МЧС России 75 страница

РОДСТВО мн. нет 1. мукьвавал, миресвал. 2. пер. мукьвавал; ухшарвал.

РОДЫ ед. нет аял хун (аял кватун, хунухин кар).

РОЕНИЕ мн. нет кул авун (чIижери).

РОЖА¹ вульг. суфат; сумра (сума); рикIиз къайи ччин; эйбежер (абурсуз) ччин.

РОЖА² мн. нет, мед. рожа (мубарак, ччинин са чка яру хьана дакIвадай азар).

РОЖАТЬ несов., см. родить 1 ва 2 лугьудай манайра.

РОЖДАЕМОСТЬ ж мн. нет аялар хун, аялар хунин кьадар.

РОЖДАТЬ несов. 1. хун, аладун. 2. пер. туьретмишун, арадал акъудун, арадал гъун.

РОЖДАТЬСЯ несов. 1. хун. 2. пер. туьретмиш хьун, арадал атун.

РОЖДЕНИЕ 1. хун. 2. пер. туьретмиш хьун, арадал атун. 3. хайи вахт, хайи; год рождения хайи йис.

РОЖДЕСТВО мн. нет рождество (христианрин динда Иса пайгъамбар хайи югъ я лугьуз ийидай сувар).

РОЖЕНИЦА мукьва аял хайи (ва я хадай) паб.

РОЖОК 1. карч; гъвечIи карч. 2. рожок (1. агъа кьил гьяркьуь къекъвей зуьрне хьтин музыкадин алат. 2. къалпагъ, туьтуьх, мес. шемдандин къваларилай хкаж хьанвай шемер твадай хилер; туьтуьхар. 3. аялриз нек гудай карч, жирдин мам акьалждай шуьше. 4. япарал заланда ван хьун патал яб акалдайла япал кьадай карч хьтинди. 5. кIвачел туфлияр алукIдайла кIвач регьятдиз фин патал дабандикай кутадай ракь ва я курчуникай расайди).

РОЖОН обл. алгъурна акIурнавай кIвенкI алай руькуьн. ♦ лезть (ва я итти) на рожон гужалди вичин кьил регъверик кутун, чиз-чиз хата авай, кьиле тефир кардик акахьун; какого рожна надо (ва я недостает) мад вуч кIанзава? мад вуч азар кIанзава? против рожна итти чиз-чиз гуж акакь тийир кардиз ялун.

РОЖЬ ж мн. нет сил.

РОЗА къизилгуьл, марвард-цуьк

РОЗАРИЙ къизилгуьлер цанвай чка

РОЗВАЛЬНИ ед. нет алерар, лежберрин еке алерар.

РОЗГА тIвал, таб квай ицIи тIвал.

РОЗГИ мн. уст. тIвалар вигьин, гатун, тIваларалди гатун.

РОЗДЫХ мн. нет, разг. тIимил ял ягъун

РОЗЕТКА розетка (1. виридан вилик квай къапунай къачуз гьарда вичиз мураба твадай бицIи налбеки, бушкъаб. 2. тех. электрикдин экв куькIуьрдай ва худ атIудай чкадал выключателдин кIаникай цлал алкIурдай элкъвей чини ва я кIарас. 3. цла ва я къава гуьрчегвал патал расдай къизилгуьл ва я маса пешер галай цуьк хьиз расдай нехиш. 4. парчадикай расай цуьк. 5. электрикдин лампадал эцигдай са кьил гьяркьуь гъвечIи кьалпагъ-абажур).

РОЗМАРИН розмарин (1. кьибле пата жедай, вичин пешерикай ва цуькверикай хъсан ни галай ягъ хкуддай са гъвечIи ттар хьтинди. 2. ичерин са жинс).

РОЗНИЦА мн. нет: продавать в розницу кура-кура маса гун.

РОЗНИЧНЫЙ кура-кура; кура-кура маса гудай; розничная продажа кура-кура (тIимил-тIимил, ччара-ччара, кIус-кIус) маса гун; розничная торговля кура-кура маса гудай алишвериш.

РОЗНЬ ж мн. нет 1. чуьруьк; гьарда санихъ акъажун; шулугъ; акьунар. 2. в знач. сказ. тафаватлу я, садхьтин туш; работник работнику рознь са работник масадалай тафаватлу я, работникар вири сад хьтинбур туш (жедач).

РОЗОВАТЫЙ жегьре тав акъатай, жегьревал алай; алвал алай.

РОЗОВЕТЬ несов. къизилгуьлдин ранг акъатун, жегьре ранг акъатун; яру хьун.

РОЗОВЫЙ 1. къизилгуьлдин. 2. жегьре рангунин; къизилгуьлд рангунин. 3. пер. хуш, гуьзел; розовые мечты гуьзел буш хиялар; смотреть на всё через розовые очки виридаз, гьар са кардиз ам хъсан тирди хьиз хушвилелди килигун.

РОЗЫГРЫШ къугъун; къугъвана куьтягьун (мес. шахмат ва я са шей латарада).

РОЗЫСК 1. къекъуьн (са затIунихъ, касдихъ). 2. силисдалди ахтармишун; силис. ♦ уголовный розыск уголовный розыск (милициядин са отдел).

РОИТЬ несов. кул авун (чIижери).

РОИТЬСЯ несов. 1. кул авун (чIижери). 2. луж хьана лув гун, лужар алчуд хьун (мес. кьилел тIветIерин луж). 3. пер. луж хьиз, чIижерин кул хьиз къекъуьн (мес. кьиле фикирар).

РОЙ 1. чIижерин кул. 2. луж (тIветIверин, чIижерин; фикиррин).

РОК мн. нет, ист. кьаза-кьадар; кьисмет.

РОКОВОЙ. 1. няс; пис; бедбахтвал гъидай; зхир пуч ийидай; телефвал кьисмет ийидай. 2. кар къетIъ ийидай, кар са патахъ гьялна куьтягьдай.

РОКОТ мн. нет сад хьтин ван; гугрум (мес. гьуьлуьн ва мсб).

РОКОТАТЬ несов. сад хьтин ванер авун, сад хьтин гугрумар авун.

РОЛИК 1. бицIи чарх (мес. кроватдин кикерик квай). 2. тех. ролик (электрик тухудайла адан симер, къайтанар цлал кIеви ийидай чинидин гъвечIи синтI; юкьвай хвал авай гъвечIи чарх хьтин блок).

РОЛИКИ ед. нет, спорт. роликар (бицIи чархарал алай конькияр).

РОЛЬ ж 1. роль (театрда артистдин вичин къугъуналди къалурзавай шикил; артистдин къугъун;) адан къугъуниз талукь тир гафар, текст). 2. роль, везифа, метлеблувал (са карда иштираквилин дережа); играть большую роль еке роль къугъун (яни кесер аваз хьун, гафуни атIун, еке везифа, чка кьунваз хьун).

РОМ ром (гужлу ичкидин са жуьре).

РОМАН 1. лит. роман (литературадин гуьзелдиз туькIуьрнавай, гзаф инсанар ва вакъиаяр квай яргъи кьиса). 2. разг. роман, ашкъибазвал, ашнавал (итимдинни дишегьлидин арада).

РОМАНИСТ романист (романар кхьидай кас).

РОМАНТИЧЕСКИЙ 1. лит. романдиз талукь тир; романдиз хас тир. 2. разг. ашукьал-машукьвилин, ашкъибазвилин, ашнавилин.

РОМАНС романс (1. музыкадихъ галаз сада лугьудай лирикадин шиирдин гафарикай туькIуьрнавай мани. 2. гьахьтин манидин гьава).

РОМАНТИЗМ мн. нет романтизм (1. XIX лагьай виш йисан сифте кьилера литературада ва искусствода арадал атай са рехъ я; адаз хас тир асул лишанар алатай девирдин гьалар идеалламишун, тариф авун, гьакъикъи уьмуьрдивай яргъа хьун ва индивидуализм я. 2. литературада ва искусствода инсан ва адахъ чIехи дережадин везифа хьунухь гужлу, гуьзел шииилралди къалуриз гьерекатдай яшайишдин гележег хъсан хьунихъ инанмишвал квай рехъ я, им революционный романтизм я. 3. хиялпересвал, яшайишдиз ширин хиялралди килигун).

РОМАНТИК романтик (вири хъсанзаваз аквадай кас, ширин хиялар авуниз майил авай кас).

РОМАНТИЧЕСКИЙ и РОМАНТИЧНЫЙ романтизмдин; романтизмдиз талукь тир; романтизмдиз хас тир.

РОМАШКА бот. ромашка (чIутран цуьквер, лацу цуьквер ахъайдай са хъач).

РОМБ ромб (1. мат. вири патар барабар тир параллелограмм. 2. воен. са чIавуз дяведин къуллугъэгьлидин формадин парталдин хивел эцигдай тафаватвилин лишан тир).

РОНДО нескл. рондо (1. литературада шиирдин са форма. 2. басмадин ва я гъилин хатIарин элкъвей гьарфарин са жуьре. 3. гьяркьуь, куьнтуь кIвенкIв алай перо).

РОНДО нескл. муз. рондо (музыкадин кьетIен жуьредин пьеса, гьава).

РОНЯТЬ несов. 1. вигьин (гъиляй ва я санлай са затI). 2. вигьин; кIвадрун; авадрун (мес. пешер); ронять листы пешер кIвадрун (вигьин); ронять слёзы вилин накъвар авадрун. 3. пер. вигьин; ронять своё достоинство жув лайихвиляй вигьин, абурдай вигьин. 4. ттун; агъуз вигьин; куьрсун; ронять голову на грудь кьил хура ттун.

РОПОТ мн. нет 1. разисузвилин гъулгъула, разисузвал малумардай гъулгъула. 2. пер. гъургъур (мес. вацIун гъургъурдай хьтин ван).

РОПТАТЬ несов. разисузвал малумрун, наразивал авун.

РОСА чиг (йифиз векьерал, затIарал ацукьдай).

РОСИНКА чигедин стIал, чигедин курум. ♦ маковой росинки (ва я ни росинки) во рту не было разг. сиве затIни ттурди туш, затIни тIуьрди туш.

РОСИСТЫЙ 1. чиг алай, чиг ацукьай (мес. векь). 2. чиг ацукьдай, чиг галай (мес. пакаман вахт).

РОСКОШЕСТВОВАТЬ несов. гурлувилелди дуланмиш хьун; кефина дуланмиш хьун; жуван (вичин) кефиниз кIандай кьван харжи ийиз дуланмиш хьун; кьадардилай артух харжи авун.

РОСКОШНЫЙ 1. гзаф чIагай, гзаф гуьзел, гзаф тIарам (мес. партал, кIвал-югъ). 2. кьадардилай артух харжи галай, гзаф харжи галай.

РОСКОШЬ ж мн. нет 1. тIарамвал, гуьзелвал, гурвал. 2. кьадардилай артух харжияр, герекдалай артух харжи. 3. булвал.

РОСЛЫЙ еке буй авай, кьакьан буй авай, чIехи жендек авай.

РОСОМАХА зоол., см. россомаха.

РОСПИСЬ ж 1. см. расписать 1,2. 3-манайра. 2. сиягь; роспись государственных доходов и расходов пачагьлугъдин доходрин ва расходрин сиягь (абур кхьенвай дафтар, чар). 3. цлан нехиш, цлал (ва къава) чIугур нехишар.

РОСПУСК 1. ахъаюн; роспуск учащихся на каникулы кIелзавайбур каникулриз (ял ягъиз) ахъаюн. 2. чукIурун, ахъаюн (мес. са тешкилат, парламент).

РОССКАЗНИ ед. нет, разг. вичи-вичиз туькIуьрай эхтилатар, кьуру махар, тапарар.

РОССОМАХА россомаха (хундуз хьтин багьа хам алай са гьайван).

РОССЫПЬ ж геол. мяден, мядендин къатар (мес. къизил ва маса металлар квай чка).

РОСТ мн. нет 1. чIехи хьун; акьалтун; буй вигьин. 2. буй; человек высокого роста кьакьан буй авай кас; ростом с тебя ви буйда авайди я. 3. пер. артмиш хьун, гужлу хьун, хкаж хьун, чIехи хьун; рост революционного движения революциядин гьерекат артмиш хьун (гужлу хьун). 4. файда, селем; дать деньги в рост пул файдада (селемда, процент алаз буржуна) вугун.

РОСТБИФ ростбиф (малдин кафалдин якIукай гъеридал чрай кIус).

РОСТОВЩИК файдачи, селемчи (процент алаз, файдада пул вугудай кас).

РОСТОВЩИЧЕСТВО мн. нет файдачивал, селемчивал.

РОСТОК 1. цIир. 2. атIай жалгъа, атIай къелем, цуьрц, бицIи хел (мес. ччилик кутун, акIурун патал).

РОСЧЕРК къулунин кьилихъ галай къекъвец (чарчел къул чIугурла бязибру къулунин эхирда къекъуьрдай, дамах гвай цIар). ♦ одним росчерком пера кардин гьакъикъат, метлеб чир тавуна гьасятда (са месэла, са кар вичиз кIандайвал, фикир тагана къетIъ авун).

РОТ 1. сив. 2. пер. разг. кьил, кас, недай кас; в семье у меня семь ртов зи кIвале (захъ) ирид кас ирид (кьил) хзан ава, ирид кас недайбур ава. ♦ разинуть рот 1) сив ахъаз амукьун, мягьтел хьун; 2) сив ахъаюн, рахун; зажать (ва я заткнуть) рот сив ахъайиз тагун, сив кутIунун, рахаз вугун тавун; хлопот полон рот къайгъуяр гзаф ава, кьил чухвадай мажал авач.

РОТА рота (батальондин составдик жедай аскеррин дестейрикай сад).

РОТАТОР ротатор (гъили кхьей затIунин ва я суьретдин гзаф копияр акъудун патал ишлемишдай прибор, аппарат).

РОТАЦИОННЫЙ: ротационная машина ротационный машин (гзаф тираж авай материал печатдай акъудун, басма авун патал машин).

РОТМИСТР ротмистр (1. куьгьне вахтунда офицервилин чин, эскадрондин командир. 2. жандармайрин офицервилин чин).

РОТНЫЙ 1. ротадин; ротное имущество ротадин шэйэр, ротадин мал. 2. ротадин командир.

РОТОЗЕЙ разг. фикир чкIай, фикирсуз, сив ахъа инсан.

РОХЛЯ м и ж разг. ментеш, суст гъвергъвец, гьакIан ргай як хьтин инсан.

РОЩА гъвечIи там; тамун кIапIал.

РОЯЛИЗМ мн. нет роялизм (королдин, пачагьдин власть кIан хьун, гьа властдин терефдарвал).

РОЯЛИСТ роялист (роялизмдин терефдар; пачагьдин, королдин властдин терефдар кас).

РТУТНЫЙ живедин; живе квай.

РТУТЬ ж мн. нет. живе.

РУБАКА м. разг. дирибашвилелди ядай кас (гапурдалди, шуьшкадалди).

РУБАНОК ранда.

РУБАХА см. рубашка. ♦ рубаха-парень разг. рикIе затI авачир гада, ачух рикI авай кас.

РУБАШКА перем. ♦ родиться в рубашке пер. разг. бахтлуди хьун, гьамиша бахтуни гъизвай кас хьун.

РУБЕЖ сергьят; за рубежом сергьятдилай къеце.

РУБЕЦ 1. рув, кьацI, лишан (сагъ хьайи хирен). 2. алчудрай къерехдин цвал, цвалин рув. 3. малдин руфунин сифте пай (сифте хуьрек фидай пай).

РУБИЛЬНИК рубильник (электричестводин ток къведай, агалдай ва ахъайдай ачар).

РУБИН якъут, лаал (яру багьа къаш).

РУБИНОВЫЙ 1. якъутдин (лаалдин), якъутдикай авур; якъут авай. 2. мичIи-яру рангунин.

РУБИТЬ несов. 1. атIун; рубить лес там атIун. 2. кун, кукIварун; рубить дрова кIарасар кукIварун. 3. куьткуьнун; рубить капусту келемар куьткуьнун. 4. гатун (дегьредалди як); регъуьн (машиндалди як). 5. ягъун, ягъиз кукIварун (шуьшкадалди, гапурдалди душман). 6. эцигун (кIарасрикай, гъварарикай цал, кIвал); рубить избу кIарасрикай кIвал эцигун. 7. пер. якIу атIудай хьиз лугьун, туьнтдиз лугьун. ♦ лес рубят -щепки летят там атIудайла хъвалахъар алатдай адет я (яни са чIехи кар кьиле тухудайла, адакай тIарвал, зарар галукьдай сад-кьве кас хьун мумкин я); рубить с плеча кьулухъ-вилик килиг тавуна, акатайвал авун.

РУБИТЬСЯ несов. дяве авун, ягъун (шуьшка, тур, гапур гваз).

РУБИЩЕ мм. нет куьгьне партал, кукIвар хьайи партал

РУБКА¹ мн. нет. см. рубить.

РУБКА² рубка (1. мор. гимидин палубадал алай будка, гъвечIи кIвал хьтин, мес. капитан акъваздай чка. 2. ав. дирижаблда командир ацукьдай чка).

РУБЛЁВКА разг. са манат.

РУБЛЁВЫЙ манатдин; са манатдин; са манатдихъ гудай.

РУБЛЕНЫЙ 1. гатай; регъвей (як); рубленое мясо гатай (регъвей) як. 2. регъвей якIун; рубленые котлеты гатай (регъвей) якIун котлетар. 3. куьткуьнай; ру бленая капуста куьткуьнай (куьлуь авур) келемар. 4. кIарасрикай (гъварарикай) эцигай (мес. кIвал).

РУБЛЬ м манат.

РУБРИКА рубрика (са кхьей затIунин паюнин кьил; пай къалурзавай чка, кьил, пай; графа).

РУБЦЕВАТЬСЯ рув акьалтна сагъ хьун, сагъ хьана рув акьалтун (хер).

РУБЧАТЫЙ рувар-рувар хьайи, рувар авай.

РУБЧИК 1. гъвечIи рув, гъвечIи кьацI (см. рубец). 2. цвалин шуькIуь рув. 3. рув; ткань в рубчик рувар авай парча.

РУГАНЬ ж мн. нет экъуьгъун, себ.

РУГАТЕЛЬНЫЙ экъуьгъдай, сеперар гудай; экъуьгъунар авай; беябурдай; русвагьдай.

РУГАТЕЛЬСТВО экъуьгъун, себ, пис гаф.

РУГАТЬ несов. экъуьгъун, себ гун.

РУГАТЬСЯ несов. 1. экъуьгъунар авун, сеперар гун. 2. сада-садаз экъуьгъунар авун, сада-садаз сеперар гун.

РУГНУТЬ однокр. разг. экъуьгъун, себ гун.

РУГОТНЯ разг. сеперар, экъуьгъунар.

РУДА руда (вичик металл, мес. ракь, цур ва я маса металл квай къванер, минералар).

РУДНИК рудник (ччиликай руда ва ччилик квай маса менфятлу шейэр хкудиз ччилин кIаник эгъуьннавай мяден).

РУДНИКОВЫЙ рудникдин; рудникда ишлемишдай; рудниковая лампа рудникдин (рудникда ишлемишдай) лампа.

РУДНИЧНЫЙ см. рудниковый.

РУДНЫЙ рудадин; руда тир; руда авай.

РУДОКОП рудокоп (рудникда кIвалахдай, руда эгъуьндай рабочий).

РУДОНОСНЫЙ руда квай.

РУЖЕЙНЫЙ тфенгдин; тфенгрин.

РУЖЬЕ тфенг (туьфенг). ♦ быть (ва я находиться) под ружьём дяведин гьалда (дяведиз гьазур гьалда) хьун.

РУИНА харапIа, чкIай куьгьне дарамат (имарат).

РУКА 1. гъил; правая рука эрчIи гъил; длинные руки яргъи гъилер. 2. пер. гъил, хатI; это, несомненно, его рука им шаксуз гъадан гъил я (хатI я, кхьейди я). 3. пер. куьмек, куьмекдай кас; там у него своя рука ана адаз вичин куьмекдай кас ава. ♦ большой руки негодяй лап чIехи, акьалтIай гьарамзада; валится из рук кIвалахдал гъил физвач, кIвалах жезвач; волю давать рукам ягъун, кукIун, гъилер худда ттун; рукам воли не давай гъилер кьулухъ ая; это всё в моих руках ам вири зи гъиле ава, зал алай кар я, зи гъиляй къведа; греть руки см. греть; дать по рукам мад туба ийидайвал иердиз кьилихъ галукьрун, цIай эцигун, туба ийиз тун; даю руку на отсечение за зи гъил атIуз тада, зи гардан ягъа (эгер гьакI туштIа, тахьайтIа); держать руку гъил кьун, куьмек авун; из рук вон плохо гзаф пис я, лап пис я; как рукой сняло см. снять; как без рук гъил атIай хьиз ава; гъиляй са карни къведач; коротки руки! тIубни кягъиз жеч! гьедди жеч! кядай къуват авач!; ломать руки пер. мет-кьил гатун, гзаф хажалат чIугун; мастер на все руки гъиляй гьар са кар къведай, гьар са кар алакьдай кас, вири крарин устIар; махнуть рукой пер. алатна фий (квахьрай) лагьана тун, фикир тагун; набить руку гъил вердишрун; вердиш хьун; хъсандиз чирун, чир хьун (са кар ийиз); на живую руку тадиз, фад; наложить на себя руки вичи-вич (жува-жув) кьин; это ему на руку им адаз менфятлу я, им адаз хийир я; на руку нечист гъил квайди я, гъил михьи кас туш; у меня не поднимается рука зи гъил фидач (завай а пис кар, садаз писвал ийиз жедач); не покладая рук акъваз тийиз, датIана; опускаются руки са кардални гъил физвач, тефиз ама, са карни ийиз кIамач (хажалат аваз, умудсуз яз); отбиться от рук чIалаз кихлиг тавун, яб тахгун; михьиз рекьяй акъатун; подать руку помощи куьмек авун, гъил кьун; под руки хъуьчIерикай кьуна; попасться (подвернуться) под руку гъиле гьатун, жугъун; по рукам ходить гъилера къекъуьн, гъиляй гъилиз физ чукIун; приложить руку гъил кутун, шерик хьун, шериквал авун; рука об руку гъил гъиле кьуна, вирида санлай; развязать руки рехъ ачухун, рехъ гун, гъилер ачухун; рука руку моет сада сад михьда, кьацIай гъилери сада сад чуьхуьда (яни са нагьакьан карда кьведни шерик я); рукой подать лап мукьва я, лап мукьвал ала, авайди кьве ккам я; руки прочь! гъил кьулухъ ая! гъил кямир!; своя рука владыка гуж вичин гъиле ава, вичин кефиниз кIандай гуж ийида; сон в руку ахвар дуьз акъатна; с рук долой эхир куьтягь хьана алатна; с рук сбыть жувалай алудун, ийидайди авуна куьтягьун, жув хкудна куьтягьун; с рук сойти гьакI алатиз фин, кьиле фин (авур са кар); с руками оторвать гъиляй акъудиз къачун, тарашун, гзаф иштагьдалди къачун; умыть руки пер. къерехдиз къекъечIун, къерехдиз къекъечIна акъвазун, жавабдарвиликай хкечIун; акахь тавун; чешутся руки гъилерик квал акатнава, гъилер квазва (яни рикIиз кIанзава ва я са кардал алахъиз кIанзава).

РУКАВ 1. хел (парталдин хел; вацIукай ччара хьайи хел). 2. тех. турба, рукав; пожарный рукав цIай хкадардайбрув жедай яргъи шихинин яд тухудай турба (мес. резиндин, самовардин турба хьтин). ♦ спустя рукава см. спустить.

РУКАВИЦА са тIуб авай чIехи бегьле. ♦ держать в ежовых рукавицах ччин къалур тийиз кIевивал авун.

РУКАВЧИК 1. хилен кIуф (винелай эцигнавай ва я гилигнавай). 2. разг., хел, гъвечIи хел (см. рукав).

РУКОВОДИТЕЛЬ м регьбер, руководитель, рехъ къалурдайди; кьил; кьилел алайди.

РУКОВОДИТЬ несов. регьбервал авун, руководство гун, рехъ къалурун (са кардиз); идара авун.

РУКОВОДИТЬСЯ несов. амал авун; регьбервилиз къачун, регьбер яз кьун.

РУКОВОДСТВО 1. регьбервал, рехъ къалурун, регьбервалун, руководство. 2. вичел регьбервалдай затI, регьбервилиз къачудай затI, регьбер яз кьадай затI; регьбервал ийидайди; рехъ къалурдайди. 3. руководство, учебник, ктаб. 4. мн. регьберар, руководителар, рехъ къалурдайбур, идарадин кьилел алайбур.

РУКОВОДСТВОВАТЬСЯ несов. амал авун; регьбервилиз къачун, руководстводиз къачун.

РУКОВОДЯЩИЙ регьбервал ийизвай (ийидай), рехъ къалурзавай (къалурдай).

РУКОДЕЛИЕ дишегьлийрин гъилин кIвалах, гъилин устIарвал (цвал-хвал, къирер хрун, парчадал нехишар ягъун ва мсб).

РУКОДЕЛЬНИЦА гъилин кIвалахрин устIар (дишегьли).

РУКОМОЙНИК рукомойник, ччин - гъил чуьхуьдайди (къаб, афтафа).

РУКОПАШНЫЙ: рукопашный бой (ва я гьакI рукопашная) акахьай дяве.

РУКОПИСНЫЙ 1. рукописдин; рукописрин ( см. рукопись). 2. гъилив кхьей, гъилин (хатI).

РУКОПИСЬ ж рукопись (гъилелди кхьей затI ва я гъилелди кхьена машинкадал элягьай, амма басмадай акъуд тавунвай затI, ктаб, макъала).

РУКОПЛЕСКАТЬ несов. капар ягъун (мес. сад рахадайла гьадаз).

РУКОПОЖАТИЕ гъил кьун; обменяться рукопожатиями сада садан гъил кьун (сагърай лугьуз, тебрик ийиз).

РУКОЯТКА ттум (мес. гапурдин ва мсб).

РУКОЯТЬ ж, см. рукоятка.

РУЛЕВОЙ 1. рулдин; рулевое колесо рулдин чарх. 2. рулевой, руль гвай кас, рулдив акъвазнавай кас (гимидин рулдив акъвазна, ам герек патахъ элкъуьрдай къуллугъчи).

РУЛЕТ рулет (1. гатай, регъвей якIукай яргъи луьле хьиз авуна чрай кIус, хуьрек. 2. къене ширин затIар аваз тинидикай къат-къат авур элкъвей луьле хьтин недай ширин затI).

РУЛЕТКА рулетка (1. яргъивал алцумун патал ишлемишдай, винел цифраяр кхьена метрияр ва адан паяр къалурнавай, элкъвей къалпагъда кIватIдай тасма, лент. 2. къугъунин са жуьре).

РУЛОН рулон (кIватIнавай чарарин, клеёнкадин ва я масабрун лап чIехи, яцIу гирдим хьтин луьле).

РУЛЬ м руль (гими, самолёт, автомобиль гьалзавайда кIандай рекье ттун, элкъуьрун патал алчудардай чарх хьтинди).

РУМЯНА ед. нет кишран, рангар (ччиниз ядай яру ранг).

РУМЯНЕЦ ччинин ярувал; ярувал; яру ранг; лицо залилось румянцем ччин яру хьана, ччиниз ярувал акъатна.

РУМЯНИТЬ несов. 1. яру авун. 2. кишран ягъун, рангар ягъун (гуьрчегвал патал ччиниз).

РУМЯНИТЬСЯ несов. 1. яру хьун. 2. жуван (вичин) ччиниз рангар ягъун.

РУМЯНЫЙ яру; яру рангунин; ал рангунин.

РУНО 1. сар, йис; овцы с тонким руном шуькIуь йис алай хпер. 2. мн. лужар,кIапIалар (балугърин).

РУПОР рупор (1. ван гужлу хьун патал ишлемишдай са кьил гьяркьуь турба, къаргъу, мес. гимида команда гудайла рупордин шуькIуь кьилел кIуф эцигна лугьуда. 2. пер. са касдин ва я ксарин фикирар, идеяяр чукIурдай, гваз къекъведай, гьабрун тереф тир кас ва я газет). ♦ кричать, сложив ладони рупором гъилер (капашар) къаргъу хьиз кIуфув гутуна гьараюн.

РУСАК къуьр, рехи къуьр (гатузни хъуьтIуьзни са рехи ранг хуьдай къуьр).

РУСЛО 1. вацIун (хулан) кьер, вацIун къен (кьве къерехдин арада авай яд физвай ва я виликди фейи чка). 2. пер. пад, тереф, рехъ.

РУСАЛКА миф. цин пери (урусрин махарик квай, це яшамиш жедай, яргъи кифер ва балугъдин хьтин ттум галай паб, мес. лезгийрин ал-паб хьтин).

РУССИЗМ руссизм (урус чIалай къачуна маса чIала ишламишзавай гаф ва я гафарин группа мес. лезги чIала собрание, самовар, масса ва мсб).

РУССИФИКАЦИЯ мн. нет урусламишун (виликди пачагьдин гьукуматди маса гъвечIи миллетрин культура, чIал вилик финиз рехъ тагуз, гужалди абур урусриз дуьндермишиз алахъун).

РУССИФИЦИРОВАТЬ сов. и несов. урусламишун.

РУССКИЙ 1. урус; он русский ам урус я. 2. урус; русский язык урус чIал. 3. урусрин; русские сказки урусрин махар. 4. Русьдин; Россиядин; русская история Россиядин история.

РУСЫЙ расу (мес. чIарар, кьил).

РУТИНА куьгьнечивал, адет хьанвай куьгьне гьал хуьн (хуьз алахъун).

РУТИНЁР куьгьнечи, куьгьнечивилин терефдар.

РУХЛЯДЬ ж мн. нет, разг. куьгьне ала-була, эски-уьскуь, куьгьне къаб-къажах.

РУХНУТЬ 1. ярх хьун (мес. ттар). 2. уьцIуьн; чукIун (цал, къав). 3. пер. чукIун, дерт хьун.

РУЧАТЕЛЬСТВО мн. нет заминвал.

РУЧАТЬСЯ несов. замин хьун; заминвал авун.

РУЧЕЙ булах; хвал (авахьзавай яд); слёзы льются ручьями вилин накъвар селлер хьиз (булахар) хьиз авахьзава.

РУЧКА 1. гъил; гъвечIи гъил. 2. ттум; ручка чайника чайникдин ттум. 3. ручка (кхьинардай).

РУЧНОЙ 1. гъилин; ручная работа гъилин кIвалах; ручные часы гъилин (гъилел гьалдай) сят. 2. гъилив вердиш; ручной медведь гъилив вердиш сев. ♦ ручная продажа 1) гъиляй маса гун (мес. базарда); 2) рецепт авачиз маса гун (аптекада дарман); ручным способом гъилелди.

РУШИТЬ несов. 1. уьцIуьрун; чукIурун. 2. гатун (дингера дуьгуь, цуьк).

РУШИТЬСЯ 1. уьцIуьн; чукIун. 2. пер. барбатI хьун, терг хьун.

РЫБА гъед, балугъ. ♦ в мутной воде рыбу ловить рагъул цяй балугъар кьун (яни са шулугъдин арадай вичиз менфят къачун); как рыба в воде це авай балугъ хьиз, лап кефина, лап хъсандиз; ни рыба ни мясо я балугъ туш, я як (яни гьакIан са хъсан лишанни квачир инсан я); биться, как рыба об лёд см. биться.

РЫБАК балугьчи, балугъар кьадай кас.

РЫБАЛКА обл. 1. балугъар кьун; уехать на рыбалку балугъар кьаз фин. 2. м и ж балугъчи.

РЫБАЦКИЙбалугъчийрин; балугъчидин; балугъчивилин.

РЫБАЧИЙсм. рыбацкий.

РЫБАЧИТЬ несов, балугьчивал авун, балугъар кьадай кеспи авун; балугъар кьун.

РЫБАРЬ муст. балугъчи.

РЫБИЙ 1. гьетрен, балугьдин; рыбий жир гьетрен (балугъдин) гъери. 2. пер. гьетрен хьтин гьиссдин лишан авачир (мес. вилер).

РЫБНЫЙ1. балугъдин; балугърин; рыбный запах балугъдин ни; рыбные промыслы балугърин ватагаяр. 2. балугъар гзаф авай; рыбная река балугъар авай вацI. 3. балугъар; рыбная ловля балугъар кьун.

РЫБОВОДбалугъар хуьдай специалист, балугъчи.

РЫБОВОДСТВО мн. нет балугъар кутун ва хуьн (мес. вацIара ва вирера).

РЫБОЛОВ балугъар кьадай кас; кIезрияр кьадай кас.

РЫБОЛОВНЫЙбалугъар кьадай; кIезрияр кьадай.

РЫБОЛОВСТВО мн. нет балугъар кьун; кIезрияр кьун.

РЫБОХОДбалугърин рехъ, балугъар фидай чка (рехъ).

РЫВОК1. къуткьунрун; броситься сильным рывком вперёд гужлуз хъуткьунарна виликди чукурун (вигьин, хкадрун); рывком одной руки са гъилелди вичихъди хъуткьунарна.

РЫГАТЬ несов., см. рыгнуть.

РЫГНУТЬ сивихъ къвез туьтуьнай ван авун (экъуьчдайла), уьъ авун.

РЫДАНИЕкIевиз шехьун, рикI хъуткъуниз кIевиз шехьун; шел; кIеви шел.

РЫДАТЬ несов. кIевиз шехьун; рикI хъуткъуниз кIевиз шехьун.

РЫЖЕБОРОДЫЙ ярувал алай расу (куьрен рангунин) ччуру квай.

РЫЖЁВОЛОСЫЙ яру (куьрен рангунин) чIарар авай.

РЫЖЕВАТЫЙ ярувал алай, яру-расувал алай.

РЫЖЕТЬ несов. ярувал алай расу ранг акъатун; расувал кваз яру хьун.

РЫЖИЙ 1. расувал алай яру; ярувал алай расу; расу-яру. 2. ранг фена ярувал акъатай, яру-рехи. 3. куьрен (балкIан).

РЫЖИК1. бот. рыжик (недай къарникъузрин са жуьре). 2. бот. рыжик (хъипи цуьквер жедай са хъач). 3. разг. расак; куьрен (расу, куьрен чIарар алай кацин ва мсб лакIаб).

РЫК гьарай, гьараюн, кIеви гъугъ (асландин).

РЫКАТЬ несов. кIевиз гьараюн, кIевиз гъугъ авун (мес. асланди).

РЫЛО тIиш, суфат; ччин (гьайвандин).

РЫЛЬЦЕ1.тIиш. 2. бот. цуькведин туьтуьх (цуькведин кукIва авай тум кьадай чка, сив).

РЫНОК базар.

РЫНОЧНЫЙ базардин; базаррин; рыночные цены базардин къиметар.

РЫСАК хъсан юрт квай балкIан, хъсан юрта фидай балкIан.

РЫСИЙ машахдин ( см. рысь).

РЫСИСТЫЙхъсан юрт квай, юрта фидай; рысистая лошадь хъсан юрт квай балкIан.

РЫСКАТЬ несов. гьарнихъ чукурун; къекъуьн.

РЫСЦА мн. нет кьезил юрт, куьлуь юрт (балкIандин).

РЫСЬ¹ ж зоол. машах (чIуран кацин жинсиникай са гьайван).

РЫСЬ² ж юрт (балкIандин).

РЫТВИНА арабадин чархари авур гел, чухур.

РЫТЬ несов. эгъуьнун.

РЫТЬСЯ. весов. 1. эгъуьнун. 2. къечIягъун (ччил, хъурт). 3. пер. къекъуьн (са ккуьнихъ); кап атадун; рыться в кармане жибинда кап атадун, къекъуьн; рыться в бумагах чарарик къекъуьн.

РЫХЛЕНИЕ мн, нет, см. рыхлить.

РЫХЛИТЬ несов. пурпу авун, чкIидайвал хъуьтуьлрун (накьв).

РЫХЛЫЙ 1. пурпу, чкIидай^: хъуьтуьл (накьв). 2. пер. разг. буш; гъвергъвеш, гъуьргъуь хвархвас (инсан).

Дата добавления: 2014-01-11