МЧС России 80 страница

СКАЗИТЕЛЬ м махар, кьисаяр ахъайдайди, махарин устIар.

СКАЗКА 1. мах (хкет). 2. пер. са кеф; кефина дуланмиш хьун; са темягь фидай кар; не жизнь, а сказка уьмуьр туш, са кеф я. 3. тапарар, вичи-вичиэ туькIуьрнавай, вичикай хкудзавай гафар.

СКАЗОЧНИК махарин устIар, махар ахъайдай устIар.

СКАЗОЧНЫЙ 1. махунин; махарин. 2. махарик жедай; махарик квай. 3. пер. махарик жедай хьтин, гьич тежер хьтин.

СКАЗУЕМОЕ грам. сказуемое (предложеняедин кьилин членрикай сад, вуч ийизватIа, вуч ятIа хабар гузвай гаф).

СКАЗЫВАТЬ несов. уст. разг. 1. ахъаюн (махар). 2. лугьун.

СКАЗЫВАТЬСЯ несов., см. сказаться. ♦ скоро сказка сказывается, да не скоро дело делается мах ахъайиз фад жеда, амма кар фад ийиз жедач; мах ахъаюн регьят я, кар авун четин.

СКАКАЛКА скакалка, хкадардай еб (кьве кьилихъ кьве кIарас ттум галай, кIвачерикай хкудиз, кьилелай хкиз, вичелай хкардиз аялар къугъвадай еб).

СКАКАТЬ несов. 1. хкадрун; хкадриз-хкадриз фин. 2. чукурун; чамарар ахъаюн.

СКАКНУТЬ однокр. хкадрун (садра).

СКАКОВОЙ чукурдай; чамарар ийидай, чамарар ахъайдай (балкIан); чукурунин; чамарар ахьаюнин.

СКАКУН гзаф катдай балкIан.

СКАЛА раг; чарх.

СКАЛИСТЫЙ рагар-чархар авай.

СКАЛИТЬ несов.: скалить зубы сарар акъисун.

СКАЛИТЬСЯ несов. сарар экъисун.

СКАЛКА кIар (мес. фу акьалдай).

СКАЛЫВАТЬ несов., см. сколоть.

СКАЛЫВАТЬСЯ несов., см. 1) сколоться; 2) сколоть.

СКАЛЬКИРОВАТЬ см. калькировать.

СКАЛЬП кьилин алажай хам.

СКАЛЬПЕЛЬ м мед. скальпель (докторди операция ийидай какур чукIул).

СКАЛЬПИРОВАТЬ сов. и несов. кьилин хам алажун.

СКАМЕЙКА скамейка (кьуд кIвач квай яргъи куьсри).

СКАМЬЯ см. скамейка. ♦ сесть (ва я попасть) на скамью подсудимых суддик акатун; скамья подсудимых суддик квайбур (буьгьтендик квайбур) ацукьдай чка; со школьной скамьи школа куьтягьайвалди; на школьной скамье школада кIелзавай чIавуз.

СКАНДАЛ 1. къалмакъал; дяве. 2. русвагьвал, беябурчивал.

СКАНДАЛИСТ гьамиша са дяве акъуддайди, къалмакъалчи, къал-макъал акъуддай кас.

СКАНДАЛИТЬ несов. дяве акъудун; мярекат акъудун; къалмакъал акъудун.

СКАНДАЛЬНЫЙ 1. беябурдай, русвагьдай; беябурчивилин, русвагьвилин; скандальное дело беябурчи кар, беябурдай кар (халкь хъуьредай кар). 2. дяве акъуддай, къал-макъал акъуддай, мярекат акъуддай, къалмакъалчи; скандальный человек гьамиша са дяве акъуддай кас.

СКАНДИРОВАТЬ сов. и несов. слограл илисиз-илисиз (эцягъиз-эцягъиз) кIелун (мес. шиир).

СКАПЛИВАТЬ несов., см. скопить.

СКАПЛИВАТЬСЯ несов., см. 1) скопиться; 2) скопить ¹.

СКАРБ мн. нет разг. кIвалин шейэр, къаб-къажах ва ппек-лек.

СКАРЕД и СКАРЕДА м и ж разг., см. скряга.

СКАРЕДНИЧАТЬ несов. разг., см. скряжничать.

СКАРЕДНЫЙ разг. мискьи; гзаф гъил кIеви.

СКАРЛАТИНА мн. нет скарлатин (садакай садак къведай, гзафни-гзаф аялрихъ галукьдай туьтер тIа жедай азар).

СКАРМЛИВАТЬ несов., см. сокрмить.

СКАТ¹ гуьне; алгъай чка; ччин квай чка; алгъай пад.

СКАТ² гиг ттунвай чархар (арабадин, фургъундин ва я вагондин).

СКАТ³ зоол. скат (гьуьлуьн, маса балугъар, гьайванар недай чIехи са балугъ).

СКАТАТЬ 1. алчударна кIватIун, алчударна луьле авун. 2. алчударна ккIал хьтинди авун (мес. фан хъуьтуьл чкадикай). 3. лит кутун, лит авун, литинин затIар авун (алчудриз, тIуш гуз, сарикай).

СКАТЕРТЬ ж суфра. ♦ скатертью дорога им-рехъ, им-хвал, гьиниз кIандатIада алад (яни алат залай).

СКАТИТЬ авадрун (мес. араба, челег).

СКАТИТЬСЯ 1. авахьун (мес. араба, челег, къван). 2. пер. фин, элячIун, аватун (душмандин терефдиз, са пис кардиз, пис терефдиз).

СКАТЫВАТЬ¹ несов., см. скатать.

СКАТЫВАТЬ² несов., см. скатить.

СКАТЫВАТЬСЯ несов., см. 1) скатиться; 2) скатить и скатать.

СКАФАНДР скафандр (1. кьилни кваз циз гьахьдайла, мес. гьуьлуьн кIане къекъвез, алукIдай партал. 2. гьавадин шарда аваз стратосферадиз экъечIдайла алукIдай партал).

СКАЧКА см. скакать.

СКАЧКИ мн. балкIанар (балкIанрал алаз) чукурунар, чамарар ахъаюнар, чамарар.

СКАЧКООБРАЗНЫЙ сад хьтин цIалцIамвал авачир, хкадар жедай; скачкообразный переход от одного состояния к другому са гьалдилай маса гьалдал хкадар жез (сад хьтин цIалцIамвал, сад хьтин къайда авачиз) элячIун.

СКАЧОК 1. хкадрун; хкадар хьун. 2. пер. садлагьана виниз акъатун (мес. температура); хкадар хьун.

СКВАЖИНА 1. хъиткьер; фер; тIеквен. 2. къуй, буругъдин къуй; буровая скважина буругъдин къуй.

СКВАЖИСТЫЙ хъиткьер (хъиткьерар) авай; фер (ферер) авай; тIеквенар авай.

СКВЕР сквер, гъвечIи багъ (шегьердин юкьва авай жемятлух гъвечIи багъ).

СКВЕРНО нареч. 1. пис; гзаф пис; нагьакьан; писдиз; с ними поступили скверно адаз пис (нагьакьан) кар авуна. 2. в знач. сказ. пис я; пис хьана.

СКВЕРНОСЛОВ нагьакьан айиб гафар ийидайди, чиркин мез авайди, чиркин гафар ахъайдайди.

СКВЕРНОСЛОВИЕ мн. нет айиб гафар, чиркин гафар, пис гафар, чиркин рахунар; экъуьгъунар.

СКВЕРНОСЛОВИТЬ несов. айиб гафар лугьун; чиркин гафар авун.

СКВЕРНЫЙ пис; гзаф пис; нагьакьан, усал.

СКВОЗИТЬ несов. 1. гар къекъуьн (гар са патай, мес. пенжердай, къвез муькуь патай, мес. ракIарай, акъатун). 2. акун, хкатна акун (са затIуникай, затIунин арадай мес. экв); через щель сквозит свет хъиткьердай (ферцяй) экв аквазва. 3. пер. хкатун, малум хьун; в его словах сквозило неудовольствие адан гафарикай разисузвал хкатзавай (малум жезвай).

СКВОЗНОЙ 1. и патахъай а патахъ хкатай, са патахъай муькуь патахъ хкатай (мес. хер); кьве падни (кьве патайни, кьве кьилин) ахъа (мес. гьаят, тIеквен; фидай чка). 2. са патай къвез муькуь патай акъатдай (гар, гьава). 3. атана фидай, кьиле кьван фидай; сквозной поезд кьиле кьван фидай поезд (мес. Бакудай экъечIна дуьз Москвадиз кьван фидай поезд, атана фидай поезд); кьиляй-кьилиз кьван авай; кьиляй-кьилиз фидай; кьиляй-кьилиз кьван фенвай.

СКВОЗНЯК къекъведай гар, са патай къвез муькуь патай (мес. кIвалин сад-садан къаншарда авай пенжердай къвез ракIарай) акъатдай гар.

СКВОЗЬ предлог -кай хкатна; арадай; сквозь тучи циферикай хкатиа, циферин арадай; пробираться сквозь толпу халкьдии арадай фин. ♦ сквозь зубы говорить сарарин арадай рахун, пIузаррикай рахун, кIанз-такIанз, саймиш тийир тегьерда рахун; смотреть сквозь пальцы тийижир. (таквазвай) кьисаяр авун, чиз-чиз кьасухдай фикир тагун (сада ийизвай чIуру кардиз); словно сквозь землю провалился цуькI хьана, ччилиз фейи хьиз квахьна.

СКВОРЕЦ джар-нуькI, чIулав нуьк (чими чкайриз куьч жедай, рехивални беневш къацувал акахьай чIулав рангунин са нуькI).

СКВОРЕЧНИК и СКВОРЕЧНИЦА джар-нуькIверин муг (инсандин гъилелди расай кьвати хьтин).

СКВОРЕЧНЯ и СКВОРЕШНЯ см. скворечник.

СКЕЛЕТ 1. анат. скелет (инсандин ва я гьайвандин як алачир сад садахъ галай вири кIарабар). 2. пер. кьуру кIарабар, гьакIан кIарабар, гзаф яхун, гьакIан скелет. 3. пер. скелет; железобетонный скелет здания дараматдин ракьунни бетондин (ракьукайни бетондикай авур) скелет.

СКЕПСИС мн. нет см. скептицизм 2-манада.

СКЕПТИК скептик (1. филос. скептицизмдин терефдар. 2. ихтибарвал тийир, шак гъидай, шакуналди килигдай кас).

СКЕПТИЦИЗМ мн. нет скептицизм (1. филос. философияда идеализмдин са рехъ яз, ида авазвай алем, дуьнья, объективный гьакъикъат инсандивай чириз хьунухь инкар ийизва. 2. гьар са хкуьниз шак гъун, шаклувал).

СКЕПТИЧЕСКИЙ скептиквилин, шаклувилин, инанмишсузвилин; говорить, скептически усмехаясь кIуфук инанмиш тушир тегьердин хъвер кваз лугъун (рахун).

СКЕТЧ теат. скетч (хъуьруьнар, эарафатар квай куьруь пьеса, тамаша).

СКИДАТЬ несов. вигьин; гадрун.

СКИДКА агъуз авун, кими авун, скидка (малдин къимет агъуз авун).

СКИДЫВАТЬ несов., см. скинуть.

СКИНУТЬ 1. вигьин; гадрун. 2. алудун, алудна гадрун; хтIунун, хтIунна гадрун. 3. агъуз авун, кими авун (малдин къиметдикай).

СКИПЕТР ист. скипетр (пачагьдин, пачагьвилин лишанрикай тир аса).

СКИПИДАР скипидар (шамагьаждин жинсинин ттарарин смоладикай-шкьакьдикай хкуддай, нерин хилер, вилер кудай ни къведай ягь).

СКИПИДАРНЫЙ скипидардин.

СКИРД и СКИРДА марк; тая (векьин, цуьлерин).

СКИРДОВАТЬ несов. маркуна (маркара) ттун; таяйра ттун.

СКИСАТЬ несов., см. скиснуть.

СКИСНУТЬ 1. цуру хьун. 2. пер. элчуьхун, элецIун, агалхьун, пелеш хьун (инсан).

СКИТАЛЕЦ ина-ана гьатнавайди, кIвал-югъ авачиз гьакI къекъвез гьатнавайди, санал секиндиз яшамиш тежез гьарна къекъвезвайди.

СКИТАЛЬЧЕСТВО мн. нет ина-ана гьатун, кIвал-югь авачиз къекъвез гьатун, санал секиндиз яшамиш тежез къекъвез гьатун (гьа тегьерда къекъвез, гьатиз вердишвал, пешекарвал).

СКИТАНИЕ гьарна кьекъвез гьатун, гьарна (гзаф чкайра) къекъуьн.

СКИТАТЬСЯ несов. гьарна къекъвез гьатун, гьарна (гзаф чкайра) къекъуьн, ина-ана къекъвез гьатун.

СКЛАД¹ склад (гьамбархана, затIар твадай чка); склад оружия яракьрин склад.

СКЛАД² 1. тегьер, къайда, кIалуб, туькIуьр хьун; склад жизни яшамишвилин (яшайишдин, яшамиш хьунин) тегьер; склад ума акьулдин тегьер (туькIуьр хьун). 2. манадин жигьетдай алакъавал, дуьзгуьнвал, кьурвал, туькIвейвал. ♦ ни складу, ни ладу я алакъавал, я туькIвейвал авач.

СКЛАД³ уст., см. слог 1-менада; читать по складам са-са слог лугьуз (слогралди) кIелун.

СКЛАДКА 1. хвал; буькме; юбка со складками хулер авай (хулер-хулерин) юбка. 2. бириш (буьруьш), шуьткьвер (мес. парталда, пеле). 3. геол. къатунин къекъуьн (ччилин, мядендин къатунин къекъуьн).

СКЛАДНОЙ акьалдай, акьализ ахъайдай (мес. чукIул); кIватIдай, кIватIиз ахъайдай (мес. кровать, стул).

СКЛАДНЫЙ. 1. иер кIалуб авай, туькIвей кIалуб авай, акунар авай. 2. туькIвей, кутугай, вижевай.

СКЛАДОЧНЫЙ 1. складдин; складрин. 2. затIар эцигдай, затIар хуьдай (чка, гьамбархана).

СКЛАДЧИНА: в складчину уртахвилелди, уртах хьана, вирида пул ва маса затIар эцигна (са кар, межлис авун).

СКЛАДЫВАТЬ несов., см. сложить.

СКЛАДЫВАТЬСЯ несов., см. 1) сложиться; 2) сложить.

СКЛЕВАТЬ тIуьн, кIуф яна тIуьн, кIуф ягъиз тIуьн (мес. вечре твар, къушра пIинияр).

СКЛЁВЫВАТЬ несов., см. склевать.

СКЛЕИВАТЬ несов., см. склеить.

СКЛЕИВАТЬСЯ несов., см. 1) склеиться; 2) склеить.

СКЛЕИТЬ 1. кукIурун, галкIурун (ширишдалди, килинждалди). 2. галкIурна (кукIурна) расун, авун, (мес. кьвати, са затI).

СКЛЕИТЬСЯ кукIун, галкIун; алкIун (сад-садал).

СКЛЕП склеп (мейит авай гроб, яни ящик эцигна хуьдай ччилин кIаник квай кIвал хьтин чка).

СКЛЕПАТЬ къадакьралди галкIурун, къадакьар яна галкIурун (металлдин михералди металлдин затIар).

СКЛЕПКА 1. см. склепать. 2. галкIурай чка, къадакьар янавай чка.

СКЛЕПЫВАТЬ несов., см. склепать.

СКЛЕРОЗ мед. склероз (органрин ишлемишдай элементар-паяр чIур хьуникди абур кIеви хьунин, сигъ хьунин азар); склероз сердца рикIин склероз.

СКЛИКАТЬ несов. разг. эверун, эверна кIватIун.

СКЛОКА чуьруьк; фитне.

СКЛОН гуьне; гуьне квай чка; хуш; хуш квай хур (дагъдин). ♦ на склоне лет яшлу вахтунда, кьуьзуьвилихъ элкъвейла.

СКЛОНЕНИЕ см. склонить. 2. грам. падежриз дегиш хьун; падежриз дегишрун; падежриз дегиш хьунин къайда.

СКЛОНИТЬ 1. агъузун, ттун, хура ттун (кьил); эцигун (кьил). 2. агъузун, алгъурун. 3. пер. футфа кутуна инандирмишун; рази авун; рекьив гъун; майил ийиз тун.

СКЛОНИТЬСЯ 1. агъуз хьун; агъуз гьалтун; алгъун. 2. элкъуьн (мес. югь нянихъ, рагъ вич акIидай патахъ). 3. пер. майил авун, рекьиз атун, рази хьун.

СКЛОННОСТЬ ж майилвал; гьевес; рикI хьун; у него нет склонности к этой профессии и пешедал адан рикI алач (майилвал, гьевес авач).

СКЛОННЫЙ майил авай (са кардиз); гьевес авай; рикI алай.

СКЛОНЯТЬ несов. 1. см. склонить. 2. грам. падежриз дегишун. ♦ склонять на разные лады ва я по всем падежам элкъвез-элкъвез рахун (са касдакай, затIуникай), гьар са жуьреда тIвар эзберун.

СКЛОНЯТЬСЯ несов. 1. см. склониться. 2. грам. падежриз дегиш хьун.

СКЛОЧНИК чуьруькчи; фитнечи.

СКЛЯНКА¹ шуьше, шуьшед къаб (бутылка).

СКЛЯНКА² мор. склянка (1. виликди гимийра къумадин сят. 2. гьа сятиналди зур сят вахт).

СКОБА 1. скоба (кьве тахтадин в а я кьве гъварцин кьилер сад-садал кIеви ийидай кьве кьил патахъарнавай чIехи ракьун къармах, кIир). 2. гъил, гъили кьадай ракь (ракIарин); къулп; ттум (къажгъандин, бицилдин ва мсб).

СКОБКА 1. см. скоба. 2. скобка (ччара ийизвай гафарин, цифрайрин къвалавай эцигдай лишанрикай сад); заключить слово в скобки гаф скобкайра ттун 3. стричься в скобку жуван кьилин чIарар элкъвена вири патарахъай (пелевай, кьамухъай) дуьз цIар гутуна кьаз тун.

СКОБЛИТЬ несов. къадгъунун; къадгъунна михьун.

СКОБЯНОЙ: скобяной товар ракьун шейэр (тIапIарар, петлияр, ракIарин къармахар ва мсб); скобяная торговля ракьун шейэрин алишвериш.

СКОВАТЬ 1. гатун, расун, авун (ракьукай, гьулдандикай гатана са затI). 2. гатана кукIурун (ракьун кьве затI, кьве кьил). 3. ракьар ягъун (кIвачериз); ракьаралди (бухавралди, къандалралди) сад-садал кутIунун (дустагъар). 4. пер. гъилер-кIвачер кутIунай хьиз авун, кар ийиз вугун тавун, кьуна акъвазрун. 5. пер. акъвазрун, муркIадив кьаз тун, кьун (муркIади вацI, яд).

СКОВОРОДА ягълав.

СКОВОРОДКА ягълав, гъвечIи ягълав.

СКОВЫВАТЬ несов., см. сковать.

СКОВЫРНУТЬ алудун, кикелди алудун, къадгъунна, чухвана алудун.

СКОЛАЧИВАТЬ несов., см. сколотить,

СКОЛОТИТЬ 1. яна, агудна кIеви авун (мес. къакъатнавай кьулар). 2. расун, авун (мес. кьуларикай кьвати ва мсб). 3. пер. кIватIун, кIватIна туькIуьрун (са десте, группа, пул).

СКОЛОТЬ 1. яна алудун, хана алудун (мес. мурк). 2. кукIурун, галкIурун, алкIурун (раб кутуна, санжах кутуна).

СКОЛЬЖЕНИЕ см. скользить.

СКОЛЬЗИТЬ. несов. 1. цIуьдгъуьнун; цIуьдгъуьн хьун; цIуьдгъуьн хьана фин. 2. цIуьдгъуьн хьана фин, цIалцIамдиз фин; гуьцI хьана фин. 3. пер. цIуьдгьуьн хьана фин, алатна фин; скользить глазами килигна алатун, вилер акъваз тавуна цIуьдгьуьнна алатун.

СКОЛЬЗКИЙ 1. цIуьдгъуьндай, кIвач кикIин тийир, кIвачи кьан тийир. 2. пер. цIуьдгъуьндай, шаклу, мягькем тушир (мес. са кардин рехъ).

СКОЛЬЗНУТЬ однокр., см. скользить.

СКОЛЬКО нареч. 1. шумуд. 2. гьикьван. 3. ккуьн; сколько стоит? ккуьн я? 4. акьван, пагь гьикьван; сколько денег он собрал! акьван (пагь гьикьван) пул ада кIватIна. ♦ сколько лет, сколько зим! гьикьван йисар, гьикьван варцар фена чун чаз такуна! сколько известно, он уезжает малум тирвал: (заз чидайди) ам хъфизва; он не столько богат, сколько щедр ам жумарт тир кьван девлетлу туш, ам девлетлу туш, жумарт я; сколько душе угодно рикIиз кIамай кьван.

СКОЛЬКО-НИБУДЬ нареч. са кьадар; са тIимил.

СКОМАНДОВАТЬ команда гун.

СКОМБИНИРОВАТЬ см. комбинировать.

СКОМКАТЬ 1. шуьткьуьрун, кIватIна (чуькьвена) шуьткьуьрун. 2. пер. куьруь авуна, гъилелай цIар гана шуткьуьрун (са фикир, са эхтилат, доклад).

СКОМОРОХ 1. ист. скоморох(куьгьне девирда урусрин хъуьруьрдай уюнар акъуддай, пагьливанвилер ийидай, манияр лугьудай артист). 2. пер. къабачи, уюнбаз, шит макьамардай кас.

СКОМПЛЕКТОВАТЬ см. комплектовать.

СКОМПРОМЕТИРОВАТЬ гьуьрметдай (абурдай) вигьин, айиб гъун, тIвар кьацIурун, виляй вигьин.

СКОНСТРУИРОВАТЬ расун, туькIуьрун.

СКОНФУЖЕННЫЙ регъуь авур, перт авур; регъуь хьайи; перт хьайи.

СКОНФУЗИТЬ регъуь авун; перт авун.

СКОНФУЗИТЬСЯ. регъуь хьун; перт хьун.

СКОНЦЕНТРИРОВАТЬ са центрда кIватIун, кIватIун, санал кIватIун, тупламишун.

СКОНЦЕНТРИРОВАТЬСЯ кIватI хьун, санал кIватI хьун, тупламиш хьун.

СКОНЧАТЬСЯ кьиникь.

СКОПЕЦ ахта итим (хесиди, хеси авур итим).

СКОПИДОМ гзаф мутIлакь кас, мискьи кас, гъил кIеви инсан.

СКОПИДОМСТВО мн. нет мутIлакьвал, мискьивал, гъилин кIевивал.

СКОПИРОВАТЬ см. копировать.

СКОПИТЬ¹ кIватIун (хвена, кьенят авуна, мес. пул).

СКОПИТЬ² хеси авун, ахта авун.

СКОПИТЬСЯ кIватI хьун.

СКОПИЩЕ кIеретI, кIватIал (инсанрин).

СКОПЛЕНИЕ 1. см. скопиться. 2. кIватIал, кIватI хьанвайбур; скопление народа кIватI хьанвай халкь.

СКОПЛЯТЬ несов., см. скопить.

СКОПЛЯТЬСЯ несов., см. скопиться.

СКОПОМ нареч. кIватIал хьана, кIеретI хьана, вири кIеретI санлай.

СКОРБЕТЬ несов. дерт чIугун, хажалат чIугун, гъам чIугун.

СКОРБНЫЙ дертлу, гъамлу, хажалат авай.

СКОРБЬ ж дерт, гъам, хажалат.

СКОРЕЕ нареч. 1. фад; тадиз. 2. хъсан тирди, завай хьайитIа; скорее подарю своему другу, чем продам тебе ваз маса гудалди за ам (завай хьайитIа, хъсан тирди) жуван дустуниз пишкешда. 3. гзаф, лап. ♦ скорее всего виридалайни мумкин тирди; гзаф мумкин я; виридалайни якъин.

СКОРЛУПА хъире (мес. какадин, кIерецдин чкал).

СКОРМИТЬ нез тун, (ем, алаф ва мсб) гун.

СКОРНЯК скорняк, (хъицикьрин, яни хъицикьар тIушунна расдай, хамарикай хаз расдай устIар).

СКОРО нареч. 1. фад; зарбдиз; тадиз. 2. мукьва, мукьвара, и мукьвара.

СКОРОГОВОРКА 1. фад-фад рахун, рахунин зарбвал; говорить скороговоркой гзаф зарбдиз рахун. 2. фад-фад лугьуз четин гафарин кIватIал, галкIидай гафар (мес. вад вак, вад вик).

СКОРОМНЫЙ рел. сивхуьниз тIуьн виже текъвер, тIуьн гьарам тир (урусрин сивхуьниз нен тийир. як, кака, нек хьтин ччан алай затIарикай авур хуьрек).

СКОРОПАЛИТЕЛЬНЫЙ разг. тади кваз авур, тадиз авур; скоропалительное решение тадиз акъудай (тадиз кьабулай) къарар.

СКОРОПИСЬ ж мн. нет йигиндиз кхьидай гъилин хатI (виликди басмадин гьарфар хьиз кхьидай хатIарилай гуьгъуьниз геж акъатай гъилин хатI).

СКОРОПОРТЯЩИЙСЯ фад чIур жедай.

СКОРОПОСТИЖНЫЙ: скоропостижная смерть бейхабардиз садлагьана хьайи кьиникь,

СКОРОПРЕХОДЯЩИЙ фад алатдай, яргъал тефир (мес. шадвал).

СКОРОСПЕЛКА разг. фад дигмиш жедай (емиш).

СКОРОСПЕЛЫЙ 1. фад дигмиш жедай, фад агакьдай, фад чрадай (мес. емишар). 2. пер. тадиз куьпдал вигьена хкудай хьтин, бегьем гьазурвал авачиз фад арадиз акъудай (акъатай).

СКОРОСТНЫЙ 1. йигинвилин, зарбвилин. 2. гзаф зарб фидай; скоростный самолёт гзаф зарб фидай самолёт. 3. зарбдиз ийидай, фад-фад ийидай; скоростный метод строительства дарамат эцигунин кIвалах зарбдиз (фад-фад) ийидай къайда.

СКОРОСТРЕЛЬНЫЙ фад-фад ядай, фад-фад акъатдай (яракь).

СКОРОСТЬ ж зарбвал; йигинвал; фадвал. ♦ в скорости са тIимил вахтунилай, мукьва вахтунда, мукьва.

СКОРОСШИВАТЕЛЬ м скоросшиватель (къене твадай чарар галкIурдай ракьар авай папка, жилд).

СКОРОТАТЬ см. коротать.

СКОРОТЕЧНЫЙ фад фидай, фад алатдай, фад акъатдай. ♦ скоротечная чахотка фад къизмиш хьана фидай чахутка.

СКОРОХОД 1. зарб къекъведайди, зарб фидайди. 2. ист. скороход (са ккуьна акьахна фидайла, агьадин къвалал алаз яхдиз фидай, яхдиз чукурдай къуллугъчи). ♦ сапоги-скороходы чеб алай кас гзаф зарбдиз гар хьиз фидай чекмеяр (махарик квай).

СКОРПИОН зоол. акьреб (кIасай чка агъуламишдай, хуьшрекандин жинсиникай зарарлу са гьайван).

СКОРЧИТЬ см. корчить.

СКОРЧИТЬСЯ см. корчиться.

СКОСИТЬ¹ см. косить.

СКОСИТЬ² чап килигун; чапрас хьун (вилер).

СКОРЫЙ 1. зарб; йигин; скорым шагом зарб (йигин) ккамаралди (къадамралди). 2. скорый (зарб фидай, фад фидай); скорый поезд скорый поезд (фад фидай машин). 3. тади квай, тадиз ийидай, тади (кIвалах, кар, кас); скорая помощь доктордин тади куьмек (садлагьана азарлу хьайидаз тадиз куьмек ийидай идара; гьахьтин куьмек). ♦ на скорую руку тадиз; са бубат и пад а пад авуна, гъилелай цIар гана; в скором времени мукьвара, мукьва вахтунда, и мукьвара; са тIимил вахтунилай.

СКОСТИТЬ разг. кими авун, агъуз авун (къиметдикай).

СКОТ 1. мн. нет мал; малар; мелкий скот куьлуь малар.; крупный рогатый скот карч алай ири малар, къарамалар. 2. пер. гьайван (затIни тийижир, авам, эдебсуз инсан).

СКОТИНА мн. нет 1. мал, малар; кIвалин гьайванар. 2. пер. гьайван, мал (яни мал хьтин инсан).

СКОТНИК маларбан (малариз къуллугъдай кас).

СКОТНЫЙ маларин; скотный двор маларин (малар хъиядай) гьаят (кар).

СКОТОБОЙНЯ малар тукIвадай чка.

СКОТОВОД малдар.

СКОТОВОДСТВО мн. нет малдарвал.

СКОТОВОДЧЕСКИЙ малдарвилин.

СКОТСКИЙ 1. маларин, малдин (мес. азар). 2. пер. гьайвандин хьтин, алчах; чиркин; вагьши; эдебсуз.

СКОТСТВО мн. нет разг. вагьшивал; алчахвал; чиркинвал; эдебсузвал; ягьсузвал.

СКРАДЫВАТЬ несов. чуьнуьхун; кIевирун, кьатIуз тежервал авун, такварвал авун.

СКРАДЫВАТЬСЯ несов. чир тежервал хьун, са кьадар акван тийирвал хьун (мес. са кимивал).

СКРАСИТЬ цIалцIамрун, таквадайвал авун, артух рикIиз хабар тежервал авун (синихар, кимивилер); рикIиз са тIимил регьят жедайвал, хуш жедайвал авун (кимивилер квай са кар); тIимил гуьрчегдиз къалурун.

СКРАШИВАТЬ несов., см. скрасить.

СКРЁБ, СКРЕБЛА, СКРЕБУ см. скрести.

СКРЕБНИЦА хашав (балкIан михьдай).

СКРЕБОК гьаргьалаг (рагъалаг); къадгьундай затI (ширчидин малла, гъвечIи лопатка, эхирки са затI къадгьундай, къадгъунна михьдай алат).

СКРЕЖЕТ мн. нет жиркь; жикьрикь (сарарин ван).

СКРЕЖЕТАТЬ несов. жикьрикьар ийиз тун; сарарив жикьрикьар ийиз тун; сас регъуьн.

СКРЕПИТЬ 1. галкIурун; кукIурун; кIевивун; мягькемрун. 2. тестикьун (къул чIугуна ва печать эцигна); къул чIугун. ♦ скрепя сердце хушвал авачиз, кIанз-такIанз, рикI сарав кьуна.

СКРЕПКА скрепка (чарар сад-садахъ галкIурна, чуькьвена кьадай ракьун кIус).

СКРЕПЛЕНИЕ 1. см. скрепить. 2. къадакь; вичелди ракьар, кIарасар сад-садахъ галкIурдай затI. 3. галкIурнавайбрукай сад, са пай; галкIурнавайбур.

СКРЕПЛЯТЬ несов., см. скрепить.

СКРЕСТИ несов. 1. къадгъунун (мес. кьацIай столдин ччин). 2. чухун (мес. каци пацаралди рак). 3. пер. рикIи гъалаб къачун, рикIи рикI нез хьун, рикIик къалабулух хьун.

СКРЕСТИСЬ несов. къадгъунун; чухун, цIахрахар (чухвадай ван) авун.

СКРЕСТИТЬ 1. чапрасдиз эцигун; сад-садал эцигун. 2. кьве жинс акадрун, кьве жинс сад-садаз ягъун (гьайванар, мес. къатир жедайвал ламни хвар). ♦ скрестить мечи ва я шпаги, см. шпага.

СКРЕСТИТЬСЯ 1. сад-садал чапрасдиз гьалтун; сада-сад кьатIдай тегьерда гьалтун. (мес. кьве рехъ). 2. кьве жинс акахьун (мес. гьайванар, набататар).

СКРЕЩЕНИЕ 1. см. скреститься. 2. сад-садал гьалтзавай чка, сада-сад кьатIзавай чка, хев (мес. рекьерин хев); на скрещении двух дорог кьве рехъ сад-садал гьалтзавай чкадал, кьве рекьин хивел.

СКРЕЩИВАНИЕ; мн. нет см. окрестить и окреститься.

СКРЕЩИВАТЬ несов., см. скрестить.

СКРЕЩИВАТЬСЯ несов., см. 1) окреститься; 2) скрестить.

СКРИВИТЬ патахърун, какур авун.

СКРИЖАЛЬ м кьул, кхьинар алай кьул, къван. ♦ скрижали истории историядин (тарихдин) гьамиша амукьдай ччинар.

СКРИП 1. жиркь; жаркь (мес. чекмейрин, кIвачерик живедин ван); сапоги со скрипом жаркь-жаркь ийидай чекмеяр. 2. чIигъ, чIигь-пIигь (запун я тавур, бураздик квачир арабадин ва я ракIарин ван); со скрипом открылась дверь чIигъна рак ахъа хьана.

СКРИПАЧ скрипкачи, скрипач (скрипка ядай музыкант).

СКРИПЕТЬ несов. 1. жаркь-жаркь авун (мес. живеди, чекмейри). 2. чIигъ авун (мес. ракIари); чIигъ-пIигъ авун (мес. арабади пис нагьакьан ван авун). 3. пер. угь-цIугь ийиз са гьалда яшамиш хьун (кефсуз инсан).

СКРИПИЧНЫЙ скрипкайрин; скрипкадин.

СКРИПКА скрипка (кеменча хьтин музыкадин алат). ♦ играть первую скрипку кьилин роль къугъун, башчивал авун, як пайдайди яз хьун, кар алайди хьун.

СКРИПНУТЬ однокр. чIигъ авун; пигъ авун.

СКРИПУЧИЙ жаркь ийидай (мес. жив, чекмеяр); чIигъ ийидай; чIигъ-пIигъ ийидай (мес. ттар, рак).

СКРОМНИК разг. регъуьди; регъуьвалдайди; умун кас; дамах гвачир кас.

СКРОМНИЧАТЬ несов. регъуьвал авун, дамах тавун; вич виниз такьун, яцIу гафар тавун (регъуьвал ийиз вичин хъсанвилер, агалкьунар талгьун, абрукай рахун тавун).

СКРОМНОСТЬ ж мн. нет 1. дамахсузвал, дамах гвачирвал, лавгъасузвал, вич виниз такьун, яцIу гафар тавун. 2. регъуьвал, утанмишвал. 3. тIимилвал, жизвивал. 4. тIимилдал разивал; гьакIан адетдинвал (яшайишдин, парталдин жегьетдай).

СКРОМНЫЙ 1. дамах гвачир, фурс гвачир, вич виниз кьан тийир. 2. регъуьвалдай, утанмишвалдай; секин. 3. адетдин; тIимилдал разивалдай. 4. пер. гъвечIи, тIимил (мес. дуллух).

СКРУПУЛЁЗНЫЙ акьалтIай дикъетлу, лап жизвиярни кваз гьисабдиз къачудай дикъетлу.

СКРУТИТЬ 1. звер гун, звер гана (гъал. еб) авун. 2. алчудрун, авун (мес. пIапIрус). 3. кутIунун, кIевиз кутIунун (мес. гъилер). 4. пер. муьтIуьгърун; табийрун. 5. пер. бушрун, зайифрун (мес. азарди къуватдай вигьин).

СКРУТИТЬСЯ звер акьалтун; алчуд хьун (мес. епинал).

СКРУЧИВАТЬ несов., см. скрутить.

СКРУЧИВАТЬСЯ несов., см. 1) окрутиться; 2) окрутить.

СКРЫВАТЬ несов., см. скрыть.

СКРЫВАТЬСЯ несов., см. 1) скрыться; 2) скрыть.

СКРЫТНИЧАТЬ несов. рикIе авайди чуьнуьхун, рикIе авайди лугьун тавун, дуьздал акъуд тавун.

СКРЫТНЫЙ рикIе авайди лугьун тийир, рикIе авайди чуьнуьхдай, рикIе авайди ачух тийир.

СКРЫТЫЙ 1. чуьнуьхай, гизлемишай, далдаламишай. 2. чинебан, къенепатан, дуьздал алачир, дуьздал акъат тавунвай; скрытый смысл слова гафунин къенепатан (чинебан, дуьздал алачир) мана.

СКРЫТЬ чуьнуьхун (угъривал туш), гизлемишун, далдаламишун, чинеба хуьн.

СКРЫТЬСЯ 1. чуьнуьх хьун, гизлемиш хьун, далдаламиш хьун. 2. чинеба хъфин (фин, катун); кьил баштан авун. 3. вилерикай хкатун; вилерикай квахьун, вилерикай хкечIун.

СКРЮЧИВАТЬ несов., см. скрючить.

СКРЮЧИТЬ разг. акIажна алчудрун; акIажна патахърун; акIажун.

СКРЮЧИТЬСЯ разг. акIаж хьана алчуд хьун, патахъ хьун; акIаж хьун; агаж хьун (мес. тIалдик).

СКРЯГА ж и ж гзаф мискьи кас, гзаф мутIлакь кас, гъил кIеви кас.

СКРЯЖНИЧАТЬ несов. гзаф мискьивал авун, мутIлакьвал авун, гъилин кIевивал авун.

СКРЯЖНИЧЕСТВО мн. нет гзаф мискьивал, мутIлакьвал, гъилин кIевивал.

Дата добавления: 2014-01-11