МЧС России 77 страница

СБЕГАТЬСЯ несов., см. сбежаться.

СБЕЖАТЬ 1. чукурна фин; чукурна атун, чукурна агъуз эвичIун. 2. зарбдиз авахьун, катна атун (мес. яд). 3. атун; кошка сбежала кац катна. 4. пер. алахьун; алатун.

СБЕЖАТЬСЯ чукурна атун, тадиз кIватI хьун, тадиз алтIушун.

СБЕРЕГАТЕЛЬНЫЙ: сберегательная касса сберкасса (жуван пул саламатдиз хуьн патал гьар са касдивай пул эцигиз жедай гьукуматдин касса, идара); сберегательная книжка см. сберкнижка.

СБЕРЕГАТЬ несов., см. сберечь.

СБЕРЕЖЕНИЕ 1. хуьн; саламатдиз хуьн. 2. мн. жуван кIватIай пул; он держит свои сбережения в сберкассе ада вичин кIватIай пулар сберкассада хуьзва (эцигнава).

СБЕРЕЧЬ хуьн; саламатдиз хуьн.

СБЕРКАССА (сберегательная касса) сберкасса.

СБЕРКНИЖКА (сберегательная книжка) сберкассадин книжка, сберкассада пул эцигнавай книжка.

СБИВАТЬ несов., см. сбить.

СБИВАТЬСЯ несов., см. 1) сбиться; 2) сбить.

СБИВЧИВЫЙ акахьай, сад-садав дуьз текъвезвай, ттум-кьил авачир (гафар, рахунар).

СБИТЬ 1. яна ярхарун (мес. итим). 2. яна вигьин (мес. самолёт). 3. яна алудун (мес. челегдилай банд). 4. хана алудун, яна кукIварун (мес. тIапIарар). 5. яна акъудун; яна чукурун (мес. душман адав гвай чкадай). 6. къуьруь авун; чIурун (мес. чукIулдин мурз). 7. чIурун, патахърун (мес. чекмедин дабанар). 8. акъудун (рекьяй акъудун, чIуру кардал гьалдрун). 9. алудун (эхтилат масанихъ; рахазвайди акадрун). 10. хкудун, агъуз вигьин (дамах, лавгъавал). 11. агъуз вигьин, хун (къимет). 12. расун (мес. ящик). 13. ягъун (мес. къаймах, гъери, кака).

СБИТЬСЯ 1. аватун. 2. алатун, рекьелай алатун. 3. алатун, ягъалмиш хьун, акахьун (рахунин къене). 4. чIур хьун; патахъ хьун. 5. кIватI хьун, алтIушун. 6. экьи хьун, къувунун (мес. тIур ягъай гъери, кака). ♦ сбиться с ноги ккам акахьун (жергеда къекъвезвайла виридахъ галаз сад хьиз ккам къачуз тахьана); сбиться с ног кIвачерай акъатун, галатна аман атIун.

СБЛИЖАТЬ несов., см. сблизить.

СБЛИЖАТЬСЯ несов., см. сблизиться.

СБЛИЖЕНИЕ 1. мукьва авун. 2. мукьва хьун.

СБЛИЗИТЬ мукьва авун.

СБЛИЗИТЬСЯ мукьва хьун, сад-садаз мукьва хьун; агатун.

СБОКУ нареч. къвалахъай; са къвалахъай.

СБОЛТАТЬ разг. акадрун; галтадна акадрун; тIур яна акадрун.

СБОЛТНУТЬ разг. лугьун, сивяй акъудун (са нубатсуз гаф).

СБОР 1. кIватI хъувун, кIватIна къахчун (мес. техил). 2. атIун; начался сбор винограда ципицIар атIуз башламишна. 3. кIватIун (къачун); сбор членских взносов членвилин пулар кIватIун (къачун). 4. кIватIайди; весь сбор вири кIватIайди, вири кIватIай пул. 5. къачудай (ва я къачур) пул, харж; къачудайди; сбор на культурные нужды культурадин игьтияжриз кIватIдай пул (харж). 6. кIватI хьун; кIватI жедай; место сбора кIватI жедай чка; сбор назначен в пять часов кIватI хьун сят вада тайинарнава; все в сборе вири кIватI хьана. 7. см. сборы. 8. воен. сбор; он отбывал лагерный сбор ам лагердин сборда авай (дяведин къуллугъдин везифаяр бегьемрун патал вахт -вахтунилай са тIимил вахтунда дяведин къуллугъдал кIватI хьун). 9. воен.. кIватI хьун патал сигнал (аскерар кIватI хьун патал далдам ва я зуьрне ягъуналди сигнал тун).

СБОРИЩЕ кIватIал, кIватI хьанвай халкь, кIеретI.

СБОРКА 1. тех. паяр кIватIна сад-садахъ гилигун (мес. машиндин, автомобилдин). 2. мн. бизме (парталдин агажна, хвал-хвал авуна цвайи чка).

СБОРНИК сборник, кIватIал; сборник стихов шииррин кIватIал (ктаб).

СБОРНЫЙ жуьребя-жуьребур квай, жуьреба-жуьребрукай кIватIал. 2. тех. паярикай кIватIнавай (мес машин). 3. кIватI жедай; сборный пункт кIватI жедай пункт.

СБОРОЧНЫЙ машиндин паяр кIватIна сад-садахъ гилигдай.

СБОРЩИК сборщик, кIватIдай кас; сборщик членских взносов членвилин гьакьар (пулар) кIватIдайди.

СБОРЫ ед. нет кIвачин хьун, гьазур хьун, гьазурвилер (саниз физ, рекьиз экъечIиз).

СБРАСЫВАТЬ несов., см. сбросить.

СБРИВАТЬ несов., см. сбрить.

СБРИТЬ ттун (ччуру, чIарар).

СБРОД мн. нет алан-къуланар, зирзибил (инсанар), чалкечиррин кIеретI.

СБРОСИТЬ 1. вигьин; гадрун. 2. хтIунун, хтIунна гадрун. 3. кимивун, гадрун (мес. къиметдикай). 4. кьулухъ рахкурун, хкудун (чуртунай гьисабдайла гьисабдикай са кьадарди). 5. пер. алудна гадрун. ♦ сбросить со счетов пер. гьисабдикай хкудун, гьисабдиз къачун тавун.

СБРОСИТЬСЯ хкадрун, вичи-вич вигьин.

СБРОШЮРОВАТЬ см. брошюровать.

СБРУЯ мн. нет балкIан ишлемишуниз, кутIуниз герек затIар (кьенерар, жилавар, хамут, постромкаяр ва мсб).

СБРЫЗНУТЬ цин пуф ягъун, хъчин (яд ва мсб).

СБЫВАТЬ несов., см. сбыть.

СБЫВАТЬСЯ несов., см. 1) сбыться; 2) сбыть.

СБЫТ мн. нет маса гун, хритI авун; рынки сбыта мал-шей маса гудай базарар.

СБЫТЬ 1. маса гун, хритI авун; весь товар сбыли вири мал маса гана. 2. ише ракъурун, гъиляй ракъурун; жувалай (вичелай) алудун. 3. агъуз хьун, тIимил хьун (мес. вацIа яд).

СБЫТЬСЯ дуьз акъатун, кьилиз акъатун (гиман авур, умуд авур са кар), хьун.

СВАДЕБНЫЙ мехъерин.

СВАДЬБА мехъер; справлять (играть) свадьбу мехъер авун.

СВАЛИВАТЬ несов., см. свалить.

СВАЛИВАТЬСЯ несов., см. 1) свалиться; 2) свалить.

СВАЛИТЬ 1. ярхарун; ветер свалил дерево гару ттар ярхарна. 2. вигьин; свалить дрова в кучу кIарасар харадал вигьин; свалить вину на другого тахсир масадал вигьин. 3. ярхарун, алудна гадрун (мес. пачагь, гьукумат). 4. разг. тIимил хьун, агъуз аватун (мес. чимивал). ♦ свалить с больной головы на здоровую жуван айиб (тахсир) масадал вигьин, канабрай экъечIна рекьел алайдан кьил хун.

СВАЛИТЬСЯ 1. аватун. 2. ярх хьун. 3. пер. хивез аватун; кьилел атун (са кар). ♦ свалиться с неба 1) бейхабардиз акъатун, рикIелни алачиз атун; 2) цавай аватай хьиз гъавурда авачиз хьун.

СВАЛКА 1. зирзибил вигьидай (гадардай) чка. 2. акахьай кукIун (гзафбур санлай дяве хьун).

СВАЛЯТЬ 1. кьун (мес. накьвадикай кIватIар, фан кIвалакIар). 2. кутун, расун (лит, литинин затIар). ♦ свалять дурака ахмакьвал авун.

СВАРИВАТЬ несов., см. сварить ².

СВАРИВАТЬСЯ несов., см. 1) свариться; 2) сварить.

СВАРИТЬ¹ 1. ругун; авун; сварить курицу верч ругун; сварить кашу хапIа авун. 2. ругун; сварить клей киленж ругун. ♦ с ним каши не сваришь адахъ галаз цуькI цаз жедайди туш (адахъ галаз кар кьиле фидайди туш).

СВАРИТЬ² цIай гана (цIурурна; къизмишарна) кукIурун (мес. ракьун затIарин кьилер сад-садак).

СВАРИТЬСЯ¹ ругун; хьун; курица сварилась верч ргана; каша сварилась хапIа хьана.

СВАРИТЬСЯ² цIрана (яру хьана) кукIун (ракьун затIарин кьилер сад-садак).

СВАРКА см. сварить ².

СВАРЛИВЫЙ чуьруьк акъуддай, чуьруьк гвай, гьамиша къал ийидай.

СВАРЩИК сварщик (металлар, мес. турбаяр цIай гуз, цIуруриз сад-садак кукIурдай рабочий).

СВАСТИКА свастика (кьилер акIажай хашунин шикилда лишан -немсерин фашистрин лишан).

СВАТ 1. илчи; свас куддай кас, рушаз муьштери акъуддай кас. 2. обл. къавум.

СВАТАТЬ несов. 1. свас кудун, свас жугъурун, свас туькIуьрун (са итимдиз); гъуьл акъудун, гъуьл жугъурун. 2. це лугьун, свас це лугьун. 3. пер. туькIуьрун, гуз алахъун, туькIуьриз алахъун (садаз са затI, са юлдаш ва мсб).

СВАТАТЬСЯ несов. жуваз це лугьун (свас), руш кIан хьун.

СВАТОВСТВО мн. нет руш кIан хьун, свас це лугьун.

СВАТЬЯ обл. къавумдин паб.

СВАХА ж см. сват 1-манада.

СВАЯ руькуьн; пая; дестек; гьаче (ччиле акIурнавай); мост на сваях дестекрал алай муьгъ.

СВЕДЕНИЕ 1. чирун, малумрун; чирхьун; фикирдиз къачун; довести до его сведения адаз малумрун, хабар гун; сообщаю к вашему сведению квез чир хьун патал за хабар гузва, за квез малумарзава; принять к сведению и к руководству фикирдиз ва регьбервилиз къачун; примите к сведению квезчир хьухь, куьне фикирдиз къачу. 2. мн. малуматар; хабарар; по имеющимся сведениям авай малуматриз (хабарриз) килигна.

СВЕДЕНИЕ мн. нет (см. свести). 1. авудун. 2. тухун; хутахун. 3. гуьруьшмишун, дуьшуьш авун (сад-садал). 4. агудун; сад-садав гутун. 5. агудна кIватIун, кIватIна сад авун. 6. гъун (мес. харжияр лап тIамил кьадардал). 7. элкъуьрун (са кар, са гаф, мес. зарафатдиз). 8. алудун.

СВЕДУЩИЙ малумат авай, чирвал авай, чидай, хабардар.

СВЕЖЕВАТЬ несов. алажун, алажна михьун, алажна къенер акъудун (гьайван).

СВЕЖЕИСПЕЧЁННЫЙ 1. гьасятда чрана акъудай, гьа мукьва чрай, таза. 2. пер. лап цIийиз акьалтай, лап цIийиз хьайи; свежеиспечённый врач лап цIийиз хьайи доктор.

СВЕЖЕСТЬ ж мн. нет 1. тазавал; цIийивал (мес. якIун, емишрин куьгьне тахьайвал). 2. къайивал; къайи серин гьава. ♦ не первой свежести 1) акьван таза тушир, цIийи тушир (мес. як ва мсб); 2) бегьем яш авай, яшлу, жегьил тушир.

СВЕЖЕТЬ несов: 1. серин хьун; къун; гьава къун. 2. ччиниз ранг атун, къеврегь хьун.

СВЕЖИЙ 1. таза, цIийи; чIур тахьай (мес. як, емишар ва мсб). 2. цIийи (хабар). 3. михьи. 4. къайи, серин, мекьи. ♦ на свежую память рIикIел аламаз, фикирда амаз.

СВЕЖО в знач. сказ. гьава къанва; мекьи я.

СВЕЗТИ 1. хутахун; хкун; хутахна (хкана) кIватIун (са ккуьна, арабада аваз). 2. тухун; гъун. 3. чIугун.

СВЁКЛА мн. нет чугъундур; сахарная свёкла шекердин (шекер ийидай) чугъундур.

СВЕКЛОВИЦА мн. нет шекердин чугъундур.

СВЕКЛОВИЧНЫЙ ч угьундурдин; чугъундуррин.

СВЕКЛОВОДСТВО мн. нет чугъундурар цун, чугъундурар цунин майишат.

СВЕКЛОВОДЧЕСКИЙ чугъундурар цадай.

СВЕКОЛЬНЫЙ чугъундуррин.

СВЁКОР апай, гъуьлуьн буба.

СВЕКРОВЬ ж къайинине, къари, гъуьлуьн диде.

СВЕРГАТЬ несов., см. свергнуть.

СВЕРГНУТЬ алудун, алудна гадрун (мес. гьукумат, пачагь).

СВЕРЖЕНИЕ мн. нет. см. свергнуть.

СВЕРИТЬ сад-садав гекъигна килигун, дуьз ятIа ахтармишун.

СВЕРКА 1. см. сверить. 2. тип. сверка авун; сверка (гъалатIар дуьзар хъувунатIа килигун).

СВЕРКАНИЕ мн. нет 1. нур гун, рапрап гун. 2. нур, рапрап, гужлу цIарцIар.

СВЕРКАТЬ несов. нур гун, рап-рап гун, рапрап авун; цIарцIар гун. ♦ только пятки сверкают юрк илигай хьиз катзава, цIай галай хьиз (дабан цавай гъиз) катзава.

СВЕРКНУТЬ однокр. 1. см. сверкать. 2. пер. садлагьана кьиле гьатун; у него сверкнула мысль адан кьиле садлагьана са фикир гьатна.

СВЕРЛ ИЛЬНЫЙ буравдалди тIеквенар акъуддай; сверлильная машина тIеквенар акъуддай машин,

СВЕРЛИТЬ несов. 1. тIеквен (тIеквенар) акъудун; буравдалди тIеквен (тIеквенар) акъудун. 2. пер. тIеквен акъуддай хъиз тIарун, тIа хьун; эгъуьнун; боль сверлила ему сердце тIали адан рикIяй тIеквен акъуддай хьиз ийизвай.

СВЕРЛО тех. бурав.

СВЕРЛЯЩИЙ 1. алчудриз-алчудриз тIеквен акъуддай. 2. пер. тIеквен акъуддай хьтин, эгъуьндай хьтин (мес. тIал).

СВЕРНУТЬ 1. алчудрун, алчударна кIватIун (мес. халича, лит, табагъ чарар). 2. алчудрун, элкъуьрун, алчуд хьун, элкъуьн (рекьелай масанихъ). 3. пер. гъвечIи авун, тIимилрун (мес. са кIвалах, тешкилат). 4. алчудрун, алчударна расун (мес. пIапIрус). ♦ ты свернешь себе голову (ва я шею)эхир вуна ви кьилиз яд чимда, вуна ви кьил кукIвариз (нез) тада; он тебе свернёт голову (ва я шею) ада ви кьил кукIварда, ада ви гардан кIарарай акъудда.

СВЕРНУТЬСЯ 1. алчуд хьана кIватI хьун, кIем хьиз хьун (мес. гьуьлягь). 2. алчуд хьун (мес. пеш). 3. атIун (нек). 4. лахта хьун (иви). 5. воен. тупламиш хьун, кIватI хьун.

СВЕРСТАТЬ тип. вёрстка авун (см. верстать).

СВЕРСТНИК тай; мы с тобой сверстники зунни вун таяр я (са яшда авайбур я).

СВЁРТОК багълама, алчударна кIватIнавай затIар.

СВЁРТЫВАТЬ несов., см. свернуть.

СВЕРТЫВАТЬСЯ несов., см. 1) свернуться; 2) свернуть.

СВЕРХ предлог 1. винелай; сверх пиджака он надел шубу пенжекдин винелай ада кIурт алукIна. 2. виняй; къецяй; сверх сметы сметадилай виняй, сметадилай къецяй. 3. артух, гъейри; кьилел; сверх всего этого ибрулай виридалай гъейри, абрун виридан кьилел артух.

СВЕРХМОЩНЫЙ акьалтIай гужлу, кьадардилай артух гужлу.

СВЕРХСРОЧНЫЙ вахтунилай артух, вахтунилай къецяй; сверхсрочная служба вахтунилай артухан къуллугъ (дяведин къуллугъдал хьуниз гьукуматди эцигнавай кьадардин вахтунилай виняй).

СВЕРХУ нареч. 1. винел. 2. винелай, винел патай. 3. виняй. ♦ сверху донизу кукIвалай кIанел кьван, кIанелай кукIвал кьван.

СВЕРХУРОЧНЫЙ кIвалахдин вахтунилай къецяй (виняй, къерехдай) тир; сверхурочная работа эцигнавай кIвалахунин вахтунилай къецяй тир артухан кIвалах; сверхурочные кIвалахдин вахтунилай хъецяй артух авур кIвалахдин гьакъи.

СВЕРХШТАТНЫЙ штатдилай къецяй тир.

СВЕРХЪЕСТЕСТВЕННЫЙ 1. тIебиатда тежедай, тIебии тушир, тIебиатдин къанунралди кьил акъудиз тежер, аламатдин. 2. тежер хьтин, аламат жедай хьтин, лап ажайиб, акьалтIай (еке, гужлу ва мсб).

СВЕРЧОК чIулав цIицI (чуьлда ва кIвалера жедай, цIив-цIив ийиз вандай чIулав цIицI).

СВЕРШИТЬ уст. авун, кьиле тухун, бегьемрун.

СВЕРШИТЬСЯ уст. хьун, бегьем хьун, кьиле фин.

СВЕРЯТЬ несов., см. сверить.

СВЕСИТЬ 1. куьрсрун, куьрсун. 2. алцумун, чIугун (терезра).

СВЕСИТЬСЯ 1. куьрс хьун. 2. хур вигьена агъуз гьалтун.

СВЕСТИ 1. авудун; агъуз авудун. 2. тухун; хутахун. 3. гуьруьшмишун, дуьшуьш авун (сад-садал); мукьва авун. 4. агудун; сад-садав гутун. 5. агудиз кIватIун; кIватIна сад авун. 6. гъун (мес. харжияр лап тIимил кьадардал). 7. элкъуьрун (мес. са кар, са гаф зарафатдиз). 8. авун (дуствал, танишвал). 9. куьчуьрмишун, акъудун (мес. са чарчел алай суьрет масадаз). 10. алудун (леке, тIехв, матI). 11. пуч авун, терг авун (мес. там). 12. агажун (мес. тIали ччинин хам). ♦ свести в могилу суруз ракъурун (яни инжиклу авун, кьиникьиз себеб хьун); свести на нет гьич авун, тахьайдай авун; свести концы с концами са гуж-баладалди дуланмиш хьун, са гуж-баладалди кьил-кьилел гъун, бесрун; свести с ума акьул къакъудун; дили авун; свести счёты гьахъ-гьисаб авун, ажугъар къахчун, кьисас къахчун.

СВЕСТИСЬ 1. атун; агакьун; расходы свелись к минимуму харжияр минимумдал атана. 2. элкъуьн; разговор свёлся на болтовню эхтилат буш лагълагъуниз элкъвена.

СВЕТ¹ мн. нет экв; ишигь. ♦ в свете последних событий эхиримжи вакъиаяр фикирда кьуна (ва гьисабдиз къачуна) килигайла; в таком-то свете видеть (представляться) флан тегьерда (са затI, са кар хъсан яз ва я пис яз) акун; проливать (ва я бросать) свет тIимил ачухун, гъавурда гьатуниз тIимил куьмекун; не взвидеть света вилерал мичIивал акьалтун, гижи хьун (тIарвилик ва я маса кардик); чуть свет ва я ни свет ни заря экв жезмазди, цавун кIаниз яр ягъизмазди, бегьем югъ жедалди, экв жез-тежез.

СВЕТ² мн. нет 1. дуьнья; путешествие вокруг света дуьньядилай (ччилин шардилай) элкъвена сиягьат авун. 2. халкь, инсанар; это известно всему свету им вири халкьдиз (вири дуьньядиз) малум я. ♦ высший свет аристократар, чIехи мертебада авай ксар (виликди); ругать на чём свет стоит гзаф пис экъуьгъунар авун, дуьньядал алай кьван пис экъуьгъунар авун; выпустить книгу в свет ктаб басмадай акъудун; явиться на свет ва я увидеть свет 1) хун, дидеди хун; 2) арадал атун; свет не клином сошёлся дуьнья барбатI хьанач хьи! дуьньяда мад авачиз туш хьи!

СВЕТАТЬ несов. экв жез башламишун.

СВЕТИЛО 1. цавун экв гудай тело (варз, рагъ, гъед). 2. пер. чирагъ, гзаф машгьур кас, гзаф чIехи кас (илимдин ва я искусстводин карда); светило науки илимдин чирагъ.

СВЕТИЛЬНИК чирагъ (ягъдал кудай).

СВЕТИЛЬНЫЙ экв гудай, экв ийидай; светильный газ экв гудай газ (вичиз цIай ягъайла экв ийидай лампа хьиз кудай газ).

СВЕТИТЬ несов. 1. экв гун, ишигь гун. 2. экв авун, экв къалурун (садаз са затI, рехъ акун патал).

СВЕТИТЬСЯ несов. 1. экв гун. 2. акун; экв акун; в окнах светились огни пенжеррай эквер аквазвай. 3. пер. акун, малум хьун; в глазах его светилась печаль адан вилерай сефилвал, пашманвал аквазвай. 4. пер. нур гун; нур гьатун; экв акъатиз акъвазун; малум хьун, акун; у него всё лицо светилось от радости шадвиляй адан ччини нур гузвай, ччина хвешивилин нур (хвешивал) гьатнавай.

СВЕТЛЕТЬ несов. 1. экуь хьун (мес. цавун кIан). 2. ачух хьун (ччин, фикир).

СВЕТЛО в знач. сказ. 1. экуь я, ишигълу я; экв ава. 2. пер. ачух я, шад я; у него на душе светло адан рикI шад я, гуьгьуьл ачух я.

СВЕТЛО: светло-зелёный экуь-къацу, светло-синий экуьвили, экуьвал алай вили.

СВЕТЛЫЙ 1. экуь; хъсан экв авай. 2. михьи, экв акъатиз акъвазнавай (мес. булах). 3. экуь, ачух, алахьай (цав, югъ). 4. экуь, ачух (рангар). 5. пер. шад, шадвал авай, шадвилин; светлые надежды шад (шадвилин) умудар; светлая жизнь шад уьмуьр. 6. пер. ачух, акьуллу, ачухдиз кьатIудай; светлая голова акьуллу кьил; светлый ум ачухдиз кьатIудай акьул; светлая личность гзаф хъсан, тIвар михьи кас.

СВЕТЛЯК и СВЕТЛЯЧОК зоол. мичIи чкада экв ийидай (нур гудай) пепе.

СВЕТОБОЯЗНЬ ж мн. нет. мед. экуьникай кичIевал (вилеривай экуьниз килигиз тежер, экв эхиз тежер азар).

СВЕТОВОЙ 1 экуьнин, ишигьдин. 2. эквералди тир, экверикай раснавай; световая реклама эквералди (экверикай раснавай) реклама.

СВЕТОЛЕЧЕБНИЦА светолечебница, эквералди сагьардай чка.

СВЕТОЛЕЧЕНИЕ мн. нет эквералди сагърун, эквералди дарманар авун.

СВЕТОМАСКИРОВКА экв акъатдай чкаяр кIевирун, эквер маскироватун.

СВЕТОПРЕСТАВЛЕНИЕ мн. нет къиямат, къияматдин югъ, ахир заман.

СВЕТОФОР светофор (жуьреба-жуьре; къацу, яру, вили рангарин эквералди сигналар гудай, ишараяр ийидай фонар).

СВЕТОЧ пер. чирагъ; нур; нур гудай (вириниз экв гудай) чка (ва я кас).

СВЕТСКИЙ уст. 1. граждан, гражданвилин (яни ругьани тушир, диндин, клисадин тушир); светская власть граждан (гражданвилин) власть (гьукумат); светские люди граждан инсанар, гражданар. 2. аристократрикай тир, аристократиядин; чIехи мертебада авай ксарин арадин (виликди).

СВЕЧА 1. шем. 2. свеча (экуьнин гужлувал алцумдай уьлчмедин тек) ♦ электрическая лампочка в сто свечей виш свечадин электрик лампочка.

СВЕЧКА шем.

СВЕШАТЬ разг. алцумун (терезра).

СВЕШИВАТЬ несов., см. свесить.

СВЕШИВАТЬСЯ несов., см. 1) свеситься; 2) свесить.

СВИВАЛЬНИК аял къундахда твадай ппек (гъилер, кIвачер юзур тавурай лагьана ппекерин винелай алчударна кутIундай ших).

СВИВАТЬ несов. 1. см. свить. 2. аял къундахда ттун (алчударна гъилер ва кIвачер кутуна юзур тежервал кутIунун).

СВИДАНИЕ гуьруьш, гуьруьшмиш хьун (виликамаз рахана, тайин авуна). ♦ до свидания гьелелиг сагърай.

СВИДЕТЕЛЬ м шагьид; гьанал (кар, агьвалат хьайи чкадал) алай кас; акур кас.

СВИДЕТЕЛЬСТВО 1. шагьидвал. 2. шагьид, шагъидвалзавай факт, тестикь ийизвай факт. 3. шагьадатнама (са кар, са агьвалат тестикь ийизвай чар, документ).

СВИДЕТЕЛЬСТВОВАТЬ несов. 1. шагьидвал авун; къалурун. 2. тестикь авун. 3. килигун (мес. сагъвал гьикI ятIа акваз, доктор). 4. свидетельствовать своё почтение уст. жуван патай гьуьрмет малумрун (гьуьрмет авайди чирун).

СВИДЕТЬСЯ разг. сад-садаз акун, гуьруьшмиш хьун.

СВИНАРКА вакIариз килигдай дишегьли.

СВИНАРНИК вакIарин тевле, вакIарин цур.

СВИНАРЬ м вакIариз килигдайди (вакIарихъ гелкъведай итим).

СВИНЕЦ мн. нет 1. кьуркьушум. 2. пер. гуьлле.

СВИНИНА мн. нет вакIан як.

СВИНКА 1. вак. 2. мед. свинка (япун кIанин дакIур, экъечIай чка). ♦ морская свинка гьуьлуьн вак (чакъвалай ийидай, гъварч ийидай гьайванрин жинсиникай са гъвечIи гьайван).

СВИНОВОДСТВО мн. нет вакIарбанвал, вакIар хуьн.

СВИНОВОДЧЕСКИЙ вакIар хуьдай; вакIар хуьнин.

СВИНОЙ вакIан; свиное мясо вакIан як; свиная кожа вакIан хам.

СВИНОМАТКА диши вак, диде-вак.

СВИНОПАС вакIарбан, вакIар хуьдайди.

СВИНОФЕРМА вакIарин (вакIар хуьдай) ферма.

СВИНСКИЙ разг. 1. вакIан; вакIан хьтин, чиркин кицIин гьалдин. 2. кицIвилин, алчах, мурдар; он поступил по-свински ада кицIвал (алчахвал, мурдарвал) авуна.

СВИНСТВО разг. кицIвал; мурдарвал.

СВИНТИТЬ винтиналди кIевирун, винт алчударна кIевирун.

СВИНЦОВЫЙ 1. кьуркьушумдин. 2. кьуркьушум квай. 3. пер. кьуркьушумдин ранг алай; кьуркьушум хьтин; свинцовые тучи кьуркьушумдин ранг алай цифер.

СВИНЧИВАТЬ несов., см. свинтить.

СВИНЬЯ 1. вак. 2. пер. кьацIай кицI, чиркин инсан. 3. пер. пис, нагьакьан, мурдар инсан. ♦ подложить свинью кому-нибудь садаз гзаф нагьакьан са кар авун, мурдарвал авун.

СВИРЕЛЬ ж пIив (пIивитI); кфил; балабан.

СВИРЕПЕТЬ несов. 1. пехъи хьун, пис хъел атун (инсан). 2. пер. пехъи хьун, къати хьун. (къай, тIегъуьн).

СВИРЕПСТВОВАТЬ несов. 1. пехъивал авун; кIеви зулумар авун; къудурвал авун. 2. пер. пехъи хьун, пехъивал авун, къати хьун, кIеви хьун, къизмиш хьун (къай, мекь, азар, дяве).

СВИРЕПЫЙ 1. пехъи, инсафсуз, пис ажугълу, пис хъел квай (инсан). 2. пис, пехъи, къизмиш, къати, кIеви (къай, мекь, азар).

СВИСАТЬ несов., см. свиснуть.

СВИСНУТЬ куьрс хьун.

СВИСТ 1. уьфт. 2. сириставдин ван. 3. уьфтуьнин хьтин ван; чIув-в (мес. гарун, къушдин)

СВИСТАТЬ несов. 1. уьфт ягъун. 2. чIув-в авун; уьфт ядай хьтин ван авун. 3. макьамар ягъун (мес. билбилди).

СВИСТЕТЬ несов. 1. уьфт ягъун. 2. сиристав (свисток) ягъун. 3. чIув-в авун; уьфт ягъай хьтин ван авун (мес. гару). 4. макьамар ягъун (мес. билбилди).

СВИСТНУТЬ однокр. 1. ягъун; уьфт агалдрун (садра). 2. сиристав ягъун (садра). 3. чIув-в авун; уьфт ягъай хьтин ван авун.

СВИСТОК 1. сиристав; писпи (семси). 2. писпидин (сириставдин) ван; раздался свисток сириставдин (писпидин) ван акъатна.

СВИСТОПЛЯСКА мн. нет. разг. къудурвал, къизмишвал; вургьа-вур, гургьагур.

СВИСТУЛЬКА разг. писпи (аял къугъвадай).

СВИСТУН разг. уьфтуьнал рикI алайди, рикI алаз уьфт ядайди.

СВИТА уст. свита (1. чIехи мертебада авай касдихъ, мес. генералдихъ, пачагьдихъ галаз жедай къуллугъэгьлияр. 2. пер. гьамиша са касдихъ галаз жедай гьадан ттумунай акъат тийир ксар).

СВИТЕР свитер (хуру авачир, кьил ттуна алукIдай, кьакьан хев галай, храй яцIу чими перем).

СВИТОК луьле (гъили кхьей, луьле хьиз алчударна кIватIнавай гуьтIуь чар ва я маса затI).

СВИТЬ 1. звер гана авун; свить верёвку еб авун. 2. хурун, храна расун (мес. рицIерикай къамчи). 3. авун, расун; свить гнездо (нуькIре) муг авун.

СВИХНУТЬ: свихнуть с ума разг. акьул фин, акьул кьиляй акъатун.

СВИХНУТЬСЯ разг. акьул фин; акьул кьиляй акъатун; рекьяй акъатун (чIуру рекье гьатун).

СВИЩ 1. мед. тIеквен (хамунай, хер алай чкадай авай). 2. тех. къанкъуш, бицIи хъалхъам, къанкъуш чка (металлдин винелай таквакай, къене авай бицIи хъалхъам, буш чка).

СВОБОДА мн. нет 1. азадвал 2. къил ачухвал, жув-жуван ихтиярда авайвал. ♦ на свободе пер. буш вахтунда, мажал авай вахтунда.

СВОБОДНО нареч. 1. азаддиз, азадвилелди. 2. кьил ачух яз, вич-вичин ихтиярда аваз. 3. ачухдиз; виридаз мумкин жедайвал. 4. галкIин тийиз хъсандиз; он свободно говорит по-русски ам галкIин тийиз хъсандиз урус чIалал рахада. 5. буш; место свободно чка буш я. 6. фирягьдиз, гегьеншдиз; фирягь я, гегьенш я (мес. партал жендекдиз).

СВОБОДНЫЙ 1. азад. 2. кьил ачух тир, вич-вичин ихтиярда авай. 3. кIвалах авачир, кIвалахдикай буш тир, мажал авай. 4. буш (чка, кIвал). 5. фирягь, гегьенш, бул (партал). 6. ачух. 7. регьят. 8. михьи тир; квачир; авачир; свободный от недостатков кимивилер квачир, кимивилерикай михьи тир; не свободен от недостатков кимивилер квачиз туш. ♦ свободные деньги артухан пул, гьа чIавуз герек авачир, бушдиз эцигнавай пул.

СВОБОДОЛЮБИВЫЙ азадвал кIандай.

СВОБОДОЛЮБИЕ мн. нет азадвал кIан хьун, азадвал кIанивал.

СВОБОДОМЫСЛИЕ мн. нет азаддиз фикирун, азад фикирлувал.

СВОБОДОМЫСЛЯЩИЙ азад фикирлу, азаддиз фикир ийидай.

СВОД 1. кIватIал; свод законов законрин кIватIал (законар кIватIнавай ктаб). 2. архит. тагъ; цементный свод цементдикай чIугур тагъ (кьве цлан къеняй къекъвей чIемерукдин шикилда сад-садав агудай къав, мес. муькъуьн тагъ). 3. пер. тагъ; небесный свод цавун тагъ.

СВОДИТЬ несов., см. свести. ♦ не сводить глаз вилер алуд тавун, вилер алуд тийиз килигун.

СВОДИТЬСЯ несов., см. свестись; дело сводится к следующему кар инал къвезва, кар идакай ибарат жезва.

СВОДКА сводка (кьилди-кьилди хабаррикай, докладрикай, малуматрикай кIватIна, куьруь авуна сад авунвай малуматар авай чар, документ).

СВОДНИК арачи (итимдинни дишегьлидин арада ашнавал тукIуьриз арачивал ийидай кас).

СВОДНИЧАТЬ несов. арачивал авун (итимдинни дишегьлидин арада).

СВОДНИЧЕСТВО мн. нет арачивал (итимдинни папан арада ашнавал туькIуьрун).

СВОДНЫЙ 1. кIватIнавай, кIватIна сад авунвай (кьилди-кьилдин материалрикай ва я паярикай кIватIна туькIуьрнавай, мес. сводка ва мсб); сводная таблица кIватIна сад авунвай таблица. 2. тахай (дидедиз ва я бубадиз); сводная сестра тахай вах.

СВОДНЯ арачи паб, арачивалдай паб.

СВОДЧАТЫЙ тагъ чIугур; тагъ хьиз раснавай; сводчатый потолок тагъ чIугур (тагъ яз раснавай) къав.

СВОЕВОЛЬНИЧАТЬ несов. вичин кефиниз кIандайвал авун (закондиз, ихтиярдиз килиг тавуна).

СВОЕВОЛЬНЫЙ вичин кефиниз кIандайвал ийидай; вичин кефиниз кIандайвал авур.

СВОЕВРЕМЕННЫЙ (вичин) вахтунда хьайи; вахтунда. авур; своевременная помощь вахтунда авур куьмек; своевременный приход вахтунда атун.

СВОЕНРАВНЫЙ терс къилих авай, шиндакь гвай; вичиз чидайди ийидай.

СВОЕОБРАЗИЕ см. своеобразность.

СВОЕОБРАЗНОСТЬ ж мн. нет кьетIенвал, хсусивал, вичиз хас тир лишан, вичиз хас тир гьал.

СВОЕОБРАЗНЫЙ кьетIен, кьетIен жуьредин, кьетIен тегьердин, вичиз хас тир; вичиз хас тир тегьердин.

СВОЗИТЬ несов., см. свезти.

СВОЙ местоим. 1. жуван; возьми свой карандаш жуван карандаш къахчу; я дам свою книгу за зи (ва я жуван) ктаб гуда. 2. вичин; он отдал свои деньги ада вичин пул гана. 3. чпин; они взяли свои вещи абру чпин затIар къахчуна. ♦ называть вещи своими именами гьакъикъат чуьнуьх тавуна тирвал ачухдиз лугьун, тирвал дуьз лугъун; не в своём уме акьул кьиле авачиз, акьул кьиляй акъатнаваз; не своим голосом гзаф пис, пехъида хьиз, зегьле ракъурнайвал (мес. гьараюн); по-своему вичиз чидайвал; вичиз кIандайвал; вичин тегьерда; сам не свой жув-жувавай кьакъатна, жув-жувал аламачиз; своих не узнаешь пер. ви рикIелай дуьнья ракъурда, ваз фир-тефир чка сал ийида, тамаш ваз вуч ийидатIа (кичIерар гуз лугьуда).

Дата добавления: 2014-01-11