегістелуінен бөлшектің шаршауға беріктігі артады. Бірақ бұлар айтарлықтай динамикалық және айнымалы таңбалы күшсалмақпен жұмыс істейтін бөлшектер үшін жарамсыз. Бұндай өңдеулер технологиялық кернеу шоғырланған беттер - бұранда, шығынқы беттер үшін де жеткіліксіз. Бұндай бөлшектердің беттері қосымша беріктендіру өңдеуінің тиімді әдістерімен: жылулық, химия-жылулық, электр-ұшқындық, пластикалық деформция және тозуға төзімді материалдар жабумен іске асырылады.

76 Құюдың әртүрлі амалдары кезіндегі құймалардың технологиялылығы

Қүю өидірісі - эр түрлі корытпалардан фасондық дайындамалар- ды алу тәсілі, ол ішінде қуысы бар, пішін үйлесімі және олшемдері бойынша тетікке барынша көп жақындатылған қалыпқа балқытпаны құюдан, металды әрі қарай суытудан, қалыпталагын құйманын қатаюынан, оны берілген температурага дейін салқындатудан жэне қалыптан қагымдаудан тұрады.

Дайындамаларды алудың барлық белгілі тэсілдерінен құю техно- логиясы аса тиімді, себебі бұйымдарды кесу арқылы өндеуге барын- ша аз эдіптері, жақсы механикалык жэне пайдаланылу қасиеттері бар балқытпадан тікелей алуга мүмкіндік береді. Коптеген жагдайларда құйма - пішін үйлесімі күрделі жэне массасы бірнеше грамнан жүздеген тоннага дейінгі тетіктер дайындамаларын алудың жалгыз мүмкін тэсілі. Құю ондірісінің тиімділігі оның әмбебаптылыгымен түсіндіріледі, ол жогары механикалық жэне пайдаланылу қасиеттері жэне бірнеше грамнан жүздеген тоннага дейін массасы бар кез келген құрамды (соның ішінде аз илемді) қорытпалардан салыстырмалы түрде қымбат емес бұйымдарды алуга мүмкіндік береді.

Құйма бұйымдар машиналар мен механизмдер массасының шамамен жартысын құрайды, сондықтан құю өндірісі машина жасаудың негізгі дайындайтын базасы болып саналады. Құйганда металл балқытпаны алдын ала дайындалган қалыптарга құяды, олар бір реттік немесе коп ретгік (ұзақ мерзімді) болады. Бір реттік қалыпты онда құйманы алган соң бұзады, ал көп реттік қалып құймалардың көп мөлшерін өндіру үшін жарамды.

Құю тэсілін таңдау тетіктің қызметтік тагайындалуымен, өндіріс- тік багдарламамен, экономикалық мақсатка сәйкестігімен, сондай-ақ, талап етілетін дэлдігімен жэне құймалар бетінің сапасымен анықтала- ды. Құймалардың көп бөлігі бір реттік қалыптарда - қүм қалыптарга қуюмен жасалады. Кейбір жагдайларда бұл құймалар қойылган талап- тарды қанагаттандырмайды. Сондықтан құюдың арнайы тэсілдерін қолданады: қабықшалы қалыптарга, қорытылатын модельдер бойын- ша, металл калыптарга (кокильдерге), қысыммен, реттелетін қысым- мен, центрден тепкіш құю жэне т.б.

Құм қалыптарда құймаларды жасаудың технологиялық процесі- нік негізгі операциялары үш топқа біріктірілуі мүмкін: қалыптау

(қалыпты жасау); металды балқыту жэне оны қалыпқа кұю; кұйма- ларды қагымдау мен тазарту. Қалыптау процесіне қалыпты жасау бойынша бірқатар операциялар кіреді (қалыгітау қоспасын қалыпқа төгу, оны ныгыздау, қалыптаудың өзі, өзектерді орнату, қалыпты құрастыру жэне т.б.). Балқыту жэне құю процесіне пешке металды толтыру салу бойынша операциялар, оны балқыту, бабына жеткізу жэне қалыпқа құю кіреді. Қатырылған жэне суытылған соң алынған құймаларды қалыгітан қағымдайды, оның қалып жэне өзек қоспасы қалдықтарынан тазартады жэне құю жолдары мен қосылмалардан ажыратады. Ішкі кернеулерді алған соң, метапдың берілғен құрылы- мы мен механикалық қасиеттерін алу үшін құймаларды сәйкес тер- миялық өңдеуге ұшыратады.

4.1 Құм-балшық қалыптарда құймалар жасау

Құю қалыптары

Кез келген қалып алынатын құйманың параметрлері бойынша жа- қын пішіні мен өлшемдері бар жұмыс қуысын түзетін элементтердің жиынтығын білдіреді. Бұл қуысқа балқытпаны құяды, ол онда қатып, құймаға айналады. Жоғарыда айтылғандай, құйма қалыптарды екі түрге бөледі: сұйық металды (балқытпаны) бір реттік құю үшін пайдаланылатын бір реттік жэне көп реттік.

Бір реттік қалыптар тек бір ғана құюға төзеді, бір немесе бір мезгілде бірнеше құймапарды алу үшін қызмет атқарады. Бір реттік қалыптарды жасау үшін құм-балшық, құм-шайыр жэне басқа қалып- тық қоспаларды пайдаланады. Бір ретгік қалыптар ылғал, құрғақ, кеп- тірілген, химиялық қатаятын жэне т.б. болуы мүмкін. Қабырғалардын қалыңцығы бойынша оларды қалың қабырғалы (20...250 мм және одан артық), жұқа қабыргалы (10...20 мм) жэне қабықшалы (5... 10 мм) деп бөледі. Сондай-ақ бір реттік қалыптарға қорытылатын жэне

™^{ТІН МОдельдер бойынш}а алынатын ажыратылмайтын қалып- тарга жатқызады.

77 Пластикалық деформацияның механизмі және оны іске асыру шарттары

Металдарды қысыммен өңдеу (МҚӨ)- бұл технологиялық процестер, олардың нәтежесінде сыртқы күштердің әсерінен дайндамаларды тұтастығын бұзбай олардың пішіні, өлшемдері және физика-механикалық қасиеттері өзгертіледі.

МҚӨ негізгі міндеті дайндама металына оның илемді деформациясы процесінде берілген пішінді беруі болып табылады. Көптеген металдар мен оларды қортпаларының илемді деформацияға ұшырау қабілеті МҚӨ кезінен пайдалану мүмкіндігін береді. Процесс- металдың құрлымын өзгертуге, ал дұрыс қолданылатын технология кезінде алынатын бұйымдарды механикалық қасиеттерін арттыруға мүмкіндік береді.

Деформайиалау алдында дайндау (қыздыру) кезінде, илемді деформация кезінде және одан кейін металда болатын процестерді зерделу, алынатын бұйымдарды сапасын едәуір дәрежеде жоғарлатуға және оларды өндіргенде шығындарын азайтуға мүмкіндік береді.

Қазіргі заманғы өндірісте металдарды қысымен өңдеудің келесі негізгі тәсілдерін қолданады: илемдеу, баспалау, сымдау, соғу, көлемдік және қаңылтврлық қалыптау.

78 Машина бөлшектерi сапасының негізгі көрсеткiштерi.

Сапа көрсеткiштерi жан-жақты күрделi ұғым, оған жататындар: – қызмет көрсеткiшi; – ресурсты үнемдi пайдалану; – сенiмдiлiк; – технолгиялық; – тасымалдылық /транспортабельность/; – стандарттау және бiрыңғайлау; – қауiпсiздiк; – эргономикалық; – эстетикалық; – экологиялық; – патенттi-құқықтық. Өнiмнiң сапасын техникалық және үнемдеу тұрғысынан талдау үшiн оның көрсеткiштерiн өлшем шамасына қарай сұрыптау керек /мысалы, килограмм, метр, балл, т.б./. Өнiмнiң өмiрлiк циклiнiң сатыларына қарай қолданылатын сапа көрсеткiштерiн болжамдық, жобалық, өндiрiстiк, пайдалану көрсеткiштерi деп бөлiп көрсетедi. Өнiмнiң сапа көрсеткiштерiнiң мәнiн табуда төмендегiдей бағалау тәсiлдерi қолданылады /МЕМСТ 15467-79/, олар: – өлшемдiк-техникалық құралдары арқылы;

– тiркеушiлiк: – заттарды, шығындарды және өндiрiсте болып жатқан бiрнеше құбылыстарды бақылау және есептеу арқылы; – есептiлiк – өнiмнiң сапа көрсеткiштерiнiң теориялық және эмпирикалық байланыстарын оның iшкi параметрлерiне телу арқылы; – органолептикалық – адамның сезiмталдығын талдау арқылы; – эксперттiк – пiкiр қоюшылардың қойған тұжырымы арқылы; – әлеуметтiк тұтынушылардың пiкiрлерiн жинау және оларды талдау арқылы.

79 Металдар мен қорытпалардың физика-механикалық қасиеттері

Механикалық қасиеттері:

Беріктік - дененің статикалық немесе динамикалық күштер эсеріне қирамай, қарсыласу қабілеті. Беріктікті созу, сығу, ию жэне бұрау сияқты деформациялар арқылы анықтайды.

Каттылык - металдың ішкі қабатына басқа қаттырақ дененің кіруіне қарсыласу қабілеті.

Пластикалык касиеті - материалдың қирамай, пішіні мен өлшемдерін өзгерту қабілеті. Ол материалдың созылудағы салы- стырмалы ұзаруын пайызбен көрсетеді:

_{§ =} Н>юо,

һ

мұндағы: / - үлгінің үзілгеннен кейінгі үзындығы, мм; /₀ - үлгінің бастапқы үзындыгы, мм.

Серпімділік касиеті - металдардың күш әсерінен өз пішіні мен өлшемдерін өзгертіп, күш қайтқанда бүрынғы қалпына келу қабілеті.

Физикалық қасиеттері.

Металдар мен қорытпалардың физикалық қасиеттеріне түсі, балқу температурасы, тығыздығы, сызықтық жэне көлемдік үлғаю коэффициенті, электр өткізгіштігі мен жылу өткізгіштігі, магниттік қасиеті жатады.

80 Бұйымның сапасын қамтамасыз етудегі ақпараттық технологиялардың рөлі

Сапаны қамтамасыз етуде жаңа ақпаратты технологиялар 90- шы жылдардың басында пайда бола бастады.

Сапа жүйесіндегі үдерістерді автоматтандыруға, ағымды шығындарды қысқартуға және еңбек өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді.

Сапа жүйесін ақпаратты қамтамасыз етудің жаңа технологиясы, CALS- болып табылады.

CALS дегеніміз өнімнің өмірлік цикылын тоқтаусыз қозғау – кәсіпорынның өнімділік және тейімділік, табыс денгейін жүйелік (желдету), жоғарылату үдерісіне қатысушылардың, өнімнің өнімдік цикліне жаңа ақпаратты әдістерін енгізу стратегиясы.

82.Тығыздығы аз, меншікті беріктігі жоғары материалдар

Негізі титан болатын Қорытпалардың техникалық титаннан айырмашылығы – олардың беріктігінің, қызу мен коррозияға төзімділігінің жоғары болуында және тығыздығының аздығында; титан Қорытпалары авиацияда, ракета техникасында, кеме жасауда, химияда және басқа да өнеркәсіп саласында кеңінен қолданылады. Титан Қорытпалары дыбыстан жылдам ұшатын ұшақтардың сыртын қаптауда, реактивті қозғалтқыш құралымдар тетіктерін, ракета қозғалтқыштарының екінші және үшінші сатысының корпустарын, сығылған және сұйытылған газдарға арналған баллондар және шар баллондар жасау, теңіз кемелерін, сүңгуір қайықтарды және торпедоларды қаптау, т.б. жасау үшін қолданылады. Қорғасын немесе қалайы негізінде дайындалатын антифрикц. Қорытпалар баббиттер деп аталады. Қорытпалардың қасиеті олардың химиялық құрамы мен құрылымына, яғни қорытпа фазаларының өзара әсерлесуі мен араласуына тікелей тәуелді. Қорытпалар, негізінен, екі немесе бірнеше қатты фазалардан құралған біртексіз қоспалар және жалғыз ғана қатты фазадан тұратын біртекті Қорытпалар болып екі түрге бөлінеді. Біртекті Қорытпалар қатты ерітінділерге және химиялық қосылыстарға ажыратылады (қ. Қатты ерітінділер). Екі немесе көп фазадан тұратын эвтектик. (жеңіл балқитын) Қорытпалар электрлік қорғауыштар, дәнекер, баббит жасауға, т.б. мақсаттар үшін

Берилий - жеңіл, ақсүр түсті металл, тығыздығы 1,85г/см3, балқу температурасы - 1282°С. Берилийдің тығыздығы аз болса да, оның беріктігі титан металының қорытпалары беріктігінен айтарлықтай жоғары. Берилий металды коррозияға төзімді болғандықтан ракета құрылысында, ядролық техникада, авиация өнеркэсіптерінде кеңінен қолданылады.

83.Калибрдегі металл деформациясының ерекшеліктері.

Калибр бұйымның қалыпты мөлшерін тексеретін қалыпты калибр және оның ауытқу шамасын бақылауға арналған шектік калибр болып ажыратылады. Пайдалану мақсатына қарай – калибр білік тексеруге, саңылау мөлшерін анықтауға, сызықтық шамаларды тексеруге және конустық жалғастыруға арналған калибрлер болып бөлінеді;

Жабық балк калибрлі металл деформациясының тағы бір ерекшелігі фланец және қабырғаны бір уақытта қысу болып табылады. Əуелі ашық калибрлі фланецтерде бүйірлі қысу және жабық фланецтерде жоғары бүйірлі қысу басталады. Фланец деформациялануы дерлік аяқталған кезде қабырға қысу басталады. Қабырға жəне фланецтерді қысуда уақыт айырмашылығы фланецтердің ішкі қырларының иілуне байланысты. Себебі фланецтердің ішкі қырларының иілуі кезінде таза калибрден (черновой)калибрге артады, элементтер деформациясының уақыт айырмашылығы (черновой) калибрде басым байқалады. Бұл байланыс аймағынан тыс деформацияның пайда болуына жəне дамуына сонымен қатар металлдың бір профиль бөлшегінен басқа бөлшегіне орын ауыстыруына әкеліп соғады.

Калибр металл өтетін прокат біліктерінің арасындағы саңылау. Өңделетін дайындамаға сәйкес ол сығатын – созатын (деформациаланатын), дайындық және өңдеу жұмыстарына арналған калибрлерге ажыратылады;

84.Беттік пластикалық деформацияланумен тетікті беріктендіру

Машина жасау саласындағы қолданылып жүрген технологиялық тәсілдер – деталь беттерін пластикалық деформациалау тәсілімен әрлеп, шыңдау технологиясы, электроэрозиялық өңдеу, электроимпульстық өңдеу, электронды сәулелі, жарық-сәулелі, ультрадыбыстық, лазерлік, магнитті, химиялық және т.с.с. Деталь беттерін пластикалық деформациялауға жататын технологиялық әрекеттер: домалату, бүрлеу, кеулеу, бұранда салу, калибрлеу, дорындау, үйкелеу, дірілдете таптау, құм шашумен өңдеу, центрден тебетін аспаптармен өңдеу. Лазерлік технологиялық әрекеттерге кесу, тесу, жазу, өлшеу, диагностика, тепе-теңестіру, сапа тексеру сияқты жұмыстар кіреді.

Деталдың бетінің сапасы сыртынан ішіне қарай (бет қатпарына) өзгермелі болады. Машина бұйымдарын жасауда бет сапасын қамту үшін арнайы технологиялық үдерісстер жүргізіледі. Оларға жататындар; санды бағдарламамен басқарылатын станоктарда кесу жылдамдықтары мен аспап берісін өзгерту арқылы жону, беттерді пластикалық деформациялау арқылы таптау (мұнда таптау күштері, жылдамдық, берістер өзгертіліп тұрады), тоқ күшін өзгерту арқылы электромеханикалық өңдеу, т.с.с. Бұл бағытты дамыту арқылы бұйым төзімділігін арттырады. Мысалы ретінде, әр түрлі құлақшаларды өңдеу, дифференициалдардың ұялары, турбина қалақшалары, тісті дөңгелектердің тістерін атауға болады.

85.Машина бөлшектері сапасының көрсеткіштерін технологиялық қамтамасыз ету

Механикалық өңдеудегi технологиялық процестердің тәсiлдерiн, режимдерiн, жүргiзу шарттарын өзгерте отырып, бөлшектер беттерiнiң сапасын арнайы қалыптастырып, осы арқылы тораптардың пайдаланылу қасиеттерiн өзгертуге болады. Сондықтан машина бөлшектерін, әсiресе өте дәл бөлшектерді жасауда олардың беттерiнiң қатпар-қыртысының сапасына баса көңiл бөлген жөн.

Машина бөлшектерінің беттерiне берiктеу операцияларын қолдану арқылы, олардың бет қатпарында тығыздық пен қысу қалдық тартылыстарының пайда болуын қамтамасыз етедi

Деталдың бетінің сапасы сыртынан ішіне қарай (бет қатпарына) өзгермелі болады. Машина бұйымдарын жасауда бет сапасын қамту үшін арнайы технологиялық үдерісстер жүргізіледі. Оларға жататындар; санды бағдарламамен басқарылатын станоктарда кесу жылдамдықтары мен аспап берісін өзгерту арқылы жону, беттерді пластикалық деформациялау арқылы таптау (мұнда таптау күштері, жылдамдық, берістер өзгертіліп тұрады), тоқ күшін өзгерту арқылы электромеханикалық өңдеу, т.с.с. Бұл бағытты дамыту арқылы бұйым төзімділігін арттырады. Мысалы ретінде, әр түрлі құлақшаларды өңдеу, дифференициалдардың ұялары, турбина қалақшалары, тісті дөңгелектердің тістерін атауға болады

86. Машиналар сапасының негізгі көрсеткіштерін құрастыру және қалыптастыру.

Сандық бағдарламамен басқарылатын металл жонатын станоктарды, “өңдеу рталығы” үлгiсiндегi станоктарды, ауыр және бiрегей станоктар мен престердi, машина жасау саласында жаппай шығарылатын өнiмдердi құрастыруды автоматтандыруға арналған жабдықты, роторлы, роторлы-конвейерлi және машина жасау мен металл өңдеуге арналған басқа да автоматты линияларды озық қарқынмен шығаруды қамтамасыз ету қажет. Дәлдiгi жоғары және аса жоғары станоктар шығару елеулi түрде кеңейтiлуi шарт.

Көрсеткіштер сапалық және сандық болып екіге бөлінеді. Сапалық көрсеткіштер - материалдың түсі, бұйымның түрі, т.б. Сандық көрсеткіштер (параметрлер) тауарды қолдану шеңбері мен жағдайын анықтау және сапаны бағалау үшін қолданылады. Сапа көрсеткіші - тауар сапасына жататын бір немесе бірнеше қасиеттерінің сандық сипаттамасы. Сапа көрсеткіші тауардың қажеттілікті қамтамасыз ету мүмкіндігін сандық көрсеткіштермен сипаттайды. Көрсеткіштер әр түрлі өлшемдермен келтіріледі немесе өлшемсіз болады. Көрсеткіштерді қарастырғанда олардың атауы мен мәні анықталады.Өнімнің қолдану міндетіне байланысты жарамдылығын белгілі қасиеттермен және көрсеткіштер арқылы анықтау - өнімнің сапасы деп аталады. Өнім сапасы-дегеніміз өнімнің жиынтық (әр қасиеттерін жинайды) қасиеттері арқылы анықталады. Осы қасиеттер өнімді тағайындалған бағытында қолдануына кепілдік береді. Сапа көрсеткiштерi жан-жақты күрделi ұғым, оған жататындар: қызмет көрсеткiшi; ресурсты үнемдi пайдалану; сенiмдiлiк; технолгиялық; тасымалдылық /транспортабельность/; стандарттау және бiрыңғайлау; қауiпсiздiк; эргономикалық; эстетикалық; экологиялық; патенттi-құқықтық.

87. Пластикалық деформациялану әдістері.

Қазіргі кезде бөлшекті қалпына келтіру үшін пісіру, балқыма қабат төсеу,болат қабатын электролиттік өсіру, жөндеу өлшеміне дейін өңдеу, қосымша бөлшектер әдісі, сондай-ақ пластикалық деформацилау әдістері кеңінен қолданылады.

Пластикалық деформациялау әртүрлі тәсілдермен іске асырылады. Осы тәсілдерге мыналар жатады: илемдеу; еркін соғу; көлемдік қалыптау; баспақтау; қаңылтырлы қалыптау; сымдау және МҚӨ арнайы тәсілдері. Илемдеу өндірісі – бұл илемдеу өнімінің сапасын және илемдеу цехының техника-экономикалық көрсеткішін анықтайтын бір-бірімен кешенді байланыста болатын технологиялық қайта өңдеулер. Илемдеу өндірісінің дамуы жаңа, едәуір жетілдірілген қыздыру, илемдеу және таза өңдеу жабдықтарын қолдануға негізделген. Еркін соғу үдерісінде өңделетін металдың беті тегіс, жылжымайтын төске қойылып, жоғарғы жағынан жылжымалы, үлкен бағамен ұрылады. Нәтижеде металл деформацияланып, жан-жаққа жайылып, өз пішінін өзгертеді. Қалыптау деп пішіні дайын бұйымның пішініне жақын немесе дәл сәйкес келетін қалыпта металдың пішінін өзгертуді айтады. Қалыптауды ыстықтай және суықтай көлемдік қалыптау деп екіге бөледі. Баспақтау деп тесік арқылы жабық көлемнен металды сығымдап шығаратын МҚӨ тәсілін айтады. Алюминий және мыс қорытпалары, болат, титан және қиынбалқитын металдан шыбықтар, құбырлар және профильдерді алу үшін баспақтауды кең қолданады. Қаңылтыр қалыптау – өндірістің ең дамушы түрлерінің бірі. Осы қалыптау металдарды қысыммен өңдеудің басқа тәсілдерінің алдында бірқатар технологиялық және экономикалық артықшылықтарға иемденген. Мысалы, кішкентай салмағы және күрделі пішіні бар қатаң және берік тетіктерді жасау, автоматтандыру негізінде жоғары өнімділікпен тетік жасау, материалдарды үнемді қолдану, бұйымның бағасының төмен болуы. Сымдау деп сайманның (сымдауыш) тарылатын арнасы арқылы сымтемір, шыбық, профильдер, құбырларды тартқан кезде пайда болатын пластикалық деформацияны айтады. Сымдау арқылы алынған бұйымдардың сыртқы беттерінің сапасы жоғары және көлденең қимасының өлшемі өте дәл болады.

Дата добавления: 2017-02-01