МЧС России 83 страница

СОБСТВЕННЫЙ 1. вичин; жуван; чпин. 2. хсуси, вич иеси тир. 3. грам. хас; собственное имя хас тIвар.

СОБУТЫЛЬНИК разг. санал хъвадай (ички хъвадай) юлдаш; они собутыльники абур санал хъвадай юлдашар я.

СОБЫТИЕ вакъиа; агьвалат.

СОВА тIиб.

СОВАТЬ несов. 1. ттун; сухун (мес. гъил жибиндиз). 2. сухун, вугун. ♦ совать свой нос см. нос.

СОВАТЬСЯ несов. гьахьун, сух хьун; чуькьвез-чуькьвез гьахьун.

СОВДЕП (совет депутатов) ист. депутатрин совет.

СОВЕРШАТЬ несов., см. совершить.

СОВЕРШАТЬСЯ несов., см. 1) совершаться; 2) совершить.

СОВЕРШЕННО нареч. 1. лап; михьиз, совершенно верно лап дуьз я; совершенно глухой лап (ва я михьиз) биши. 2. гьич, эсиллагь; совершенно не нужно эсиллагь (гьич) герек туш

СОВЕРШЕННОЛЕТИЕ яшарин (яшдин) тамамвал, балугъвал; достигнуть совершеннолетия яшар тамам хьун, балугъ хьун (вич-вичин ихтиярда жедай, вири ихтиярар жедай яшдихъ агакьун).

СОВЕРШЕННОЛЕТНИЙ яш тамам тир, яш балугъ тир, тамам яшдихъ агакьай.

СОВЕРШЕННЫЙ 1. лап; тамам; лап тамам; акьалтIай, совершенная правда лап (ва я лап тамам) дуьз; совершенный дурак тамам (ва я акьалтIай) сефигь (кIамаш); совершенная красота акьалтIай (тамам) гуьрчегвал. ♦ совершенный вид глагола глаголдин акьалтIай кардин жуьре (глаголдалди лугьузвай кар хьана акьалтIун къалурзавай форма).

СОВЕРШЕНСТВО лап тамамвал; лап хъсанвал, са рихнени квачирвал; нукьсансузвал; он в совершенстве владеет русским языком адаз урус чIал лап тамамдиз (са кIусни рихне квачиз) чида.

СОВЕРШЕНСТВОВАТЬ несов: лап хъсанрун, лап тамамвилихъ агакьрун; лап гуьзелрун.

СОВЕРШЕНСТВОВАТЬСЯ несов. 1. хъсан хьун; тамамди хьун; тамамвилихъ агакьун. 2. см. совершенствовать.

СОВЕРШИТЬ 1. авун; совершить ошибку гъалатI авун. 2. бегьемрун, кьиле тухун.

СОВЕРШИТЬСЯ хьун, арадал атун.

СОВЕСТИТЬСЯ несов. регъуьвал авун; регъуь хьун; гьаявал авун.

СОВЕСТНО в знач. сказ. регъуь я, регъуьзва; гьая ийизва, гьая я.

СОВЕСТЬ ж мн. нет гьая; ягь; регъуьвал; инсаф. ♦ без зазрения совести гьаясузвилелди, регъуьвал авачиз; это у меня на совести им зи тахсир я, завай я, себебкар зун я, зи гарданда ава; на совесть рикIин михьивилелди, гьакъисагъвилелди, рикIивай; не за страх, а за совесть лап гьакъисагъвилелди; по совести ва я говори по совести ввод. сл. дуьз лагьайтIа, инсафдалди лагьайтIа.

СОВЕТ¹ полит. совет; сельский совет хуьруьн совет; Совет Министров Министррин Совет.

СОВЕТ² 1. меслят; дать хороший совет хъсан меслят къалурун; просить совета меслят тIалабун, меслят гъун. 2. мешвера.

СОВЕТНИК 1. меслят къалурдай кас. 2. уст. советник (1. граждан къуллугъдин чин. 2. бязи къуллугъэгьлийрин тIвар).

СОВЕТОВАТЬ несов. меслят къалурун.

СОВЕТОВАТЬСЯ несов. меслят гъун, алукьун.

СОВЕТСКИЙ совет; советрин; советский; советская власть совет власть.

СОВЕТЧИК меслят къалурдайди.

СОВЕЩАНИЕ совещание, мешвера (са месэладин ва я месэлайрин патахъай мешвера ийиз, меслятар ийиз кIватI хьун, кIватI хьайибрун межлис).

СОВЕЩАТЕЛЬНЫЙ меслят къалуриз ихтияр авай; меслят къалурдай; делегат с совещательным голосом меслят къалуриз ихтияр авай (яни вичиз кар къетIъ ийидай сес авачир) делегат.

СОВЕЩАТЬСЯ несов. меслят авун; мешвера авун; совещание авун.

СОВИНЫЙ типIрен; типIерин.

СОЗЛАДАТЬ разг. кьуна акъвазрун, кьуна акъвазриз хьун, хуьн, хуьз хьун; совладать с собой вичи-вич кьуна акъвазрун (хуьн).

СОВЛАДЕЛЕЦ шерик, уртах (уртах имаратдин иесийрикай сад).

СОВМЕСТИМЫЙ санал кьур; кьадай; виже къведай (са кардихъ, са фикирдихъ галаз санал).

СОВМЕСТИТЕЛЬ м совместитель (санлай са шумуд чкада кIвалахзавай кас).

СОВМЕСТИТЕЛЬСТВО мн. нет совместительство (санлай са шумуд чкада кIвалахун, къуллугъун).

СОВМЕСТИТЬ 1. сад авун; санал кьадайвал авун. 2. санлай кьве чкада кIвалахун (см. совместительство).

СОВМЕСТИТЬСЯ санал кваз хьун, сад яз кваз хьун, санлай кваз хьун (са шумуд кар, са шумуд лишан, сифет садак).

СОВМЕСТНЫЙ санал; санал ийидай; совместное обучение мальчиков и девочек гадайривни рушарив санал кIелиз тун (тарс гун); гадайрини рушари санал кIелун; совместная работа санал ийидай (авур) кIвалах; санал кIвалахун.

СОВМЕЩАТЬ несов., см. совместить.

СОВМЕЩАТЬСЯ несов., см. 1) совместиться; 2) совместить.

СОВНАРКОМ (Совет народных Комиссаров) Совнарком (Халкьдин Комиссаррин Совет, гила Миинстррин Совет).

СОВОК хекендаз.

СОВОКУПНОСТЬ ж мн, нет. вири, вири санлай, вири кIватIал; совокупность причин себебрин вири кIватIал, вири себебар; по совокупности вири сад-садал гьалчна; всё в совокупности вири санлай къачуна, вири сад-садал гъалчна.

СОВПАДАТЬ несов., см. совпасть.

СОВПАДЕНИЕ см. совпасть.

СОВПАСТЬ 1. гьалтун, дуьшуьш хьун, ацалтун. 2. дуьз атун, сад хьун.

СОВРАТИТЬ чIурун, рекьяй акъудун, чIуру рекье ттун.

СОВРАТИТЬСЯ чIур хьун, чIуру рекье гьатун, рекьяй акъатун.

СОВРАТЬ разг., см. солгать.

СОВРАЩАТЬ несов., см. совратить.

СОВРАЩАТЬСЯ несов., см. 1) совратиться; 2) совратить.

СОВРАЩЕНИЕ мн. нет чIурун, рекьяй акъудун, чIуру рекье ттун.

СОВРЕМЕННИК гьа замандин кас; са заманда яшамиш хъайи кас; современник Пушкина Пушкинахъ галаз са заманда яшамиш хьайи кас.

СОВРЕМЕННОСТЬ ж мн. нет 1. гъиле авай (гилан) вахт, гилан замана. 2. гилан замандин уьмуьр, гилан замандин гьакъикъат (крар).

СОВРЕМЕННЫЙ 1. гилан замандин, гилан вахтунин; исятда авай. 2. садахъ галаз са заманда хьайи, са вахтунда хьайи; заманда хьайи; замандин; современные Пушкину поэты Пушкинан замандин (Пушкинахъ галаз са заманда, са вахтунда хьайи) шаирар. 3. гьа замандин (никай, кквекай рахазватIа, гьадан замандин).

СОВСЕМ нареч. 1. лап; он совсем молодой ам лап жегьил я. 2. михьиз; совсем пропал михьиз квахьна. 3. гьич; он совсем не желает адаз гьич кIанзавач. 4. не совсем бегьем… туш; не совсем готов бегьем гьазур туш.

СОВХОЗ совхоз.

СОВХОЗНЫЙ совхоздин; совхозрин.

СОГБЕННЫЙ уст. юкь гьалтнавай, юкь кангур хьанвай (мес. къужа).

СОГЛАСИЕ 1. разивал; дать согласие разивал гун. 2. садвал; сад садав кьун; туькIуьн, туькIвейвал; согласие в семье хзандии арада садвал, хзан сад-садав кьун.

СОГЛАСИТЬСЯ 1. рази хьун, разивал гун. 2. икьрар хьун, икьрар авун, меслят хьун (санал са кар ийиз).

СОГЛАСНО нареч. 1. сад-садав кьуна, кьунваз, туькIвенваз, меслятдалди; жить согласно сад-садав туькIвенваз яшамиш хьун. 2. кьурвал, килигайвал; килигна; поступать согласно с законом закондив кьурвал (ва я килигайвал) кар авун; согласно закону закондиз килигна. 3. сад хьиз, сад-садав кьурвал (мес. мани лугьун).

СОГЛАСНЫЙ¹ 1. рази тир; я согласен с ним зун адан фикирдал (гафарал) рази я; все согласны ехать финал вири рази я. 2. уст. кьур; килигай; поступок, согласный с требованиями долга буржидин истемишунрив кьур кар. 3. сад-садав кьур, туькIвей (мес. хзан ва я са кьадар сесерин мани).

СОГЛАСНЫЙ² грам. ачух тушир; согласный звук ачух тушир сес; согласная буква ачух тушир сесинин гьарф.

СОГЛАСОВАНИЕ мн. нет 1. см. согласовать и согласоваться. 2. грам. согласование, сад-садав кьун (предложениедин членрикай садан форма муькуьдав кьун, мес. ич яруди я, ичер ярубур я).

СОГЛАСОВАТЬ 1. сад-садав кьурун, кьадайвал авун. 2. фикир чирун, меслят гъана разивал. къачун; согласовать вопрос с правлением месэладин гьакъиндай правлениедин фикир чирун, адан разивал къачун. 3. грам. согласованиедин тегьерда алакъалу авун, кьурун (предложениедин кьве член).

СОГЛАСОВАТЬСЯ 1. кьун, сад-садав кьун; кьадайвал авун. 2. грам. согласованиедин тегьерда алакъалу хьун (предложениедин кьве член).

СОГЛАСОВЫВАТЬ несов., см. согласовать.

СОГЛАСОВЫВАТЬСЯ, несов., см. 1) согласоваться; 2) согласовать.

СОГЛАШАТЕЛЬ м меслятчи (баришугъчи); меслятчивилин(баришугъвилин) политика тухудайди.

СОГЛАШАТЕЛЬСКИЙ меслятчивилин, баришугъ хьунин.

СОГЛАШАТЕЛЬСТВО мн. нет меслятчивал, баришугьчивал (политикадин крара).

СОГЛАШЕНИЕ 1. икьрар хьун, икьрар авун; прийти к соглашению икьрардал атун, икьрар хьун. 2. икьрар; икьрарнама; заключить соглашение икьрарнама (икьрар) кутIунун (багъламишун).

СОГЛЯДАТАЙ уст. чинеба геле къекъведайди, шпион.

СОГНАТЬ 1. чукурун. 2. гьалун; гьална тухун; гьална кIватIун (мес. малар). 3. гужалди кIватIун; гъун; ракъурун. 4. алудун.

СОГНУТЬ 1. акIажрун, патахърун. 2. юкь алгъурун, кангур авун. 3. пер. муьтIуьгърун; ажузрун; бушрун. ♦ согнуть в бараний рог см. бараний; согнуть в дугу см. дуга.

СОГНУТЬСЯ 1. акIаж хьун; патахъ хьун. 2. юкь кангур хьун. 3. юкь агъузун, агъуз гьалтун.

СОГРЕВАТЬ несов., см. согреть.

СОГРЕВАТЬСЯ несов., см. 1) согреться; 2) согреть.

СОГРЕТЬ 1. чими авун. 2. пер. рикI чими авун, рикIиз регьятвал гун.

СОГРЕТЬСЯ 1. чими хьун. 2. жуваз чими авун.

СОГРЕШИТЬ гунагь авун; хата авун.

СОДА мн. нет сода (лацу кристаллрикай ибарат тир щёлок квай затI).

СОДЕЙСТВИЕ куьмек.

СОДЕЙСТВОВАТЬ сов. и несов. куьмек гун, куьмек авун.

СОДЕРЖАНИЕ мн. нет 1. хуьн; расходы по содержанию семьи хзан хуьнин харжияр. 2. уст. дуллух, мажиб. 3. нафакьа; хуьн. 4. квай затI, кваз хьун, квайди; содержание сахара в свёкле чугъундурдик квай шекердин затI. 5. авайди, авайбур; содержание журнала журналда авайбур. 6. содержание, метлеб, мана, авайди; содержание письма кагъаздин метлеб, кагъазда авайди.

СОДЕРЖАТЕЛЬНЫЙ хъсан метлеб квай, мана квай.

СОДЕРЖАТЬ несов. 1. хуьн; содержать семью хзан хуьн. 2. кваз хьун; свёкла содержит большое количество сахару чугъундурдик гзаф шекер ква. 3. аваз хьун; книга содержит много полезных сведений ктабда гзаф менфятлу малуматар ава. 4. аваз хьун, ахъайнаваз хьун; он содержал постоялый двор адакарвансара ахъайнавай, адаз карвансара авай.

СОДЕРЖАТЬСЯ несов. 1. хуьзваз хьун; алаз хьун (садан-нафакьадал, гьакъидал). 2. аваз хьун; кваз хьун. 3. хуьзваз хьун.

СОДЕРЖИМОЕ мн. нет авайди; содержимое бутылки бутылкада авайди.

СОДОВЫЙ содадин; сода квай.

СОДОКЛАД содоклад (асул докладчидин докладдилай кьулухъ ам тамамриз гьа месэладикай масада ийидай доклад).

СОДОКЛАДЧИК содокладчик, содоклад ийидай кас.

СОДОМ мн. нет, разг. къиямат, еке чалпачух, еке къалмакъал.

СОДРАТЬ 1. алудун (мес. ттаран чкал). 2. алажун (мес. лапагдин хам). 3. пер. алажун (яни багьа къимет къачун, гужалди къачун).

СОДРОГАНИЕ зурзун; фул акатай хьиз хьун; хъуткъунун.

СОДРОГАТЬСЯ несов., см. содрогнуться.

СОДРОГНУТЬСЯ зурзун; фул акатай хьиз хьун; хъуткъунун.

СОДРУЖЕСТВО дуствал; хъсан юлдашвал.

СОЕВЫЙ 1. соядин, соя цанвай. 2. соядикай авур.

СОЕДИНЕНИЕ 1. см. соединить и соединиться. 2. галкIурнавай чка, гилигнавай чка. 3. соединение (1. воен. саднавайди, яни кьушундин са шумуд кьилди-кьилди тир паяркай, мес. полкарикай ибарат тир са чIехи группа. 2. спец. вичин молекула са шумуд элементдин атомрикай ибарат тир са жинсинин затI).

СОЕДИНЁННЫЙ 1. гилигнавай, галкIурнавай. 2. сад авунвай, саднавай. 3. сад хьанвай, сад тир.

СОЕДИНИТЕЛЬНЫЙ 1. галкIурдай; кукIурдай; гилигдай. 2. грам. алакъалу ийидай (предложениедин членар сад-садахъ галаз).

СОЕДИНИТЬ 1. галкIурун; гилигун; кукIурун. 2 сад авун; сад-садахъ гилигна сад авун (мес. къуватар, кьушунар). 3. алакъалу авун

СОЕДИНИТЬСЯ 1. сад хьун; сад-садахъ агалтна сад хьун. 2. гилиг хьун; кьилер сад-садахъ агакьун; галкIун. 3. алакъада гьахьун (мес. телефондай садахъ галаз рахаз).

СОЕДИНЯТЬ несов., см. соединить.

СОЕДИНЯТЬСЯ несов., см. 1) соединиться; 2) соединить.

СОЖАЛЕНИЕ 1. гьайиф чIугун; гьайиф атун; гьайиф. 2. язух чIугун; язух атун; из сожаления язухдай, язух атана. ♦ к сожалению ва я к крайнему (великому, глубокому) сожалению, у меня нет этой книги гьайиф, зав а ктаб гвач (ва я а ктаб захъ авач); к сожалению, я не могу заз кIанзаватIани, завай жедач (ва я завай жедач).

СОЖАЛЕТЬ несов. 1. гьайиф чIугун; гьайиф атун. 2. язух чIугун, язух атун.

СОЖЖЕНИЕ мн. нет ккун (цIал, цIай яна); предать сожжению цIай яна (цIа ттуна) ккун.

СОЖИТЕЛЬ м санал (са кIвале) яшамиш жезвайди (масадахъ галаз).

СОЖИТЕЛЬСТВО мн. нет санал (са кIвале) яшамиш хьун.

СОЖРАТЬ вульг. тIуьна тун; тIуьна куьтягьун.

СОЗВАНИВАТЬСЯ несов., см. созвониться.

СОЗВАТЬ эверун; кIватIун.

СОЗВЕЗДИЕ астр. гьетерин кIватIал, гьетерин кIапIал (цава).

СОЗВОНИТЬСЯ рахун (сад-садахъ галаз телефондай рахун).

СОЗВУЧИЕ муз. сесерин дуьзгуьнвал, сесерин сад-садав кьурвал, сесерин садвал.

СОЗВУЧНЫЙ 1. сесер сад-садав кьур, сесер сад хьтин, сад хьиз акъатдай. 2. пер. кьур, кутугай, сад-садав кьур, сад-садав кутугай.

СОЗДАВАТЬ несов., см. создать.

СОЗДАВАТЬСЯ несов., см. 1) создаться; 2) создать.

СОЗДАНИЕ 1. см. создать. 2. яратмишай затI. 3. пер. инсан, кас.

СОЗДАТЕЛЬ м 1. яратмишдайди, яратмишай (кас, расай кас, арадал гьайи кас. 2. рел. халкь авур кас, яратмишай кас, аллагь.

СОЗДАТЬ яратмищун; расун; туькIуьрун; эцигун; арадал гъун.

СОЗДАТЬСЯ арадал атун; туьретмиш хьун.

СОЗЕРЦАНИЕ мн. нет. см. созерцать.

СОЗЕРЦАТЕЛЬНЫЙ гьакI тамашдай, тамашиз акъваздай, тамашиз дерин хиялар ийидай.

СОЗЕРЦАТЬ несов. килигун, тамашун.

СОЗИДАНИЕ мн. нет. см. создать.

СОЗИДАТЕЛЬНЫЙ яратмишдай, арадал затI акъуддай (мес. кIвалах).

СОЗИДАТЬ несов., см. создать.

СОЗНАВАТЬ несов., см. сознать.

СОЗНАВАТЬСЯ несов., см. 1) сознаться; 2) сознать.

СОЗНАНИЕ мн. нет 1. фагьум; къанажагъ. 2. гъавурда гьатун, къанмишун, кьатIун. 3. хиве кьун (мес. жуван айиб, тахсир). ♦ лежать без сознания вич-вичел алачиз (са ккуьнинни гъавурда гьат тийиз, кьил-кьилел алачиз) къаткун; прийти в сознание вич-вичел хтун.

СОЗНАТЕЛЬНОСТЬ ж мн. нет 1. къанажагълувал, кьатIун. 2. чиз-чиз авун, къастуналди авун, къастуналди авурди хьунухь (са кар).

СОЗНАТЕЛЬНЫЙ 1. къанажагълу, кьатIун авай, кьатIудай, гъавурдик квай; гъавурда гьатдай. 2. къастуналди тир, чиз-чиз авур (ийидай), виликамаз фагьумна къастуналди авур (са кар).

СОЗНАТЬ 1. кьатIун, къанмишун. 2. хиве кьун (мес. вичин айиб).

СОЗНАТЬСЯ хиве кьун (тахсир, айиб).

СОЗРЕВАТЬ несов., см. созреть.

СОЗРЕТЬ 1. агакьун, чурун, хьун, дигмиш хьун, битмиш хьун (мес. емишар). 2. пер. битмиш хьун, бегьем хьун, чурун (са кар), вахт хьун (са кар ийидай).

СОЗЫВ мн. нет эверун; кIватIун.

СОЗЫВАТЬ несов., см. созвать.

СОИЗВОЛИТЬ уст. мергьемет авун; хатур, авун; хатурдай хьиз авун, хатур къалурна хьиз авун; соизволил явиться хатур авуна (хатурдай) хьиз атана.

СОИЗМЕРИМЫЙ 1. са уьлчмедин; са уьлчмедалди уьлчмишиз жедай. 2. пер. гекъигиз жедай, тешпиш ийиз жедай.

СОИСКАНИЕ мн. нет алахъун, чалишмиш хьун, къачуз алахъун; диссертация на соискание учёной степени илимдин дережа къачун патал диссертация (кхьей кIвалах).

СОЙТИ 1. эвичIун. (мес. балкIандилай). 2. алатун (мес. чархунилай ракь). 3. экъечIун, къекъечIун (мес. рекьелай къерехдиз). 4. фин; кьабул хьун (мес. са кас ва я са затI масадай кьабул хьун, гьам хьиз акун, кьун). 5. хьана фин; кьиле фин; алатна фин; и так сойдёт! гьакIни хьана фида. 6. пер. аватун, алукьун, атун (мес. йиф). ♦ сойти в могилу суруз фин, кьин; сойти с ума акьул фин, дили хьун; сойти на нет тахьай мисал. хьун, гьич хьун.

СОЙТИСЬ 1. кIватI хьун. 2. гьалтун, дуьшуьш хьун; сад-садахь агалтун; агакьун. 3. пер. мукьва хьун, дуст хьун. ♦ туькIуьн, кьун (мес. къиметдал; къилихар). 5. пер. дуьз атун (мес. гьисабар, фикирар сад-садав). 6. агакьун, агатун (мес. чIулунин-кьилер сад-садав).

СОК шире; меже; кьеж (мес. емишдин ва я руфунин). ♦ вариться в собственном соку см. вариться; высосать (все) соки см. высосать; он в полном соку ам лап чагъинда ава (адан къуватдин, ччандин лап хъсан, ацIай вахт я).

СОКОЛ кард.

СОКОЛИНЫЙ катран; картарин.

СОКРАТИМЫЙ мат. куьруь ийиз жедай (мес. дробь).

СОКРАТИТЬ 1. куьруь авун. 2. тIимилрун. 3. разг. кIвалахдилай алудун, акъудун (штатда чкаяр тIимил хьуникди).

СОКРАТИТЬСЯ 1. куьруь хьун. 2. тIимил хьун.

СОКРАЩАТЬ несов., см. сократить.

СОКРАЩАТЬСЯ несов., см. 1) сократиться; 2) сократить.

СОКРАЩЕНИЕ см сократить и сократиться.

СОКРОВЕННЫЙ чинебан, чинеба хуьзвай, рикIе (рикIин къене) авай; сокровенные мысли рикIе авай (чинебан) фикирар.

СОКРОВИЩЕ хазина; девлет

СОКРОВИЩНИЦА хазииа (хазина, девлет хуьдай. чка; са затI бул авай чка).

СОКРУШАТЬ несов., см. сокрушить.

СОКРУШАТЬСЯ несов. 1. дерт чIугун, хажалат чIугун. 2. см. сокрушить.

СОКРУШЕНИЕ 1. см. сокрушить. 2. хажалат, дерт.

СОКРУШИТЕЛЬНЫЙ кукIвардай, барбатIдай, терг ийидай (мес. ягъун).

СОКРУШИТЬ 1. кукIварун; барбатIун; терг авун (мес. душман). 2. хажалатдик кутун, дерт гун.

СОКРЫТИЕ мн. нет, см сокрыть.

СОКРЫТЬ уст. чуьнуьхун (угъривал туш), кIевирун, далдаламишун.

СОЛГАТЬ ттаб авун, тапаррун.

СОЛДАТ солдат.

СОЛДАТСКИЙ солдатдин; солдатрин; солдатвилин.

СОЛДАТКА уст. солдатдин паб.

СОЛДАТЧИНА мн. нет, уст. солдатвал.

СОЛЕВАР кьел хкуддай рабочий.

СОЛЕВАРЕНИЕ мн. нет кьел хкудун, кьел гьасил авун (кьел квай вирин цикай бугъламишна).

СОЛЕВАРНЯ кьел хкуддай (кьел гьасил ийидай) кархана.

СОЛЕНИЕ 1. см. солить. 2. мн. кьеле ттур ва цик кутур затIар.

СОЛЕНЫЙ 1. уьцIуь, кьел квай, кьелен цик квай, цик кутур, хьел ягъай, кьеле ттур (мес. балугъ).

СОЛИДАРИЗИРОВАТЬСЯ сов. и несов. садан фикирдиз шерик хьун, са фикирдал алаз хьун, фикиррин садвал малумрун.

СОЛИДАРНОСТЬ ж мн. нет фикиррин къене садвал; са фикирдал алаз хьун; майилвал (садан фикирдиз, кардиз).

СОЛИДАРНЫЙ фикирдиз шерик тир, фикир сад тир (са касдихъ галаз), фикирдиз майил ийидай.

СОЛИДНЫЙ 1. бегьем, тамам. 2. яшлу, бегьем яшар хьанвай. 3. еке, хейлин; солидная сумма бегьем еке пул, хейлин пул.

СОЛИСТ солист (текдиз мани лугьудай, макьам ядай кас).

СОЛИТЁР зоол. кьулу шар (инсандин ва я гьайвандин къене жедай яргъи кьулу шар, квак).

СОЛИТЬ несов. 1. кьел вигьин. 2. кьел ягъун, кьеле ттун. 3 кьелен цик кутун, цик кутун (мес. афнияр).

СОЛНЕЧНЫЙ 1. ракъинин; солнечный свет ракъинин ишигъ. 2. рагъ авай; солнечный день рагъ авай югъ. 3. рагъ; солнечное затмение рагъ кьун. ♦ солнечный удар мед. ракъини ягъун (ракъинин гужлувили кьилин мефтIедиз тади гун).

СОЛНЦЕ рагъ.

СОЛНЦЕПЕК мн. нет рагъ алцифнавай, ракъини кузвай чка.

СОЛНЦЕСТОЯНИЕ рагъэлкъуьн, рагъ элкъведай вахт (гатуз июндин 22-да, хъуьтIуьз декабрдин 22-да).

СОЛО нескл. 1. муз. соло (кьилди сада ягъун ва я са алатдал ягъун патал кхьенвай музыкадин макьам, шей). 2. кьилди сада ийидай кьуьл. 3. нареч. соло, ялгъуз, текдиз, кьилди сада (лугьун, ягъун, кьуьл авун ва мсб).

СОЛОВЕЙ билбил.

СОЛОВЫЙ ттумни фири чIулав семен (балкIан).

СОЛОВЬИНЫЙ билбилдин; билбилрин

СОЛОД икIи (кIи), икIид гъуьр (цIир авур, экъечIай тваррикай регъвей гъуьр хьтинди; адакай мес. семена ийида ва пиво авун паталди ишлемишда).

СОЛОДКА мн. нет биян (вичин дувул ширин яз бязи дарманар ийиз ва маса крариз ишлемишдай са хъач).

СОЛОДКОВЫЙ: солодковый корень биян, бияндин дувул (см. солодка).

СОЛОМА мн. нет агъалар (ягъалар); самар; ленбеяр.

СОЛОМЕННЫЙ 1. самарин; самарикай авур. 2. сам ягъай, сам алай (мес. къав). 3. самун (ранг).

СОЛОМИНКА сам, кьал.

СОЛОМОРЕЗКА самар-агъалар куьткуьндай машин.

СОЛОНИНА мн. нет кьеле ттур як.

СОЛОНКА кьел твадай къаб.

СОЛОНО: не солоно хлебавши кар туькIуьн тавуна, умудар буш акъатна; ему солоно пришлось адаз залан хьана, адаз четин хьана, кар чIур хьана.

СОЛОНЧАК шуьрекат чка, шуьрекат ччил.

СОЛОНЧАКОВЫЙ 1. шуьрекат, кьел квай (ччилер). 2. шуьрекат чкайрин (мес. набатат).

СОЛЬ ж 1. кьел. 2. пер. асул метлеб; асул метлеб квай чка; асул лезет, кеф квай чка (мес. са гьикаядин, эхтилатдин).

СОЛЬНЫЙ муз. текдиз сада ядай (лугьудай, кьиле тухудай макьам, кьуьл, мани).

СОЛЯНОЙ кьелен.

СОЛЯРИЙ солярий (рагъ гуз, ракъин ваннаяр кьабулдай чка).

СОМ сом балугъ.

СОМКНУТЫЙ 1. акьалнавай, кIевнавай. 2. гилигнавай, агуднавай. 3. сад-сада акIай сигъ; сомкнутый строй воен. сад-сада акIай сигъ жерге.

СОМКНУТЬ 1. акьалун, кIевун (мес. вилер). 2. сигърун, сигъдиз агудун, сад-сада акIурун (мес. аскеррин жергеяр). 3. гилигун, агудун.

СОМКНУТЬСЯ 1. агатна сигъ хьун, сад хьун. 2. гилиг хьун, агатун (кьве затIунин кьилер). 3. акьал хьун (вилер).

СОМНАМБУЛА м и ж, см. лунатик.

СОМНАМБУЛИЗМ мн. нет. см. лунатизм.

СОМНЕВАТЬСЯ несов. шак гъун, шаклу хьун; шак аваз хьун (инанмишвал тавун, чIалахъ тахьун).

СОМНЕНИЕ шак; без всякого сомнения гьич са шакни авачиз.

СОМНИТЕЛЬНЫЙ шаклу, инанмишвал ийиз тежер, ихтибар ийиз тежер.

СОН ахвар; заснуть крепким сном кIеви ахвариз фин, кIевиз ксун; видеть во сне ахварай акун; сквозь сон ахварикай (мес. ван хьун). ♦ заснуть вечным сном гьамишалиг ахвариз фин, кьин.

СОМНОЖИТЕЛИ мн. мат. сомножителар, сад-садаз ядай числояр (умножениеда).

СОНАТА муз. соната (пуд ва я кьуд паюникай туькIуьрнавай музыкадин произведениедин са жуьре).

СОНЕТ лит. сонет (вичиз хас тир къайдада туькIуьрнавай цIукьуд цIарцIикай ибарат шиир, мани).

СОНЛИВЫЙ гзаф ксудай, гьамиша ахвар галай хьтин; сонливый человек гзаф ксудай (гьамиша ахвар галай) инсан.

СОННЫЙ 1. ахварик квай, ксанвай; сонный ребёнок ксанвай аял. 2. ахвар галай; сонные глаза ахвар галай вилер. 3. ахварин, ахвариз ракъурдай, ахвар гъидай (мес. дарман, азар).

СОНЯ м и ж 1. разг. гзаф ксудайди, ахварал рикI алайди. 2. зоол. цуцIулдиз ухшар хъуьтIуьз чилада жедай са гьайван.

СООБРАЖАТЬ несов., см. сообразить.

СООБРАЖЕНИЕ 1. см. сообразить. 2. фикир; акьул; кьатIун; принять в соображение фикирдиз къачун; на этот счёт у него были свои соображения идан гьакъиндай адахъ вичин фикирар авай. 3 себеб; по финансовым соображениям пулуниз талукь себебриз килигна.

СООБРАЗИТЕЛЬНЫЙ фагьум авай, кьатIун авай, фагьумдай, кьатIудай.

СООБРАЗИТЬ 1. фикирдиз къачун. 2. фагьумун, кьатIун.

СООБРАЗНО нареч. 1. кьурвал, дуьз къведайвал, килигайвал; поступать сообразно с законом закондив кьурвал кар авун. 2. в знач. сказ. кьурди я, кьурвал я, кьунва, дуьз къвезва.

СООБРАЗНЫЙ кьур, дуьз къвезвай.

СООБРАЗОВАТЬ кьурун, кьадайвал авун, дуьз къведайвал авун (са кар са маса кардив).

СООБРАЗОВАТЬСЯ кьун, кьадайвал хьун, дуьз атун.

СООБЩА нареч. санал, уртахдиз, уртахвилелди (са кар авун).

СООБЩАТЬ несов., см. сообщить.

СООБЩАТЬСЯ несов. 1. сад-садахъ галаз рахун, сада-садаз хабарар гун, сада-садаз чарар кхьин, арада алакъа аваз хьун. 2. санай-саниз рехъ аваз хьун; акахьнаваз хьун (мес. окоприн, кIвалерин арада санай-саниз рехъ хьун). 3. хабар гун; об этом сообщалось в газетах идакай газетра хабар ганвай.

СООБЩЕНИЕ 1. см. сообщить. 2. хабар, малумат. 3. алакъа; пути сообщения алакъадин рекьер (ракьун рехъ, гимияр къекъведай вацIар ва мсб).

СООБЩЕСТВО 1. шериквал; уртахвал; шерикар; шерикрин кIватIал. 2. биол. кIапIал, кIеретI.

СООБЩИТЬ 1. хабар гун, чирун, малумрун. 2. гун; кутун (садак са хесет, са гьисс).

СООБЩНИК шерик, уртах (са чIуру кардал), гаф сад тирди, санал кар авурди.

СООРУДИТЬ 1. расун, туькIуьрун (мес. са машин). 2. расун, эцигун (мес. са дарамат).

СООРУЖАТЬ несов., см. соорудить.

СООРУЖЕНИЕ 1. см. соорудить. 2. имарат, дарамат.

СООТВЕТСТВЕННО нареч. кьурвал, килигайвал, килигна; действовать соответственно обстоятельствам агьвалатриз килигайвал кар авун.

СООТВЕТСТВЕННЫЙ кьур, килигай, кутугай.

СООТВЕТСТВИЕ 1. кьурвал, сад-садав дуьзвал; сад-садав дуьз атун; барабарвал; соответствие между расходами и приходом харжийринни гъилиз къвезвайбрун арада барабарвал, сад садав кьурвал. 2. килигайвал, кьурвал; в соответствии с вашими указаниями вуна къалурайвал, ви къалурунив кьурвал (килигайвал).

СООТВЕТСТВОВАТЬ несов. кьун, дуьз атун.

СООТВЕТСТВУЮЩИЙ 1. кьур; кьадай; дуьз къвезвай; кутугай; килигай; виже къведай. 2. талукь тир,

СООТЕЧЕСТВЕННИК ватандаш, са ватандай тир кас, жуван (вичин) ватанэгьли.

СООТНОСИТЕЛЬНЫЙ сад-садав гекъигиз жедай, гутаз жедай.

СООТНОШЕНИЕ соотношение, гекъигайвал, сад-садав гекъигайла авай гьал; соотношение борющихся сил женг чIугвазвай къуватрин гекъигайвал, сад-садав гекъигайла авай гьал (сад-садалай чIехивал ва гъвечIивал, артухвал ва тIимилвал ва мсб).

СОПЕНИЕ мн. нет 1. см. сопеть. 2. чIуф, чIиш.

СОПЕРНИК акъажзавай кас (са кардал, са метлебдихъ агакьун патал садахь галаз).

СОПЕРНИЧАТЬ несов. акъажун, ялун (садахъ галаз барабар жез, адалай артух жез, алудиз алахъун).

СОПЕТЬ несов, чIуф авун, чIиш авун (нерай).

СОПКА кIунтI; тепе; аскIан дагъ. 2. цIай акъатдай дагъ, кудай дагъ, вулкан (кузмай ва я хкахьнавай).

СОПЛЕМЕННИК жуван (вичин, адан) тайифадикай (са сихилдикай) тир кас.

СОПЛЕМЕННЫЙ са тайифадикай тир.

СОПЛИ мн. разг. нер, нерар (нерай авахьдай кьеж).

СОПЛИВЫЙ разг. нерай авахьдай, гьамиша нерикай кIвахьзавай, неречI.

СОПЛЯК разг. 1. неречI, гьамиша нерай авахьзавай кас. 2. пер. неречI, усал затI (инсан).

СОПОСТАВИТЬ сад-садав гекъигун, сад-садав гутун, сад-садав гутуна килигун.

СОПОСТАВЛЕНИЕ см. сопоставить.

СОПОСТАВЛЯТЬ несов., см. сопоставить.

Дата добавления: 2014-01-11